Сабактын иштелмеси

Негизги компетенттүүлүктөр:

Предметтик компетенттүүлүк

• Маалыматтык (НК1)

Өз ишин пландаштырат; Маалыматты максатка багыттап изденет; Салыштыра, чечимдерди кабыл алат;

(ПК1). Информатикалык жаңы маалымат-тарды, билим, билгичтиктерди таанып билүү, колдонуу

• Социалдык-коммуникациялык (НК2)

Башкалар менен мамиле түзөт; Сүйлөшө билет, маектешет; Бири-бирин баа-лайт; Сөз байлыгы өсөт, өз оюн айтат; Башкаларды уга билет

(ПК2) информатиканын окуган материалдарды маанисин түшүнүү, тереңдетүү жана бышыктоо компетентүүлүгү

• Өз ишин уюштуруу жана көйгөйлөрдү чечүү (НК3)

Өз алдынча иштейт, көнүгөт, машы-гат;Өз ишин талдап, баа берет; Жөндөмдүүлүккө, билгичтикке, көндүмгө ээ болот.

(ПК3) Алган билимдерин анализдеп, практикада колдоно билүү Окуучулардын ой жүгүртүүсүн жогорулатуу максатында практикада колдоно билүү компетентүүлүгү

Сабактын максаттары:

Максатка жетүүнүн индикатору же кɵрсɵткʏчʏ

1 когнитивдик максаты

Компьютердин адамдын турмушундагы функцияларын, ден соолукту сактоо үчүн профилактикалык чараларды, ден соолукка тийгизген факторлорду билишет

Компьютердин биздин жашоодогу орду боюнча түшүнүк алышат

Коопсуз шартта окуучулар иштөөнү үйрөнүшсө.

Техникалык куралдар менен таанышышса.

Компьютердин биздин жашоодогу орду боюнча түшүнүк алышса

2 Баалуулук(Өнүктүрүүчүлүк) максат

ой жүгүртүүсүн, эсин, анализдөө, негизгисин бөлҥп алуу, көйгөйдү коюп жана аны чыгара билүү көндүмдөрүн өстүрүшөт.

ой жүгүртүүсүн, эсин, анализдөө, негизгисин бөлҥп алуу, көйгөйдү коюп жана аны чыгара билүү көндүмдөрүн өстүрүшсө

3 Жүрүм-турумдук (тарбиялык) максат

максатка умтулууга, эмгекти сүйүүгө, чыдамкайлыкка, көңүл коюучулукка, эсептөө техникаларын колдонууда тыкандык жана сарамжалдуулукка тарбияланышат

максатка умтулууга, эмгекти сүйүүгө, чыдамкайлыкка, көңүл коюучулукка, эсептөө техникаларын колдонууда тыкандык жана сарамжалдуулукка тарбияланышса

Баалоо критерийлери:

Суроолорго жооп беруусу-1 упай

Жаны маалыматка ээ болуусу – 1 упай

Коопсуздук эрежелерин жана гииеналык талаптарды билуусу – 1 упай

Топто жана жупта активдуулугу – 1 упай

Алтын эрежени сактоосу – 1 упай

Сабактын ресурстары:

ТСО, таркатма материал, көрсөтмө жана дидактикалык материал, канцтоварлар…

№

Мугалимдин ишмердүүлүгү

Окуучунун ишмердүүлүгү

Компет-р

Негизги (НК)

Пред-к (ПК)

1

Сабактын уюштуруу этабы: Окуучулар менен саламдашуу, жоктоо

Окуучулар сабактын башталышында бири-бирине жылмаю менен комплимент айтышат

НК3

ПК3

2

Акыл чабуулу:

Окуучуларга логикасын остуруу максатында бири-бирине суроо беруунун уюштуруу

Акыл гимнастикасы:

• Компьюдер деген өзү эмне?

• Компьютер бизге кандай жардам алып келди?

Жакшы жагы жана жаман терс жактары кайсылар санап бергиле?

НК3

ПК3

3

Жаңы билимди калыптандыруу этабы: Жаңы теманы үйрөнүүдө окуучуларды эки-экиден жана кичи топтордо иштөө ишмердүүлүгүн уюштуруу, материалды көрсөтүү, угуу, структуралык текстти окуу

Айлана-чөйрөнү карагылачы, бизди курчап тургандардын бардыгы:

класстагы проектор, үйдөгү муздаткыч, көчөдөгү жол чырак, заманбап

мультфильмдер жана онлайн оюндардан тартып атомдук станциялар жана

Айдагы роботторго чейин компьютерлердин жардамында түзүлгөн жана

башкарылат.

Маалыматтык технологиялар (МТ) биздин күндөлүк жашообузга сиңип

бара жатат. Алар биздин турмушубузду ыңгайлуу жана коопсуз, эң негизги-

си кандай гана маселе болбосун аларды тез арада чечкенге жардам берет.

Азыр биз көз ирмемде керектүү маалыматты онлайн энциклопедиялардан

таап, же болбосо башка өлкөдөгү досубузга билдирүү жөнөтө алабыз.

Учурда жасалма интеллект, виртуалдуу жана толукталган реалдуулук, жа-

салма органдарды өндүрүү үчүн биотехнологиялар сыяктуу фантастиканын

чегиндеги технологиялар кеңири колдонула баштады. Мындан бир канча

жыл мурда принтерде үч өлчөмдүү басып чыгаруу деген фантастика эле,

азыр болсо бүтүндөй үйдү басып чыгаруучу принтерлер жасалып чыкты.

Ошол эле учурда глобалдуу компьютерлештирүү заманында компьютердин

адамдын дене-бой жана психикалык ден соолугу-на тийгизген таасири жөнүндө да суроо жаралат.

Компьютерде көп олтуруу адамдын нервдик,эндокриндик, иммундук системаларынын өз-гөрүүсүнө алып келип, анын сөөк-булчуң аппарат-

тарына жана көзүнө терс таасирин тийгизет.

Гиподинамия – бул организмдин кый-мыл активдүүлү-гүнүн аздыгы,жалпы дене-бой активдүүлүгүнүн азайышы.

Технологиялардын өнүгүүсүнүн жакшы жактарына мисалдар:

• ачык электрондук энциклопедияларга эркин кирүү;

• маалыматтарды дароо жиберүү;

• интернетти такси чакырууга, билеттерге заказ берүүгө пайдалануу;

• онлайн дүкөндөрдөн буюмдарды сатып алуу;

• болжолдоо үчүн жасалма интеллектти пайдалануу;

• реалдуу объекттерди 3Dда басып чыгаруу.

Компьютерде иштөөдө өзүңөрдүн ден соолугуңарга зыян келтирбеш

үчүн төмөнкү эрежелерди сактоо керек:

• компьютерде үзгүлтүксүз иштөө режими 20 мүнөттөн ашпашы керек;

• тыныгууларда жеңил көнүгүүлөрдү жасап туруу керек;

• көзүңөр ачышса, көрүүңөр кескин начарласа, колуңардын манжаларында

ооруксунууну сезсеңер же жүрөгүңөрдүн тез-тез согушун байкасаңар тез

арада иш ордуңарды таштап, мугалимге билдиргиле;

• көздөн экранга чейинки аралык - 50-70 см (сунулган колдун аралыгындай

болуш керек);

• моюн кичине ийилген абалда;

• экран көздүн деңгээлинен кичине төмөнүрөөк жайгашышы керек;

• дене түз, ийиндер түшкөн жана эркин абалда болушу керек;

• тизелер жана чыканактар тик бурч боюнча жайгашышы керек;

• стулдун чети тизенин артына тийбей турушу керек;

• буттар түз жайгашып жана бири-бирине учкаштырылбашы керек.

НК1

ПК1

7

Бышыктоо:

2-маселе.

НК3

ПК3

Жыйынтыктоо:

Рефлекция.

