Плесневые грибы

Царства Грыбы

Плесневыя грыбы і дрожджы

Мэта урока

• Называць асноўнае адрозненне плесні і дражджэй ад іншых грыбоў.
• Вызначыць шкоду, якая наносіцца плесневымі грыбамі.
• Пералічыць меры прафілактыкі супраць плесневых грыбоў.
• Пералічыць асаблівасці будовы і жыццядзейнасці дражджэй і ахарактыразаваць іх значэнне ў жыцці чалавека.
• Выявіць асаблівасці будовы пеніцыла і абгрунтаваць значэнне плесневых грыбоў у прыродзе і жыцці чалавека.

Плесні

• Плесні – налёты разнастайнай афарбоўкі: шэрай, зялёнай, жоўтай, чорнай.
• Прадстаўнікі:

Мукар

Пеніцыл

Дрожджы

Мукар (белая плесня)

Мукар ( белая плесня)

• Плесня белаватага, шэрага або карычневага пушку.
• Развіваецца у глебе, на раслінных рэштках, хлебе, агародніне.

Мукар (белая плесня)

• Бесколерныя гіфы – адна многоядерная разгалінаваная клетка ( сінцытый )

Размнажэнне мукара

• Спорамі

• Часткамі міцэлія

• Палавы спосаб (рэдка)

нерухомыя споры

спарангій са спорамі

спорангіяносец

Мукар (белая плесень)

• Значэнне:

• Супсуюць хлеб
• Супсуюць садавіну і агародніну.
• Разбурэнне арганічных астанкаў.
• Некаторыя прадстаўнікі з’яўляюцца узбуджальнікамі хвароб чалавека.

Пеніцыл (зялёная плесня)

Сустракаецца:

• На прадуктах харчавання.
• Закладзеных на захоўванне пладах і агародніне.

Пініцыл (зялёная плесня)

• На вільготным аддзене, абутку.
• На паперы
• На сырых сценах пакоя

Пініцыл – “гранавік”

гронкі ( канідія ) со спорамі

конідіеносец

мнагаклеточные зялёные гіфы

Пеніцыл (зялёная плесня)

• Вырабатвае антыбіётык-пеніцылін, які можа убіваць шкодных бактэрый і іншых мікраарганізмаў.
• У IX ст. у Арменіі зялёнай плесняй лячылі раны.
• У1928-1929гг А Флэмінг – прадэманстравал выдзялены антыбіётык і назваў яго пеніцылін
• У 1941 г. англійскія вучоныя Х.Флоры і Д.Чэйн атрымалі і ачысцілі пеніцылін.

Значэнне пеніцыліна

Карысць

Шкода

• Антыбіётык –пініцылін.
• Выкарыстовываецца пры вырабе “блакітных”сыроў: «рокфора» і «камамбера»,

• Цвілі выклікаюць гніенне і псуюць прадукты, збожжа, садавіну
• Псуюць тканіны, вырабы са скуры.
• Вызываюць цяжкія атручванні чалавека і жывёл.

Дрожджы

• Больш 500 відаў.
• Не маюць міцэлію, адзіночныя шарападобныя клеткі.
• Сустракаюцца там , дзе ёсць цукар.

Дрожджы – аднаклетачныя грыбы.

Будова клеткі:

• Клетачная абалонка
• Цытаплазматычная мембрана
• Цытаплазма
• Ядро
• Вакуоля
• Кропля масла
• Запасное пажыўнае

рэчыва

Жыўленне дражджэй

• Цукар вуглякіслы газ

спірт

энергія

Размнажаюцца дзяленнем

надвое або пачкаваннем.

Пачкаванне

Пры хуткім росце новыя клеткі з’яўляюцца раней, чым поўнасцю аддзеліцца мацярынская. Утвараюцца кароткія ланцужкі, якія галінуюцца

Прымяненне дражджей

Вінаробства

Кваса- і піваварэнне

Лекі-БАД

Хлебапячэнне

Аспергіл

• На канцах разгалінаваных нітак утворацца ланцужкі конідый (вегетатыўных спор), з дапамогай якіх гэтыя грыбы размножваюцца. У аспергіла конідыі размяшчаюцца на канцы пузырькообразного гифа, як каралі на нітцы, нагадваючы струменьчыкі вады з палівачкі, - за гэта яго завуць "леечная цвіль".
• Конідыі звычайна афарбаваныя (яны могуць быць чорнымі, зялёнымі, карычневымі, жоўтымі і т.д.) і надаюць характэрную афарбоўку ўсёй калоніі грыба.

