Проектная деятельность

Жэнхэни h айхан буряад хэлээрээ

Жэгдэ h айханаар хэлэжэ h ураял!

Буурал h айхан Буряад ороноо

Булта h айханаар γ ргэжэ ябаял!

ТООНУУД

Демонстрационно материал - х үүгэдэй сэсэрлигтэ буряад хэлэ заадаг багшанарай, түрэлхидэй болон хүмүүжүүлгэгшэдэй хэрэглэхэдэ болохо.

Ажабайдалай ямаршье талые абаад үзэхэдэ, хуу тоогой хүсөөр бии болоһон болоно. Тоо манай оршон тойрониие ойлгохо тэмдэг, оршон тойронһоо бии болоо, хүн түрэлтэнэй хүгжэлтын үрэ дүн болоно.

1

« РОСТок »

Нэгэ тоо эрхим түгэс байдалай, нэгэдэлэй тэмдэг.

Нэгэ – тоо; нэгэ – үдэр; нэгэтэ – нэгэ удаа; нэгэдэхи – дугаарлаһан тоо; нэгэдэмэл – хамтадхаһан удха; ганса – гансаараа; түрүүн – түрүүлхэ.

Айл зоной ами нэгэн,

түрэл зоной түһөө нэгэн.

А хамартай

Шэгшын зэргэ нариихан,

Ш үдэгэр ута хамартай,

Гараһаар ганса гарбалтай

Гансаарханаал НЭГЭН даа.

нэгэн

Хоёр тооһоо эхилжэ, юумэ тоолохо аргатай болонобди.

Алтан дэлхэйдэхи олон юумэн хоёрлоһон заяатай. Эхэ дэлхэй – эсэгэ тэнгэри; үдэр – һүни; һара – наран; зүүн – баруун

«Нэгэ эсэгын хүбүүд байгаад, нэгэниинь хаб хара, нэгэниинь саб сагаан» (үдэр, һүни).

Худан гол һоо ундатай

Хун щубуун түхэлтэй,

Ходол нэгэнэй хойноһоо

ХОЁР тоомнай байдаг лэ.

хоёр

Буряад зондо гурба тоо ажамидаралай нангин тоо болоно.

Гурба тоо орон дэлхэйн гурбан хуби тэмдэглэнэ: тэнгэри, газар, уһан. Нэгэ үдэр гурба хубаагдадаг: үглөөгүүр, үдэр, үдэшэ. Хүн гурба тооһоо бүридэнэ: бэе, сэдьхэл, һүнэһэн.

«Халзан Хүхэ морин

Хүхэлдүүр Мэргэниие

Гурба дахин тойрожо,

Гурба дахин заадажа,

Урдань ерэжэ

Гурба дахин хүльбэрбэ»

(Хүхэлдүүр Мэргэн).

гурба

Дүрбэ тоо түби юртэмсын тэмдэг.

Дүрбэ тоо сагай тэмдэг. Дүрбэн сагай уларил, дүрбэн үдэрэй хубинууд.

«Дүшэн дүрбэн дүшэнэгтэй, дүрэнхэй хара барюултай, хоёр алтан тамгатай» (мүшэд, һүни, һара, наран).

«Дасанай үүдэн бүхэндэ дүрбэн зүгэй тэнгэринэр байдаг. Зүүн тээ – сагаан үнгэтэй Ёлхор Сүрэн; урда – хүхэ үнгэтэй Пагжиба бурхан; баруун тээ – улаан үнгэтэй Лусуудай тэнгэри Жамнайзан; хойно – шара үнгэтэй хэшэгэй бурхан Намсарай»

д y рбэ

Таба тоо дүрбэн зүг ба нэгэ

гол тэмдэглэнэ.

Байгаалиин табан бодосууд – модон, гал, түмэр, уһан, газар болоно

Хэды хурган гартамнайб

Х үрэһөөр одоо нэрлэхээр.

Тангад үзэг хэбэртэй

ТАБАЛ тоомнай гээбы даа

таба

Долоо дахин хэмжээд, нэгэ дахин таһала гэһэн үгэ бодожо үзэ гэһэн удхатай болоно.

Ондоогоор хэлэбэл, нэгэ бүдэрөө һаа, долоо бүдэрхэ.

«Долоон ханатай гэрые добуун газарта бодхоожо

Долоо найман хүбүүдэй эхэнь боложо жаргаарай!»

Т өөдэйн таяг харал даа –

Тоогой нэгынь һ ануулаа.

Дороо ганса хүлтэйхэн

ДОЛОО томнай энэл даа

долоо

Арба тоо арбан хурганай тоо хадаа, түгэс дүүрэн юумэ заадаг гэһэн үгэтэй.

Арбан зүг гэжэ 4 зүг,

4 углуу болон доро, дээрэ болоно.

Тугаар манай нэрлэ һэн

Тоогой эхин нэгэндэ

Түхэреэн сахариг асаржа,

Түшүүлээ һааш – АРБА тоол.

арба

Буряад арадта юһэ тоо үлзытэй, жаргал асардаг тоо гэжэ сэгнүүлдэг.

9 сагаан эдеэн гурбан янза хубаардаг: гурбан шэнгэн (айраг, тараг, аарсан); гурбан зөөлэн (тоһон, зөөхэй, үрмэн); гурбан хатуу (айрһан, ээзгэй, хурууд).

9 эрдэни гэжэ үнгэтэ шулуунуудые нэрлэдэг: алтан, мүнгэн, зэд, шүрэ, хуба, оюун, номин, тана, ган.

Тархинь уруу табяа һааш,

Табын аха зургаашуул .

Юрын бэшэл, гайхамаар,

ЮҺЭ тоомнай – акробат.

ю h э

Найма тоо хүнэй наһанда шухала шэнжэ үгэнэ.

Найман тахил бурханай урда табигдадаг: зула, хүжэ, арюудхаха уһан, хүртэхэ уһан, дурма (үргэлэй талхан), эдеэн, хүгжэм, сэсэг

Намсалмаагай хамарта

Наартайханаар д үүжэндээ ,

Нюдэнэйнь шэлэ һануулһан,

Нааданхайшуу НАЙМА тоо.

найма

Зургаа тоо бэшэ тоодоо адли оршон тойроной тэмдэг.

Оршон тойрон дүрбэн зүгһөө, хоёр шэглэлһээ (дээдэ, доодо) бүридэнэ.

Зу һалан гэрэй үүдэндэ

Зундаа манай үлгэдэг,

Хэбэр түхэлынь суургадал,

Хэды бэлээ?- ЗУРГАА тоо

зургаа

тоолуурнууд

Табан хурган.

Барбаадай,

Батан туулай,

Тоохон тобшо,

Толи байса,

Бишыхан шэгш үүдэй.

Пат парнаахан,

Патан парнахан,

Ойлог шойлог,

Одхой нима

Оодон Сэрэмпэл.

- тугалнууд,

- х y лзэлд өө ,

- мургэлд өө ,

- эбэрнуудээ,

- хухалжархёо.