 Сабактын максаты реалисттик болдубу?

 Силер бүгүн эмнеге үйрөндүңөр?

 ПК менен коопсуз иштөөнүн негизги эрежелерин айтып бере аласыңарбы?

Баалоо

Баалоо критерийинин негизинде бааланышат.

Уй тапшырма

“Коопсуздук техникасы жана компьютер адамдын жашоосунда”

эрежелерди кайталоо, конспект тузуу , окуп келуу

Негизги компетенттүүлүктөр:

Предметтик компетенттүүлүк

• Маалыматтык (НК1)

Өз ишин пландаштырат; Маалыматты максатка багыттап изденет; Салыштыра, чечимдерди кабыл алат;

(ПК1). Информатикалык жаңы маалымат-тарды, билим, билгичтиктерди таанып билүү, колдонуу

• Социалдык-коммуникациялык (НК2)

Башкалар менен мамиле түзөт; Сүйлөшө билет, маектешет; Бири-бирин баа-лайт; Сөз байлыгы өсөт, өз оюн айтат; Башкаларды уга билет

(ПК2) информатиканын окуган материалдарды маанисин түшүнүү, тереңдетүү жана бышыктоо компетентүүлүгү

• Өз ишин уюштуруу жана көйгөйлөрдү чечүү (НК3)

Өз алдынча иштейт, көнүгөт, машы-гат;Өз ишин талдап, баа берет; Жөндөмдүүлүккө, билгичтикке, көндүмгө ээ болот.

(ПК3) Алган билимдерин анализдеп, практикада колдоно билүү Окуучулардын ой жүгүртүүсүн жогорулатуу максатында практикада колдоно билүү компетентүүлүгү

Сабактын максаттары:

Максатка жетүүнүн индикатору же кɵрсɵткʏчʏ

1 когнитивдик максаты

окуучулар маалыматтык процесстер жөнүндөгү түшүнүктөрүн кеңейтишет;

окуучулар маалыматты алып жүрүүчүлөр жөнүндө маалыматтарын системалаш-тырат;

Н.Ж.А.Э.(натыйжага жете алат эгер маалымат деген эмне экенин билсе.

2 Баалуулук(Өнүктүрүүчүлүк) максат

Маалымат технологиясы боюнча маалымат алат.маселе чыгарганды үйрөнөт

Н.Ж.А.Э. технология эмне экенин билсе

3 Жүрүм-турумдук (тарбиялык) максат

Окуучулар топто жана жупта кызматташтыкта иштешет. Бири-бирине жардам беришет.

Туура отуруу маданиятына жана тыкан болууга тарбияланышат.

Алтын эрежелерди сактоосу

Баалоо критерийлери:

Суроолорго жооп беруусу-1 упай

Жаны маалыматка ээ болуусу – 1 упай

Коопсуздук эрежелерин жана гииеналык талаптарды билуусу – 1 упай

Топто жана жупта активдуулугу – 1 упай

Алтын эрежени сактоосу – 1 упай

Сабактын ресурстары:

ТСО, таркатма материал, көрсөтмө жана дидактикалык материал, канцтоварлар…

№

Мугалимдин ишмердүүлүгү

Окуучунун ишмердүүлүгү

Компет-р

Негизги (НК)

Пред-к (ПК)

1

Сабактын уюштуруу этабы: Окуучулар менен саламдашуу, жоктоо

Окуучулар сабактын башталышында бири-бирине жылмаю менен комплимент айтышат

НК3

ПК3

2

Акыл гимнастикасы:

Ар бир сабакта силерге ар кайсы предметтер боюнча ҥй тапшырма беришет. Аларды аткаруу ҥчҥн силер маалымат менен туура иштегенди билишиңер керек. Силер ―маалымат менен болгон аракеттер‖ (чогултуу, иштетүү...) деген сөз айкашын кандай түшүнөсүнөр? Бул түшүнүктөрдү биз кантип жалпылайбыз? (маалыматтык процесстер).

Силер кандай ойлойсуңар, маалымат менен иштөө ҥчҥн дагы кандай аракеттер талап кылынат? (сактоо жана иштетүү).

• Аң сезими ойгонот

• Ойлонот

• Изденет

• Табат

НК3

ПК3

3

Жаңы билимди калыптандыруу этабы:

Келгиле биздин сабактын темасын аныктап айтып көрөлү(маалыматтык процесстер: маалыматты сактоо)

Төмөнкҥ суроолорго жооп берип, сабактын максаттарын белгилейли:

Билүү керек_________________________________

Түшүнүү керек_______________________________

Үйрөнүү керек_______________________________

Адам маалымат дүйнөсүндө жашайт. Ар бир адам маалыматты өзүнүн эс

тутумунда, андан тышкары ар түрдүү сырткы алып жүрүүчүлөрдө: мисалы,

кагазда, флешкада же дисктерде жазуу түрүндө сактайт. Маалыматты алуу,сактоо, иштетүү жана берүү менен байланышкан процесстер маалыматтык процесстер деп аталат.

Качан гана айлана-чөйрөнү сезүү органдарыбыздын жардамы менен

сезгенде - биз маалыматты кабыл алган болобуз. Башка адамдар менен

баарлашуу процессинде бир эле убакта биз маалыматты алабыз жана

беребиз. Алынган маалыматтарды эстеп калганда биз маалыматты сактай-

быз. Кайсы бир максаттарга жетүү үчүн жана туура чечим кабыл алуу үчүн

биз маалыматты иштетебиз.

Маалыматтын көлөмүн өлчөө

Сактоо формасы боюнча маалыматты аналогдук жана санариптик деп экиге бөлүшөт.

Эки форманын айырмасы – бул аналогдук маалымат үзгүлтүксүз, ал

эми санариптик болсо – дискреттүү, б.а өзүнчө элементтердин көптүгүнөн турат. Каалагандай маалыматты сактоо үчүн анын көлөмүн өлчөө керек.

Информатикада маалыматты өлчөө үчүн эки негизги ыкма колдонулат:

• Мазмундук ыкма

Мазмундук ыкма

Мындай ыкманын жардамы менен алынган маалыматтын көлөмү алынган билдирүүнүн маалыматтык мазмунунан көз каранды. Эгерде билдирүү маалыматтуу болбосо (билдирүүнү алуучу үчүн мааниси жок), анда маалыматтын көлөмү нөлгө барабар болот.

Бул учурда, билдирүүнүн маалымат берүүчүлугү анын ичиндеги пайдалуу маалыматтын көлөмүнөн көз каранды болот. Мындай билдирүү кандайдыр бир кырдаалдын белгисиздигин толугу менен жокко чыгарат же азайтат.

Мисалы адамдын кийинки аялдамадан түшө тургандыгы жөнүндөгү маа-

лыматтын белгисиздиги «ооба» же «жок» деген жооптун бир вариантын

тандап алуудан турат.

Ыктымалдыгы барабар болгон окуялардагы маалыматтын көлөмүн (i)

аныктоо үчүн N=2i формуласы колдонулат. Мында N – бул мүмкүн болгон

окуялардын саны.

1-маселе. Жүргүнчүдөн сурашты: «Сиз кийинки аялдамадан чыгасызбы?»

–«Ооба», - деп жооп берди ал. Жооп канча маалыматты камтыйт?

Чыгаруу: N = 2i

N=2, («Ооба» же «Жок» деген жооптун варианттарынын мүмкүн болгон саны).

Анда: 2=2i i=1

Жооп: 1 бит.

1-мисал. Китеп жогорку же төмөнкү текченин биринде турат. Китеп

төмөнкү текчеде турат деген билдирүү, белгисиздикти туптуура эки эсеге

азайтат жана 1 бит маалыматты камтыйт.

2-мисал. Информатика боюнча олимпиадага 4 окуучу катышат. 2-катышуу-

чу эң көп балл алды деген билдирүү, баштапкы белгисиздикти туура 4 эсе

(эки жолу экиден) азайтат жана 2 бит маалыматты камтыйт.

