Саба? жоспары "Ковалентті байланыс"

Саба?ты? жоспары

    I. Саба?ты? та?ырыбы:   §2.1 Коваленттік байланыс.

        Саба?ты? ма?саты:

1. Білімділік: Коваленттік байланыс, электронды? б?лтты? б?ркесуі, ты?ыз электронды? айма?, энергия ?тымы ??ымдарын ?алыптастырып, ??былыстарды о?ып ?йренуді? негізін ?амтамасыз ету.
2. Дамытушылы?: Коваленттік байланысты? ма?ызды сипаттамасы байланыс ?зынды?ы мен байланыс энергиясыны? м?нін т?сіндіру.
3. Т?рбиелік: ?ылыми к?з?арасты ?алыптастыру.

       Саба?ты? т?рі: Жа?а саба?.

       Саба?ты? ?дісі: Лекция т?сініктемелік конспект жазу.

       П?наралы?,  саба?аралы? байланыс: физика

       Саба?ты? жабды?ы: А?паратты? аны?тамалы? кесте «Инфопласт» 2004 Москва 2 б?лім; ?лестірме материал № 14 «Арман -ПВ» 2004 жыл., коваленттік байланыс 8 сурет.

    II. Саба?ты? барысы.

      ?йымдастыру: О?ушылармен с?лемдесу, оларды тізім бойынша                   т?гендеу. Саба??а дайынды?тарын тексеру.

?й тапсырмасын с?рау: «Валенттілік» ж?не «тоты?у д?режесі» т?сініктеріні? арасында ?андай айырмашылы? бар?            III. Жа?а саба?:  Атом ??рылысы заттарды? ??рылыс теориясымен, д?лірек айт?анда химиялы? байланыс теориясымен ты?ыз байланысты. Теорияны о?ыту, ?деттегідей коваленттік байланыстан басталады.

    Коваленттік байланысты? пайда болуы ?арапайым молекула – сутек молекуласыны? т?зілуі мысалында жа?сы т?сіндіріледі:

       Н + Н = Н₂            ^ Н⁰ = - 436 кДж/моль

                    .....

                              +                     ?                    

  Радиусы 0,053 нм       байланыс ?зынды?ы  0,074 нм

Атомдар жа?ындас?анда оларды? электронды? б?лттары б?ркесіп, ядроларыны? арасында?ы ке?істікте максимал электрон ты?ызды?ы бар молекулалы? б?лт т?зіледі. Орта? ядроларды? ты?ыз теріс зона?а тартылуы оларды жа?ындастырады, байланыс ?зынды?ы 0,074 нм ж?не т?ра?ты сутек молекуласын т?зіліп, энергия ?тымына ?келеді.

  ?арама-?арсы спиндері бар ж?птаспа?ан екі s- электрондарыны? ?осылуын квантты? ?яшы?тарда сызбан?с?амен былай белгілейді:

S^{1               +}  S¹          g  1S²         

Демек, орта? электронды? ж?п есебінен ж?зеге асырылатын химиялы? байланыты коваленттік байланыс деп атайды.

  Коваленттік байланысты? екі т?рі бар: полюссіз ж?не полюсті. Коваленттік полюссіз байланыста электрондарды? жалпы ж?бынан т?зілген электрон б?лт – байланыс б?лты (ты?ыз электронды? айма? деп аталады) екі атомны? ядроларына ?атысты ке?істікте симметриялы таралады. Мысалы, бір элементті? атомдарынан т?ратын молекулалар: Н₂, Cl₂,  N_2,   O_2,  F₂  ж?не т.б.  Коваленттік полюсті байланыстарда б?ркесу зонасы электртерістігі ?лкен атом?а ы?ыс?ан. Мысал  ретінде газтектес хлорсутекті? т?зілуін ?арастырайы?:

                  _{® ®                              ® ®}

      Н ® + ® Cl : g Н (:)  Cl :    немесе  Н - Сl

                  ^{® ®                              ® ®}

  Байланыс s- ж?не   p- электрондарды? орта? ж?птарыны? т?зілу есебінен пайда болады. Коваленттік байланыс электронды? орбитальдарды? б?ркесу т?сілі бойынша да ерекшеленеді. Коваленттік байланысты? екі ма?ызды сипаттамасы бар: байланыс ?зынды?ы ж?не байланыс энергиясы. Байланыс ?зынды?ы ядроаралы? ?ашы?ты?ты? шамасына с?йкес келеді. Байланыс ?зынды?ы не??рылым аз болса, химиялы? байланыс со??рылым берік болады. Байланыс энергиясы молекулада?ы бар байланысты ?зуге ?ажет энергия?а те?.

  Коваленттік байланыс т?зілуіні? донорлы-акцепторлы механизмдері бар. Донор- б?л бос электронды? б?лты бар атом, ал акцептор- б?л электрон ж?бын ?абылдау?а ?абілетті бос орбиталы бар б?лшек.

?йге тапсырма беру:

                1. § 2.1 Коваленттік  байланыс. 35-36 беттер;

                2. Коваленттік байланысты? полюссіз ж?не полюсті екі т?ріні? бір-бірінен ?андай айырмашылы?ы бар?  

           3. П?нге  белсене ?атысып с?ра?тар?а тиісті жауап бергені ?шін, ?й тапсырмасын д?птерге жазбаша орындап ж?не сыныпта айт?аны ?шін ба?алап сынып журналына ?ою.

V. ?орытындылау: Коваленттік байланыс – ядролар арасында молекулалы? б?лтты? пайда болуына ?келетін екі атомны? электронды? б?лттарыны? б?ркесуі н?тижесінде т?зіледі. Ед?уір к?шті тартылу жалпы энергияны? ?тымына ж?не молекуланы? т?ра?тылы?ына ?келеді.

   Коваленттік полюссіз байланыс бір элемент атомдарынан т?ратын молекулаларда т?зіледі. Полюсті молекулаларда б?ркесу айма?ы электртерістігі ?лкен атом?а ы?ысады.