Значэнне аспергіла

• Шматлікія прадстаўнікі аспергілоў выклікаюць псуту садавіны (пры захоўванні), брызента, скуры і інш. матэрыялаў.
• Сярод аспергілов таксама ёсць грыбы, шырока выкарыстоўваныя чалавекам, напрыклад, для прамысловага атрымання фермента амілазы, расщепляющего крухмал да глюкозы, або цытрынавай кіслаты, неабходнай для харчовай прамысловасці. Сярод прадстаўнікоў гэтага класа шмат грыбоў, якія наносяць вялікую шкоду чалавеку. Ёсць грыбы, выкарыстоўвалыя ў якасці крыніцц жыўлення вуглевадароды, таму выдатна якія растуць на газе, дызельным паліве і креозоце.
• Сярод грыбоў гэтага класа ёсць і сапраўдныя драпежнікі. У іх міцелій утворае лоўчыя прынады - клейкія пасткі і клейкія сеткі. Дробныя глебавыя жывёлы - насякомыя, кляшчы, круглыя чарвякі - прыліпаюць да іх, як мухі да ліпкай паперы. Затым грыб растварае і засвойвае ахвяры. А бо шматлікія круглыя чарвякі - шкоднікі сельскай гаспадаркі, верагодна, іх можна знішчаць з дапамогай драпежных грыбоў.

Гіберэла

• Уплыў гиберэліна на рост морквы: злева-кантроль, справа-расліна, апрацаванае гиберэліном.
• Грыб гіберэла . хоць і шкодзіць рысу, цукроваму трыснёгу і іншай траве, у выніку, апынуўся карысным. Заўважылі, што ў краінах Паўднёваўсходняй Азіі гэты грыб выклікае захворванне раслін, падчас якога сцеблы і лісце здзіўленых раслін моцна выцягваюцца, чаму расліны полегают. Апынулася, што грыб вылучае ў тканіны расліны-гаспадара гармон, які ўзмацняе яго рост. Зараз гэты гармон росту -гиббереллин выкарыстаюць у сельскай гаспадарцы для падвышэння ўраджайнасці. У прыватнасці, гэты гармон стымулюе цвяценне раслін "доўгага дня", тым самым паскараючы іх цвяценне ў паўночных раёнах.

Практычная работа № 1ВЫРАШЧВАННЕ ПЛЕСНЕВЫХ ГРЫБОЎ НА РОЗНЫХ СУБСТРАТАХ

• Мэта работы: пазнаёміцца з асаблівасцямі будынка плеснявых грыбоў.
• Матэрыялы і абсталяванне: шкляныя слоікі аб'ёмам каля 200 мл, гарбатная заварка, хлебныя скарынкі, кавалачкі садавіны, варыны бурак, препаровальные іголкі, пінцэт, мікраскоп, прадметныя і покрыўныя шклы, кропельніца з вадой.

Ход работы

• 1.Вазьміце шкляны слоік. Наліце астаткі заваркі з чаінкамі (або пакладзеце ледзь змочаную хлебную скарынку, або кавалачак цытрынавай скарынкі, або кавалачак варанага бурака - субстрат для гадоўлі цвілі бярэце па заданні настаўніка). Патрымаеце слоік адчыненай адзін дзень.
• 2. Зачыніце слоік талеркай і пастаўце ў цёплае цёмнае месца. Праз некалькі дзён тамака з'явіцца падобны на вату налёт плеснявых грыбоў (хутчэй за ўсё белага або зялёнага колеру). Прынясіце слоік з цвіллю ў школу.
• 3. Разгледзіце няўзброеным вокам плеснявыя грыбы, выгадаваныя на розных субстратах. Апішыце іх вонкавы выгляд.
• 4.Прыгатуйце прэпарат мукора (белай цвілі з бурымі або чорнымі галоўкамі). Для гэтага з дапамогай пінцэта і прэпаровальной іголкі аддзеліце невялікую колькасць цвілі і перанясіце на сухое прадметнае шкло. Разгледзіце прэпарат пад мікраскопам. Што сабой уяўляе міцелій плеснявога грыба? Якая яго афарбоўка?

• 5.На канцах гіф цвілі можна ўбачыць чорныя галоўкі са спрэчкамі. Галоўкі ўяўляюць сабой спарангіі, у якіх развіваюцца мнагочісленые споры. Спарангіі паднімаюцца на гіфах, якія растуць вертыкальна ўверх. Адзначце форму спарангіеў і іх афарбоўку.
• 6. На паверхню прэпарата вырабіце кроплю вады і накрыйце яго покрыўным шклом. Звярнеце ўвагу на то, як змяняюцца памеры спарангіеў і як пры разбурэнні з іх абалонкі ў ваду выходзяць споры. Знайдзіце на прэпараце лопнувшіе спарангіі, з якіх высыпаюцца споры Разгледзіце споры. Якая іх форма і афарбоўка?
• 7.Зрабіце вывад аб асаблівасцях будовы і размнажэння мукора

Дайце сціплыя адказы на пытанні

• 1. Параўнаеце будову мукора і пениціла. Што агульнага ў будове мукора і пеницилла і чым яны адрозніваюцца?
• 2. Шматлікія плесневые грыбы ўтвораць рэчывы, выклікалыя цяжкія атручванні чалавека і жывёл. Таму запляснелыя прадукты нельга спажываць у ежу і выкарыстовываць на корм жывелам. Як захаваць прадукты ад плесні?
• 3. Чаму зацвілы хлеб нельга змяшчаць у адзін пакет разам са свежым? Адказ растлумачыце.
• 4.На варэнне часам можна назіраць цвіль зялёнага колеру. Ці можа яна фотосінтэзіраваць? Дайце аргументаваны адказ.

Дамашняе заданне

• & 18 вывучыць.
• Партфель вучня. Тэма “Царства грыбы”