НК1

ПК1

4

Бышыктоо:

Мисалдар:

1. Сообщение: ―5 чи вагонду тосуп алгыл 4 бит маалыматты алып жүрөт. Поездин курамында канча вагон бар?

Жообу: 16

2. Аида сҥзҥҥгө 8 жолчосу болгон бассейнге келди. Тренери ага 3 – жолчодо сҥзө тургандыгын айтты. Бул билдирҥҥдөн Аида канча маалыматты алды.

Жообу: 3

3. Себетте 128 шар бар. Бардык шарлар ар кандай тҥстө. Себеттен кызыл шарды алды деген билдирҥҥ канча маалыматты алып жүрөт?

Жообу:7

НК2

ПК2

5

Жыйынтыктоо:

Рефлекция.

Эмнени билдиңер_______________________

Эмнени түшүнөсүнөр_____________________

Эмнеге үйрөнөсүнөр______________________

Бүгүн силер кайсы түшүнүктөр менен тааныштыңар?

―Ким маалыматка ээ болсо – ал дҥйнөнҥ башкарат‖ деген фразаны кандай түшүнөсүнөр?

6

Баалоо

Баалоо критерийинин негизинде бааланышат.

7

Уй тапшырма

2) 16-символдук алфавиттеги 384 символдон канча килобайт маалы-

матты түзүүгө болот?

Негизги компетенттүүлүктөр:

Предметтик компетенттүүлүк

• Маалыматтык (НК1)

Өз ишин пландаштырат; Маалыматты максатка багыттап изденет; Салыштыра, чечимдерди кабыл алат;

(ПК1). Информатикалык жаңы маалымат-тарды, билим, билгичтиктерди таанып билүү, колдонуу

• Социалдык-коммуникациялык (НК2)

Башкалар менен мамиле түзөт; Сүйлөшө билет, маектешет; Бири-бирин баа-лайт; Сөз байлыгы өсөт, өз оюн айтат; Башкаларды уга билет

(ПК2) информатиканын окуган материалдарды маанисин түшүнүү, тереңдетүү жана бышыктоо компетентүүлүгү

• Өз ишин уюштуруу жана көйгөйлөрдү чечүү (НК3)

Өз алдынча иштейт, көнүгөт, машы-гат;Өз ишин талдап, баа берет; Жөндөмдүүлүккө, билгичтикке, көндүмгө ээ болот.

(ПК3) Алган билимдерин анализдеп, практикада колдоно билүү Окуучулардын ой жүгүртүүсүн жогорулатуу максатында практикада колдоно билүү компетентүүлүгү

Сабактын максаттары:

Максатка жетүүнүн индикатору же кɵрсɵткʏчʏ

1 когнитивдик максаты

окуучулар маалыматтык процесстер жөнүндөгү түшүнүктөрүн кеңейтишет;

окуучулар маалыматты алып жүрүүчүлөр жөнүндө маалыматтарын системалаш-тырат;

Н.Ж.А.Э.(натыйжага жете алат эгер маалымат деген эмне экенин билсе.

2 Баалуулук(Өнүктүрүүчүлүк) максат

Маалымат технологиясы боюнча маалымат алат.маселе чыгарганды үйрөнөт

Н.Ж.А.Э. технология эмне экенин билсе

3 Жүрүм-турумдук (тарбиялык) максат

Окуучулар топто жана жупта кызматташтыкта иштешет. Бири-бирине жардам беришет.

Туура отуруу маданиятына жана тыкан болууга тарбияланышат.

Алтын эрежелерди сактоосу

Баалоо критерийлери:

Суроолорго жооп беруусу-1 упай

Жаны маалыматка ээ болуусу – 1 упай

Коопсуздук эрежелерин жана гииеналык талаптарды билуусу – 1 упай

Топто жана жупта активдуулугу – 1 упай

Алтын эрежени сактоосу – 1 упай

Сабактын ресурстары:

ТСО, таркатма материал, көрсөтмө жана дидактикалык материал, канцтоварлар…

№

Мугалимдин ишмердүүлүгү

Окуучунун ишмердүүлүгү

Компет-р

Негизги (НК)

Пред-к (ПК)

1

Сабактын уюштуруу этабы: Окуучулар менен саламдашуу, жоктоо

Окуучулар сабактын башталышында бири-бирине жылмаю менен комплимент айтышат

НК3

ПК3

2

Акыл гимнастикасы:

• Маалымат кандай жол менен берилет?

• Маалыматты ким берет? Деген суроолорго жооп беришет

• Аң сезими ойгонот

• Ойлонот

• Изденет

• Табат

НК3

ПК3

3

Жаңы билимди калыптандыруу этабы:

Алфавиттик ыкма

Мындай ыкмада маалыматтын көлөмү каалагандай тилдеги (табигый же

формалдуу) текстте колдонулган символдордун маалыматтык салмагынан өз каранды болот.

Алфавиттик ыкмада алфавиттин кубаттуулугу деген түшүнүк колдонулат, анда алфавиттеги белгилердин жалпы саны, анын ичинде сандар жана тыныш белгилери көрсөтүлөт

Табигый тил – адамдардын ортосунда баарлашуу үчүн колдонулган тил (кыргыз, орус, англис ж.б. тилдер)

Формалдуу тил – билдирүү түзүлүшүнүн так эрежелери менен үнөздөлгөн жасалма тил: ноталар, Морзе алиппеси, химиялык элементтердин формуласы, программалоо тилдери.

Мисалы: кыргыз тамгаларынын жана колдонулган символдорунун алфавитинин кубаттуулугу 57: 36 тамга + 10 цифра + 11 тыныш белги, кашаа, бош орун. Эң аз кубаттуулукка компьютерде колдонулган алфавит (машинанын тили) ээ. Аны экилик алфавит деп аташат, ант-

кени ал «0» жана «1» деген 2 маанини гана алат. Экилик алфавиттин символунун маалыматтык көлөмү маалыматты өлчөөнүн бирдиги катары кабыл алынган жана 1 бит деп аталат.

Бит боюнча алфавиттеги бир символдун маалыматтык көлөмүн төмөнкү

таблица боюнча эсептөөгө болот:

Варианттардын саны

(алфавиттин кубаттуулугу) 2 4 8 16 32 64 128 256 512 1024

Маалыматтагы биттин саны 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

Ошентип, алфавиттин кубаттуулугунун формуласы мындай болот:

M=2K,

мында М-алфавиттин кубаттуулугу,

К – биттин саны (символдун маалыматтык салмагы).

Билдирүүдөгү маалыматтын санын (S) аныктоо үчүн, ошол тексттеги сим-

волдордун санын (N), берилген алфавиттеги бир символду коддоо үчүн

кеткен биттердин санына (K) көбөйтүү керек:

S=N*K.

НК1

ПК1

4

Бышыктоо:

1-маселе. Алфавит 32 тамганы камтыйт. Анын бир тамгасы кандай канча

көлөмдөгү маалыматты камтыйт?

Чыгаруу:

Алфавиттин кубаттуулугу М=32.

1) 32=25, демек бир символдун салмагы К = 5 бит болот.

Жообу: 5 бит.

2-маселе. 64 символдук алфавиттин тамгалары менен жазылган бил-

дирүү 20 символду камтыйт. Байт менен бул канча көлөмдөгү маалыматты

камтыйт?

Чыгаруу:

Алфавиттин кубаттуулугу М=64.

1) 64=26, демек бир символдун салмагы К=6 бит.

2) 20 символ * 6 бит = 120 бит.

3) 120 бит : 8=15 байт.

Жообу: 15 байт.

НК2

ПК2

5

Жыйынтыктоо:

Рефлекция.

Эмнени билдиңер_______________________

Эмнени түшүнөсүнөр_____________________

Эмнеге үйрөнөсүнөр______________________

Бҥгҥн силер кайсы түшүнүктөр менен тааныштыңар?

―Ким маалыматка ээ болсо – ал дҥйнөнҥ башкарат‖ деген фразаны кандай түшүнөсүнөр?

6

Баалоо

Баалоо критерийинин негизинде бааланышат.

7

Уй тапшырма

12288 битти камтыган билдирүү канча килобайтты түзөт?

3) Программалоо тилинин алфавити Aдан Zке чейинки чоң жана кичине

тамгаларды жана арифметикалык амалдардагы белгилерди камтыйт.

Бул программалоо тилинин алфавитинин кубаттуулугу кандай?

Негизги компетенттүүлүктөр:

Предметтик компетенттүүлүк

• Маалыматтык (НК1)

Өз ишин пландаштырат; Маалыматты максатка багыттап изденет; Салыштыра, чечимдерди кабыл алат;

(ПК1). Информатикалык жаңы маалымат-тарды, билим, билгичтиктерди таанып билүү, колдонуу

• Социалдык-коммуникациялык (НК2)

Башкалар менен мамиле түзөт; Сүйлөшө билет, маектешет; Бири-бирин баа-лайт; Сөз байлыгы өсөт, өз оюн айтат; Башкаларды уга билет

(ПК2) информатиканын окуган материалдарды маанисин түшүнүү, тереңдетүү жана бышыктоо компетентүүлүгү

• Өз ишин уюштуруу жана көйгөйлөрдү чечүү (НК3)

Өз алдынча иштейт, көнүгөт, машы-гат;Өз ишин талдап, баа берет; Жөндөмдүүлүккө, билгичтикке, көндүмгө ээ болот.

(ПК3) Алган билимдерин анализдеп, практикада колдоно билүү Окуучулардын ой жүгүртүүсүн жогорулатуу максатында практикада колдоно билүү компетентүүлүгү

Сабактын максаттары:

Максатка жетүүнүн индикатору же кɵрсɵткʏчʏ

1 когнитивдик максаты

компьютердин эсинде тексттик маалыматтар кантип коддоло тургандыгын окуучулар билишет;

тексттик редактордун жана коддор таблицасынын жардамында коддун символун жана коду боюнча символду аныктаганды үйрөнүшөт

компьютердин эсинде тексттик маалыматтар кантип коддоло тургандыгын окуучулар билишсе;

тексттик редактордун жана коддор таблицасынын жардамында коддун символун жана коду боюнча символду аныктаганды үйрөнүшсө

2 Баалуулук(Өнүктүрүүчүлүк) максат

Логикалык ой-жүгүртүүсүн, көңүл буруусун, эсин өнүктүрүшөт;

Предметке болгон кызыгуусун жана дүйнө таанымын калыптандырышат

Логикалык ой-жүгүртүүсүн, көңүл буруусун, эсин өнүктүрүшсө;

Предметке болгон кызыгуусун жана дүйнө таанымын калыптандырышса

3 Жүрүм-турумдук (тарбиялык) максат

Окуучулар топто жана жупта кызматташтыкта иштешет. Бири-бирине жардам беришет.

Туура отуруу маданиятына жана тыкан болууга тарбияланышат.

Алтын эрежелерди сактоосу

Баалоо критерийлери:

Суроолорго жооп беруусу-1 упай

Жаны маалыматка ээ болуусу – 1 упай

Коопсуздук эрежелерин жана гииеналык талаптарды билуусу – 1 упай

Топто жана жупта активдуулугу – 1 упай

Алтын эрежени сактоосу – 1 упай

Сабактын ресурстары:

ТСО, таркатма материал, көрсөтмө жана дидактикалык материал, канцтоварлар…

№

Мугалимдин ишмердүүлүгү

Окуучунун ишмердүүлүгү

Компет-р

Негизги (НК)

Пред-к (ПК)

1

Сабактын уюштуруу этабы: Окуучулар менен саламдашуу, жоктоо

Окуучулар сабактын башталышында бири-бирине жылмаю менен комплимент айтышат

НК3

ПК3

2

Акыл чабуулу: тесттик суролор

. Компьютер маалыматтын кандай түрлөрүн иштете алат? (сандык, графикалык, тексттик, аудио, видео)

 Маалымат компьютердин эсинде кандай тҥрдө көрсөтҥлөт? (экилик код түрүндө)

 Графикалык маалыматты анлогдуктан дискреттик формага өзгөртүп түзүү кандай жол менен жҥрөт? (мейкиндиктик дискредитация жолу менен сөрөттөлүш пикселдерге бөлҥнөт)

 Үн санариптик формага кандай өзгөртҥлөт? (убакыттык дискретизация жолу менен)

 Силер кандай ойлойсуңар, кайсы маалыматты адам көпчүлүк учурда компьютердин жардамында иштетет? Азыркы учурда дүйнөдөгү

персоналдык компьютерлердин көпчүлүгү ( саны менен да, убактысы менен да) тексттик маалыматты иштетҥҥ менен алек.

НК3

ПК3

3

Өтүлгөн сабакты кайталап түшүнбөй калган жерлерин мугалимден сурайт

• Өтүлгөн материал боюнча билимдерин тереңдейт.

• Өзүн-өзү баалайт

НК3

ПК3

4

Жаңы билимди калыптандыруу этабы:

Каалагандай текст символдордон, ошондой эле тамгалардан (баш же кичине), цифралардан, тыныш белгилерден, атайын символдордон, мисалы «=», «(», «&» ж.б.у.с. жана сөздөрдөн арасындагы боштуктардан турат. Компьютердин эс тутумунда символдордун ордунда алардын номерлери – сандык коддору сакталат.

Код – бул маалыматты көрсөтүү үчүн шарттуу белгилердин жана режелердин

системасы.

Коддоо – бул берилген коддун жардамында маалыматты көрсөтүү.

Текстти стандарттык коддоо

Коддук таблица – сандык код жана символдордун ортосундагы дал

келүүчүлүктү түзүүчү таблица. Алгач бир символду коддоо үчүн 1 байт (8

бит) колдонулган. Мындай коддук таблица 256га чейин (28) символду гана

камтыйт. Көп тилдүү тексттерди көрсөтүү үчүн 1991-жылы Юникод (англ.

Unicode) деп аталган жаңы эл аралык стандарт пайда болгон. Мында 1 сим-

волго 2 байт бөлүнөт, ал болсо 65536 символду коддоого мүмкүндүк берет.

Юникод стандартынын толук спецификациясы дүйнөдөгү бардык алфавит-

ти өз ичине камтыйт.

2020-жылы Юникод стандартынын 13.0 версиясы кабыл алынган. Ал

143 859 ар түрдүү символдорду камтыйт. Азыркы учурда көп байттуу

коддоолор колдонулат (бир символду көрсөтүүгө бир нече байт керекте-

лет). Алардын ичине ASCII коддоо системасы кирет.

ASCII таблицасы

ASCII (англ. American Standard Code for Information Interchange) – маалымат

алмашуу үчүн америкалык стандарттык код.

ASCII бул ондук цифраларды, латын жана улуттук алфавиттерди, тыныш

белгилерди жана башкаруучу символдорду көрсөтүү үчүн кодго айланды-

рууну түшүндүрөт.

0дөн 32ге чейинки коддор – бул атайын символдор, өзүнөн кийинки сапка

өтүү, бош орун, киргизүү ж.б. кодун камтыйт. 33төн 127ге чейинки коддор

интернационалдык деп аталат жана латын алфавитине, цифраларга, тыныш

белгилерине, арифметикалык амалдарга туура келет.

Улуттук алфавиттин тамгаларын чагылдыруу үчүн 128ден 255ке чейинки

коддогу символдорду колдонушат. Улуттук алфавитте бир эле кодго ар

кандай символдор дал келет. Ошондуктан текстти туура көрсөтүү үчүн ага

тиешелүү коддук баракты (программаларды тескөөдө) орнотуу керек.

4

Тапшырма 1.

1. ―Микропроцессор‖ сөзҥ канча бит эсти ээлейт?

Чыгаруу:

Бул сөз 14 тамгадан турат. Ар бир тамга – компьютердик алфавиттин символу 1 байт эсти ээлейт. Сөз болсо 14 байт = 14*8 = 112 бит эсти ээлейт.

Жообу: 112 бит.

Тапшырма 2

Текст компьютердин эсинин 0,25 Кбайтын ээлейт. Бул текст канча символдон турат?

Чыгаруу:

Кб ты байтка туюнтабыз: 0,25 Кб*1024 = 256 байт. Текст 256 байт көлөмдү ээлегендиктен, ал эми ар бир символ – 1 байт болгондуктан, текстте 256 символ бар экен.

Жообу: 256 символ.

НК3

ПК3

5

Жыйынтыктоо:

Сабактын материалдары боюнча суроолор:

1. Компьютердеги тексттик маалыматты коддоо ҥчҥн эмне керек?(коддук таблица)

2. Эл аралык коддук таблица кандай аталат?(ASCII)

3. Орус тилинин канча коддоолору бар?(Беш)

4. 65536 ар тҥрдҥҥ символдорду коддогон Юникод коддоосун эмне максат менен киргизишкен?( бир эле орус жана латын алфавитин цифраларды, белгилерди жана математикалык символдорду эле эмес. грек, араб, иврит ж.б. алфавиттерди да коддоо ҥчҥн).

Рефлексия. Өзҥңөрдҥн маанайыңарды баалагыла. Азыр кандай? Сабакта өзҥңөрдҥн ишмердүүлүгүнөрдү баалоо үчүн ―кол чыракты жандыргыла‖.

6

Баалоо

Баалоо критерийинин негизинде бааланышат.

7

Уй тапшырма

1) Эгерде браузерде сиздин барагыңыз окулбаган текст менен көрсөтүлүп калса эмне кылыш керек?

2) Эмне үчүн стандарттык ASCII коддоосу бардык алфавиттердикөрсөтүүгө жетишсиз?

3) Стандарттык ASCII коддоосунун жардамы менен кытай тилиндеги текстти көрсөтүүгө болобу? Эмне үчүн, түшүндүргүлө?

4) KOI-8 коддоосу колдонулуп жатса, төмөнкү фраза эстин кандай көлөмүн ээлей турганын аныктагыла: Молекулалар атомдордон

турушат.

Негизги компетенттүүлүктөр:

Предметтик компетенттүүлүк

• Маалыматтык (НК1)

Өз ишин пландаштырат; Маалыматты максатка багыттап изденет; Салыштыра, чечимдерди кабыл алат;

(ПК1). Информатикалык жаңы маалымат-тарды, билим, билгичтиктерди таанып билүү, колдонуу

• Социалдык-коммуникациялык (НК2)

Башкалар менен мамиле түзөт; Сүйлөшө билет, маектешет; Бири-бирин баа-лайт; Сөз байлыгы өсөт, өз оюн айтат; Башкаларды уга билет

(ПК2) информатиканын окуган материалдарды маанисин түшүнүү, тереңдетүү жана бышыктоо компетентүүлүгү

• Өз ишин уюштуруу жана көйгөйлөрдү чечүү (НК3)

Өз алдынча иштейт, көнүгөт, машы-гат;Өз ишин талдап, баа берет; Жөндөмдүүлүккө, билгичтикке, көндүмгө ээ болот.

(ПК3) Алган билимдерин анализдеп, практикада колдоно билүү Окуучулардын ой жүгүртүүсүн жогорулатуу максатында практикада колдоно билүү компетентүүлүгү

Сабактын максаттары:

Максатка жетүүнүн индикатору же кɵрсɵткʏчʏ

1 когнитивдик максаты

колдонмо программа, программалык камсыз-доо түшүнүктөрү менен таанышат;

 колдонмо программалардын классифика-циясын билишет жана мисалдарын атап беришет

колдонмо программа, программалык камсыз-доо түшүнүктөрү менен таанышса;

колдонмо программалардын классифика-циясын билишсе жана мисалдарын атап беришсе

2 Баалуулук(Өнүктүрүүчүлүк) максат

программалык камсыздоону орнотуу, конспек-тилөө, өзүн-өзү текшерүү көндүмдөрүн өрүктүрүшөт.

программалык камсыздоону орнотуу, конспектилөө, өзүн-өзү текшерүү көндүмдөрүн өркүрүшсө.

3 Жүрүм-турумдук (тарбиялык) максат

окуучулардын маалымат маданиятын, көңүл бурууну, тыкандыкты, тартиптүүлүккө тарбиялоо;

окуучулардын маалымат маданиятын, көңүл бурууну, тыкандыкты, тартиптүүлүккө тарбияланышса;

Баалоо критерийлери:

Суроолорго жооп беруусу-1 упай

Жаны маалыматка ээ болуусу – 1 упай

Коопсуздук эрежелерин жана гииеналык талаптарды билуусу – 1 упай

Топто жана жупта активдуулугу – 1 упай

Алтын эрежени сактоосу – 1 упай

Сабактын ресурстары:

ТСО, таркатма материал, көрсөтмө жана дидактикалык материал, канцтоварлар…

№

Мугалимдин ишмердүүлүгү

Окуучунун ишмердүүлүгү

Компет-р

Негизги (НК)

Пред-к (ПК)

1

Сабактын уюштуруу этабы: Окуучулар менен саламдашуу, жоктоо

Окуучулар сабактын башталышында бири-бирине жылмаю менен комплимент айтышат

НК3

ПК3

2

Акыл чабуулу:

Мугалим окуучуларга суроо берет:

 Эгерде компьютерге сүрөт тартыш керек болсо мага эмне керек болот?

 Эгерде мага докладды жасалгалоо керек болсо, эмнени колдонбой коѐ албайм?

 Эгерде сайтка киришим керек болсо, мага эмне керек болот?

Программа! Биз силер менен компьютерде жасаган ишибиздин баарын тигил же бул программанын жардамында жасайбыз. Ал эмес операциялык системанын өзү да – бул компьютердин ишин башкарган программа.

Компьютердин ичинде өзөгү болуш керек – ал программалык камсыздоо.

НК3

ПК3

3

Жаңы билимди калыптандыруу этабы:

Салттуу түрдө программалык камсыздоону (ПК) үч түргө бөлүшөт: система-

лык, колдонмо ПК жана программалоо системалары.

Системалык ПК – бул эсептөө системасынын компоненттери болгон про-

цессор, байланыш жана перифериялык түзүлүштөрүн башкаруучу програм-

малардын жыйындысы.

СИСТЕМАЛЫК ПРОГРАММАЛЫК КАМСЫЗДОО

Операциялык системалар: Windows, Linux

Антивирустук программалар: DrWeb, Касперский антивирусу

Файлдык менеджерлер: Total Commander,

Системалык программалык камсыздоонун эң негизги бөлүгү болуп, төмөн-

дөгү функцияларды аткарган операциялык системасы эсептелет:

• компьютердин ресурстарын колдонууну бөлүштүрөт жана дайындайт (процессор, ыкчам сактоочу түзүлүш (ЫСТ), дисктер);

• компьютердин ресурстарын колдонууну жана программаларды кол-

донуунун убактысын пландайт;

• компьютердин ишин контролдойт.

Операциялык системага адам менен компьютердин баарлашуусун камсыз

кылган колдонуучунун графикалык интерфейси да кириши мүмкүн. Опера-

циялык системаны башка программалар иштөө үчүн чөйрө деп айтсак да

болот.

Көп маселелүүлүк – компьютерде бир эле убакта бир нече ишти аткарууга

мүмкүндүк берүүчү механизм: мисалы, музыка угуу жана ошол эле учурда

тексттик редактордо иштөө.

Колдонмо программалык камсыздоо – бул колдонуучунун компьютердеги

конкреттүү маселелерди аткаруусун камсыз кылуучу программалар.

Азыркы кезде кеңири тараган колдонмо ПКнын бири болуп, офистик

документтер менен иштөөгө арналган OpenOffice.org эркин программасы

эсептелет. Ал тексттик документтер, электрондук таблицалар, презентация-

лар, вектордук сүрөттөр, маалыматтар базасы менен иштейт.

Программалоо системалары программаларды долбоорлоо жана иштеп чы-

гуу үчүн кызмат кылат. Мисалы, аларга Python тилинде программалоо үчүн

арналган IDLE иштетүү чөйрөсү кирет.

НК1

ПК1

4

Бышыктоо:

Тапшырма 4.

ПУСК — Все программы – Стандартные – Служебные – Сведения о системе деген аракеттердин жардамы менен жҥктөлгөн программаларды колдонуп, төмөнкҥ суроолорго жооп бергиле:

Силердин компьютерде орнотулган операциялык системанын атын, версиясын жана жаратуучусун аныктагыла.

Microsoft Word документтери үчүн шаблондун атын аныктагыла.

Microsoft Word документтери үчүн шаблонго жолду аныктагыла.

Эскертүү: ―Система жөнҥндө маалыматтар‖(«Сведения о системе») деген программа Microsoft Office пакетине кирген программалар жөнҥндө маалымат чогултуу үчүн, тестирлөө моментинде колдонмо программа (Microsoft Word) ишке киргизилген болушу керек.

НК3

ПК3

5

Жыйынтыктоо:

Рефлексия.

Мен сабакта билдим...

Мен сабакта үйрөндүм...

Менин билгим келди...

Тема боюнча айтып бере алам...

6

Баалоо

Баалоо критерийинин негизинде бааланышат.

7

Уй тапшырма Программалык камсыздоолордун түрлөрү жана курамы

Негизги компетенттүүлүктөр:

Предметтик компетенттүүлүк

• Маалыматтык (НК1)

Өз ишин пландаштырат; Маалыматты максатка багыттап изденет; Салыштыра, чечимдерди кабыл алат;

(ПК1). Информатикалык жаңы маалымат-тарды, билим, билгичтиктерди таанып билүү, колдонуу

• Социалдык-коммуникациялык (НК2)

Башкалар менен мамиле түзөт; Сүйлөшө билет, маектешет; Бири-бирин баа-лайт; Сөз байлыгы өсөт, өз оюн айтат; Башкаларды уга билет

(ПК2) информатиканын окуган материалдарды маанисин түшүнүү, тереңдетүү жана бышыктоо компетентүүлүгү

• Өз ишин уюштуруу жана көйгөйлөрдү чечүү (НК3)

Өз алдынча иштейт, көнүгөт, машы-гат;Өз ишин талдап, баа берет; Жөндөмдүүлүккө, билгичтикке, көндүмгө ээ болот.

(ПК3) Алган билимдерин анализдеп, практикада колдоно билүү Окуучулардын ой жүгүртүүсүн жогорулатуу максатында практикада колдоно билүү компетентүүлүгү

Сабактын максаттары:

Максатка жетүүнүн индикатору же кɵрсɵткʏчʏ

1 когнитивдик максаты

окуучулар электрондук таблицалардын негизги мүмкүнчүлүктөрү менен таанышат, OpenOffice.org Calc программасы менен иштөө негиздеринеүйрөнүшөт

Н.Ж.А.Э.(натыйжага жете алат эгер)

сабакка активдүү катышып темага түшүнсө жана Eссel программасын өздөштүрсө

2 Баалуулук(Өнүктүрүүчүлүк) максат

Жаңы башка маалыматтар менен камсыз болушат жана жаңы программа менен таанышышат

Н.Ж.А.Э.жаңы маалыматтарды жашоодо колдоно билсе

3 Жүрүм-турумдук (тарбиялык) максат

Окуучулар топто жана жупта кызматташтыкта иштешет. Бири-бирине жардам беришет.

Туура отуруу маданиятына жана тыкан болууга тарбияланышат.

Алтын эрежелерди сактоосу

Баалоо критерийлери:

Суроолорго жооп беруусу-1 упай

Жаны маалыматка ээ болуусу – 1 упай

Коопсуздук эрежелерин жана гииеналык талаптарды билуусу – 1 упай

Топто жана жупта активдуулугу – 1 упай

Алтын эрежени сактоосу – 1 упай

Сабактын ресурстары:

ТСО, таркатма материал, көрсөтмө жана дидактикалык материал, канцтоварлар…

№

Мугалимдин ишмердүүлүгү

Окуучунун ишмердүүлүгү

Компет-р

Негизги (НК)

Пред-к (ПК)

1

Сабактын уюштуруу этабы: Окуучулар менен саламдашуу, жоктоо

Окуучулар сабактын башталышында бири-бирине жылмаю менен комплимент айтышат

НК3

ПК3

2

Акыл чабуулу:

Окуучуларга логикасын остуруу максатында бири-бирине суроо беруунун уюштуруу

Бири-бирине суроо беруу аркылуу талкуу жургузушот.

Кызыктуу маалыматтардан айтышат.

НК3

ПК3

3

Жаңы билимди калыптандыруу этабы:

Чоң көлөмдөгү сандык маалыматтарды иштетүү, талдоо жана сорттоо үчүн

электрондук таблицалар (ЭТ) колдонулат.

Алардын жардамы менен силер төмөнкүлөрдү жасай аласыңар:

• ар башка уячада эле эмес, ар башка бетте жайгашкан берилиштер-

ди бириктирип эсептөөлөрдү жүргүзө аласыңар;

• график жана диаграммалардын жардамы менен маалыматтарды

визуалдаштыра аласыңар.

Электрондук таблица төмөнкүлөрдү камтыган Барактардан турат:

Мамычалар (латын алфавитинин тамгалары менен белгиленет) жана

Саптар (цифралар менен белгиленет).

Сап менен мамычанын кесилиши Уячаны түзөт. Активдүү уячанын дареги аттар талаасында көрсөтүлөт, мисалы, А1. Уячаларда сандар, формулалар же текст жайгашышы мүмкүн. Уячалардын тобу Диапазонду түзөт. Ал кош чекит менен бөлүнүп жазылат,

мисалы, А1:В5. ЭТнын элементтерин бөлүп алуу ыкмаларын силер 2-тиркемеден көрүп алсаңар болот.

Электрондук таблицаларда берилиштерди киргизүү згөчөлүктөрү

Берилиштер активдүү уячага гана киргизилет. Ушул уячага маалыматтарды кайталап киргизүүдө мурунку киргизилген маалымат

өчүп калат, ошондуктан редакциялоо үчүн F2 баскычын басуу керек.

Эгерде киргизилип жаткан тексттин узундугу уячанын энинен чоң болсо, анда ал саптын бөлүгү гана көрүнүп турат.

НК1

ПК1

7

Бышыктоо:

1) Силер колдонгон колдонмо программаларды, алардын аткар-

ган функцияларын кошуп санап бергиле.

2) Компьютердин иштеши үчүн кайсы системалык ПКлар сөзсүз

керек?

3) Жаңы принтерди компьютерге кошууда кандай ПКлар колдо-

нулат?

НК3

ПК3

Жыйынтыктоо:

Рефлексивдҥҥ экран

 мен билдим...

 кызыктуу болду...

 кыйын болду...

 мен тҥшҥндҥм...

 эми мен жасай алам...

 менин колуман келди...

 мен аракет кылам...

 мени таң калтырды...

 сабактар жашоом ҥчҥн берди...

 мен кааладым...

Баалоо

Баалоо критерийинин негизинде бааланышат.

Уй тапшырма Электрондук таблицалар.

• Интерфейси

• Маалыматты киргизүү

Негизги компетенттүүлүктөр:

Предметтик компетенттүүлүк

• Маалыматтык (НК1)

Өз ишин пландаштырат; Маалыматты максатка багыттап изденет; Салыштыра, чечимдерди кабыл алат;

(ПК1). Информатикалык жаңы маалымат-тарды, билим, билгичтиктерди таанып билүү, колдонуу

• Социалдык-коммуникациялык (НК2)

Башкалар менен мамиле түзөт; Сүйлөшө билет, маектешет; Бири-бирин баа-лайт; Сөз байлыгы өсөт, өз оюн айтат; Башкаларды уга билет

(ПК2) информатиканын окуган материалдарды маанисин түшүнүү, тереңдетүү жана бышыктоо компетентүүлүгү

• Өз ишин уюштуруу жана көйгөйлөрдү чечүү (НК3)

Өз алдынча иштейт, көнүгөт, машы-гат;Өз ишин талдап, баа берет; Жөндөмдүүлүккө, билгичтикке, көндүмгө ээ болот.

(ПК3) Алган билимдерин анализдеп, практикада колдоно билүү Окуучулардын ой жүгүртүүсүн жогорулатуу максатында практикада колдоно билүү компетентүүлүгү

Сабактын максаттары:

Максатка жетүүнүн индикатору же кɵрсɵткʏчʏ

1 когнитивдик максаты

1. Когнитивдик максат: Окуучулар ЭТ Чоң көлөмдөгү сандык маалыматтарды иштетүү, талдоо жана сорттоо түшүнүктөрүшө ээ болушат

Эгерде окуучулар сабактын жүрүшүндө:

Окуучулар ар башка уячада эле эмес, ар башка бетте жайгашкан берилиштер-

ди бириктирип эсептөөлөрдү жүргүзө аласа

график жана диаграммалардын жардамы менен маалыматтарды визуалдаштыра аласа

2 Баалуулук(Өнүктүрүүчүлүк) максат

Жаратылыштагы, техникадагы, коомдогу информациялык процесстерди салыштыра алышат.Ой жүгүртүүлөрүн өстүрүшөт.

Жаратылыштагы, техникадагы, коомдогу информациялык процесстерди салыштыра алышса.Ой жүгүртүүлөрүн өстүрүшсө.

3 Жүрүм-турумдук (тарбиялык) максат

Окуучулар топто жана жупта кызматташтыкта иштешет. Бири-бирине жардам беришет.

Туура отуруу маданиятына жана тыкан болууга тарбияланышат.

Алтын эрежелерди сактоосу

Баалоо критерийлери:

Суроолорго жооп беруусу-1 упай

Жаны маалыматка ээ болуусу – 1 упай

Коопсуздук эрежелерин жана гииеналык талаптарды билуусу – 1 упай

Топто жана жупта активдуулугу – 1 упай

Алтын эрежени сактоосу – 1 упай

Сабактын ресурстары:

ТСО, таркатма материал, көрсөтмө жана дидактикалык материал, канцтоварлар…

№

Мугалимдин ишмердүүлүгү

Окуучунун ишмердүүлүгү

Компет-р

Негизги (НК)

Пред-к (ПК)

1

Сабактын уюштуруу этабы: Окуучулар менен саламдашуу, жоктоо

Окуучулар сабактын башталышында бири-бирине жылмаю менен комплимент айтышат

НК3

ПК3

2

Акыл чабуулу:

Окуучуларга логикасын остуруу максатында бири-бирине суроо беруунун уюштуруу

Бири-бирине суроо беруу аркылуу талкуу жургузушот.

Кызыктуу маалыматтардан айтышат.

НК3

ПК3

3

Жаңы билимди калыптандыруу этабы:

Электрондук таблицада берилиштерди сорттоо жана чыпкалоо

Сорттоо – эгерде мамычада бир типтеги берилиштер жайгашса (текст,

сандар же даталар) аспаптар панелиндеги баскычтарды же Бери-

лиштер менюсундагы Сорттоо командасын колдонуп аларды өсүү же

кемүү тартибинде сорттоого болот.

Фильтр (чыпка) - экранга берилген шартка дал келген гана бери-

лиштерди чыгарууга мүмкүндүк берет. Тандалган диапазонго чып-

каны орнотууну Берилиштер менюсунун же Аспаптар панелиндеги

баскычтын жардамында жүргүзүүгө болот.

Шарттуу форматтоо берилген шартка дал келген берилиштерди шрифттин

гарнитурасын, өлчөмүн же түсүн өзгөртүү аркылуу бөлүп көрсөтүү үчүн

колдонулат. Ал үчүн:

1. Формат менюсунан Шарттуу форматтоо командасын тандап алуу керек.

2. Шартты уячанын маанисине же формулага колдонгула.

3. Жасалганын стилин орноткула.

Формуланы киргизүү

Формуланы киргизүү ар дайым барабардык белгиси «=» менен башта-

лат, андан соң формуланын өзү жазылат. Мисалы =А4+16. Мисалы, эгер А4

уячасына биз 20 санын жазсак, анда В4кө =А4+16 формуласын жазып, Enter

баскычын бассак, В4 уячасында 36 саны пайда болот.

Формула сабында учурда колдонуп жаткан формула жазылып турат жана

аны редакциялоого болот. Татаал туюнтмаларды жазууда «+», «-», «*», «/»,

«^» белгилерин колдонсо болот. Мисалы: =А1+С5*В4

НК1

ПК1

4

Бышыктоо:

1) Учурдагы окуу жылына жылнаама түзгүлө.

2) Электрондук таблицада Пифагордун таблицасын түзгүлө.

КОМПЬЮТЕРДИК ПРАКТИКУМ:

НК3

ПК3

5

Жыйынтыктоо:

Рефлексия.

Мен сабакта билдим...

Мен сабакта үйрөндүм...

Менин билгим келди...

Тема боюнча айтып бере алам...

6

Баалоо

Баалоо критерийинин негизинде бааланышат.

7

Уй тапшырма

эрежелерди кайталоо, конспект тузуу , окуп келуу

Негизги компетенттүүлүктөр:

Предметтик компетенттүүлүк

• Маалыматтык (НК1)

Өз ишин пландаштырат; Маалыматты максатка багыттап изденет; Салыштыра, чечимдерди кабыл алат;

(ПК1). Информатикалык жаңы маалымат-тарды, билим, билгичтиктерди таанып билүү, колдонуу

• Социалдык-коммуникациялык (НК2)

Башкалар менен мамиле түзөт; Сүйлөшө билет, маектешет; Бири-бирин баа-лайт; Сөз байлыгы өсөт, өз оюн айтат; Башкаларды уга билет

(ПК2) информатиканын окуган материалдарды маанисин түшүнүү, тереңдетүү жана бышыктоо компетентүүлүгү

• Өз ишин уюштуруу жана көйгөйлөрдү чечүү (НК3)

Өз алдынча иштейт, көнүгөт, машы-гат;Өз ишин талдап, баа берет; Жөндөмдүүлүккө, билгичтикке, көндүмгө ээ болот.

(ПК3) Алган билимдерин анализдеп, практикада колдоно билүү Окуучулардын ой жүгүртүүсүн жогорулатуу максатында практикада колдоно билүү компетентүүлүгү

Сабактын максаттары:

Максатка жетүүнүн индикатору же кɵрсɵткʏчʏ

1 когнитивдик максаты

Когнитивдик максат: Окуучулар Электрондук таблицада фрагменттер, салыштырмалуу жана абсолюттук даректоо тушунугуно ээ болушат.

Эгерде окуучулар сабактын жүрүшүндө:

Электрондук таблицада фрагменттер, салыштырмалуу жана абсолюттук даректоо тушунугуно ээ болушса

2 Баалуулук(Өнүктүрүүчүлүк) максат

2 Баалуулук(Өнүктүрүүчүлүк) максат окуучулар компьютерде Электрондук таблицада фрагменттер менен иштешет, салыштырмалуу жана абсолюттук даректоону аткарышат.

окуучулар компьютерде Электрондук таблицада фрагменттер менен иштешет, салыштырмалуу жана абсолюттук даректоону аткарышса.

3 Жүрүм-турумдук (тарбиялык) максат

Окуучулар топто жана жупта кызматташтыкта иштешет. Бири-бирине жардам беришет.

Туура отуруу маданиятына жана тыкан болууга тарбияланышат.

Алтын эрежелерди сактоосу

Баалоо критерийлери:

Суроолорго жооп беруусу-1 упай

Жаны маалыматка ээ болуусу – 1 упай

Коопсуздук эрежелерин жана гииеналык талаптарды билуусу – 1 упай

Топто жана жупта активдуулугу – 1 упай

Алтын эрежени сактоосу – 1 упай

Сабактын ресурстары:

ТСО, таркатма материал, көрсөтмө жана дидактикалык материал, канцтоварлар…

№

Мугалимдин ишмердүүлүгү

Окуучунун ишмердүүлүгү

Компет-р

Негизги (НК)

Пред-к (ПК)

1

Сабактын уюштуруу этабы: Окуучулар менен саламдашуу, жоктоо

Окуучулар сабактын башталышында бири-бирине жылмаю менен комплимент айтышат

НК3

ПК3

2

Акыл чабуулу:

Окуучуларга логикасын остуруу максатында бири-бирине суроо беруунун уюштуруу

Бири-бирине суроо беруу аркылуу талкуу жургузушот.

Кызыктуу маалыматтардан айтышат.

НК3

ПК3

3

Жаңы билимди калыптандыруу этабы:

Салыштырмалуу жана абсолюттук шилтемелер

Формулаларда уячалардын дарегине шилтемелер колдонулат. Шилтеме-

лерди салыштырмалуу, абсолюттук жана аралаш деп бөлүшөт.

Салыштырмалуу шилтемелерде формулаларды көчүрүүдө баштапкы бери-

лиштердеги шилтемелер өзгөрөт (мисалы А1, В3).

Абсолюттук шилтемелерде формуланы которууда же көчүрүүдө баштапкы

берилиштери менен уячанын белгиленген дареги колдонулат. Ал шилтеме

доллар белгиси менен белгиленет (мисалы $A$1).

Аралаш шилтемелерде болсо абсолюттук катары мамычанын дареги (ми-

салы, $A1) же сапчанын дареги (мисалы, A$1) эсептелет.

Функциялар

Электрондук таблицаларда төмөнкү категориялардагы функциялардын

кеңири жыйындысы жеткиликтүү:

• маалыматтар базасы менен

иштөөчү;

• дата жана убакытты иштетүүчү;

• финансылык;

• маалыматтык;

• логикалык;

• математикалык;

• массивдер менен иштөөчү;

• статистикалык;

• тексттик;

• кошумча.

Диаграммалар

Электрондук таблицаларда жайгашкан сандык маалыматтарды көрсөт-

мөлүү кылуу үчүн диаграммаларды жана графиктерди колдонушат.

Колдонуучунун белгилүү маселелерин чечүү үчүн ар түрдүү типтеги диа-

граммалар сунушталат:

• айланма

• гистограмма

• сызыктуу

• чекиттик ж.б.

Диаграмманын негизги элементтери

• Диаграмма аймагы

• Түзүү аймагы

• Х горизонталдык огу –категориялар огу

• У вертикалдык огу –маанилер огу

• Берилиштер катары

• Легенда

• Диаграмманын аты

• Октордун аты

• Берилиштердин жазылышы

• Берилиштер чекити

НК1

ПК1

7

Бышыктоо:

Үлгү боюнча үй-бүлө мүчөлөрүнүн

дем алыш күндөрдөгү чыгымдарынын

таблицасын түзөлү.

1-кадам. Диаграмма түзүү үчүн берилиштер турган диапазонду бөлүп

алышыбыз керек.

2-кадам. Вставить менюсунан Диаграммы командасын тандайбыз.

3-кадам. Ачылган Мастер диаграмм терезесинде диаграмманы жайгашты-

руу ордун, анын тибин (гистограмма) жана атын көрсөтөбүз.

4-кадам. Берилиштер катарынын атын көрсөтүү, тор сызыктарын көр-

сөтүүнү тандоо, легендалардын жайгашкан ордун көрсөтүү.

НК3

ПК3

Рефлексия.

Мен сабакта билдим...

Мен сабакта үйрөндүм...

Менин билгим келди...

Тема боюнча айтып бере алам...

Баалоо

Баалоо критерийинин негизинде бааланышат.

Уй тапшырма

Музейдин бир жумалык кирешесин эсептегиле, эгер төмөнкүлөр бел-

гилүү болсо:

- ар бир күнү сатылган билеттердин саны;

- чоңдордун билетинин баасы – 40 сом;

- балдардын билетинин баасы чоңдордукуна караганда 25% га арзан.

Музейдин күндөлүк кирешеси боюнча диаграмма (график) түзгүлө.

Сабактын максаттары:

Максатка жетүүнүн индикатору же кɵрсɵткʏчʏ

1 когнитивдик максаты

Когнитивдик максат: Өтүлгөн темалар боюнча берилген тапшырманы аткара билишет

Эгерде окуучулар сабактын жүрүшүндө:

• Тест тапшырмаларын туура, так аткарышса

2 Баалуулук(Өнүктүрүүчүлүк) максат

2 Баалуулук(Өнүктүрүүчүлүк) максат окуучулар тапшырмаларын аткарууда билгичтиктерин калыптандырышат

окуучулар тестберилген тапшырмаларын аткарууда билгичтиктерин калыптандырышса

3 Жүрүм-турумдук (тарбиялык) максат

Окуучулар топто жана жупта кызматташтыкта иштешет. Бири-бирине жардам беришет.

Туура отуруу маданиятына жана тыкан болууга тарбияланышат.

Алтын эрежелерди сактоосу

Баалоо критерийлери:

Суроолорго жооп беруусу-1 упай

Жаны маалыматка ээ болуусу – 1 упай

Коопсуздук эрежелерин жана гииеналык талаптарды билуусу – 1 упай

Топто жана жупта активдуулугу – 1 упай

Алтын эрежени сактоосу – 1 упай

Сабактын ресурстары:

ТСО, таркатма материал, көрсөтмө жана дидактикалык материал, канцтоварлар…

№

Мугалимдин ишмердүүлүгү

Окуучунун ишмердүүлүгү

Компет-р

Негизги (НК)

Пред-к (ПК)

1

Сабактын уюштуруу этабы: Окуучулар менен саламдашуу, жоктоо

Окуучулар сабактын башталышында бири-бирине жылмаю менен комплимент айтышат

НК3

ПК3

2

Акыл чабуулу:

Окуучуларга логикасын остуруу максатында бири-бирине суроо беруунун уюштуруу

Бири-бирине суроо беруу аркылуу талкуу жургузушот.

Кызыктуу маалыматтардан айтышат.

НК3

ПК3

3

Өтүлгөн сабакты кайталап түшүнбөй калган жерлерин мугалимден сурайт

• Өтүлгөн материал боюнча билимдерин тереңдейт.

• Өзүн-өзү баалайт

НК3

ПК3

4

Тапшырмалар:

НК3

ПК3

5

Жыйынтыктоо:окуучулардын тапшырмаларын текшерип билимин баалоо

Бугун сабакта эмне алгандыгы жонундо БББК схемасын толтурушат.

6

Баалоо

Баалоо критерийинин негизинде бааланышат.

7

Үй тапшырма кайталоо