Жол белгилери жана көрсөткүчтөрү
Жолбелгилерижанакөрсөткүчтөрү – жолдожүрүүчүлөргө (унааайдоочужанажөөжүрүүчүлөр) жолдожүрүүшарты, жүрүү маршруту жөнүндөмаалыматберүүчүбелгилержана жазуулар. Аларбелгилүүтүстө, формадажаначоңдуктажасалып, көчөнүн, жолдун, магистралдардынбоюна, жүрүүбагытыныноңжагынаорнотулат. Автомобиль кыймылыбоюнча Париж конвенциясында (1909) төрт (жолдункесилиши, темиржолкесилиши, ийри-муйружол, өңгүл-дөңгүлжол) эскертүүчүбелгиси бар алгачкыжолбелгилерижанакөрсөткүчтөрүжөнүндөмакулдашуукабылалынган.
Кийинкиконвенциялардауламтолукталып, Венадагыжолбелгилерижанакөрсөткүчтөрүжөнүндөконвенциянын (1968), ЖеневадагыЕвропалыкмакулдашуунун (1971) талабынаылайыкмамлекеттик стандарт иштелипчыкканжана ага ылайык 4 топко бириктирилет: эскертүүчү, тыюусалуу, милдеттендирүүчү, нускоочубелгилер, кээдекошумчакабарлоочубелгилерорнотулушумүмкүн. Эл аралыкконцепциялардынжолкыймылы, белгилерижанакөрсөткүчтөрүжөнүндөгүнормаларын, мамлекеттикстандарттынталаптарынэскеалуумененКРдинӨкмөтүнүн 2009-жылдын 3-мартындагы токтомунунредакциясынаылайыкКРдинжолбелгилерижанакөрсөткүчтөрү 7 топко бөлүнгөн.
Эскертүүбелгилери: кызылжээктүүсарыүчбурчтук – алдыдагыжолдунопурталдуулугунжана ага карата чара көрүүзарылдыгынунааайдоочугаэскертет. Тыюусалуубелгилери: жердигиак, кызылжээктүүсарытегерек – транспорттунайрымтүрлөрүнүнжүрүшүнөтыюу салат же белгилүүчектөөмененжүрүүкеректигинэскертет. Милдеттендирүүбелгилери: жалпыбелгисикөктегерек – белгилүү жакты көздөй, белгилүүылдамдыктажанатранспорттунтийиштүүтүрүнүнганажүрүүсүнөуруксаткылынат.
Маалыматтык - жолкөрсөтүүбелгилери: көк, сарытүстөгүчарчы – жолдунаралыгын, калктуужерлерди, транспорт токтоочужайды, кыймылдынурксатберилгенбагытынжана башка көрсөтөт. Сервис белгилери – тийиштүүобъектилердинжайгашуусужөнүндөмаалымдайт. Кошумчамаалыматбелгилери (табличкалар) – белгилердинколдонулушунтактайт же чектейт. Булардансырткарытранспорттуайрыптаануучубелгилерөзүнчө топко бириктирилген. Бардыкбелгилергетүнкүсүнжарыкберилет же жарыкчагылтуучуматериалданжасалатжана 100 м аралыктанкөрүнүшүкерек.
Салам достор, бүгүн жолбелгилери жонундотаанышыпалалы. Дарооайтыпкоелу. Бул макала айдоочуларүчүнэмесжөнөкөйжөөжүргүнчүлөр, айрыкчамектепокуучуларыүчүн.
Эскертүүчүбелгилер
Эскертүүчүбелгилерэчнерсегетыюусалбайт, бирок алдыналаболотурганкырсыктарданалдыналууүчүнэскертет. Бардыкэскертүүчүбелгилеркызылкыюусу бар үчбурчтукформагаээ.
| Таштардынкулоосу Бул белги таштардынкулоосун, жердин көчүүсүн, жолжээктериндегиуроолордуэскертет. |
| Майдаташтардынчачыроосу Бул белги машинанындөңгөлөгүнөнмайдаташтардын, шагылдардынж.быргуусунэскертет. |
| Жолиштери Бул белги жолдожумушчулардыништепжаткандыгын, атайынтехниканын, аңдардын ж. б. болушунэскертет. |
| Балдар Бул белги жолдобалдардынжолдонөтүшүмүмкүнэкендигинэскертет. Мындай белги эреже катары балдармекемелеринин (бала бакча, мектептердин) жанындакоюлат. |
| Тоскучужоктемиржолкесипөтүүсү Булбелгинитоскучменентосулбагантемиржолкесилишиндеорнотушат. Эскертүү!!! Булкесилиштенөткөндөабайлагыла, жакындапкележаткан поезд жоктугунакөңүлбургула! |
| Тоскучу бар темиржолкесипөтүүсү Булбелгинитоскучменентосулгантемиржолкесилишинеорнотушат. |
Атайынкоюлганжанамаалымдоочубелгилер
Мындайбелгилердиатайын режим кыймылындагыайдоочуларгакиргизилетжеалыныпсалынат, о.э. кандайдырбиробъекттержөнүндөмаалымдалат.
| Жөөжүргүнчүлөрдүнөтмөгү Жөөжүргүнчүлөрдүнөтүүаймагынбелгилейт. Айдоочугажөөжүрүүчүадамдыөткөрүпжиберүүсүнтуюнтат. |
| Жерастымененөтүүчүөтмөк Жерастындажөөжүргүнчүлөрөтүүчүөтмөктүнболгондугунмаалымдайт. |
| Автобустунжанатроллейбустунтоктойтурганжайы Белги автобустун, троллейбустунжанамаршруттуктаксининтоктойтурганжайынмаалымдайт. |
Сервис белгилери
Сервис белгилериылайыккелгенобъекттердинжайгашуусунмаалымдайт.
| Медициналыкжардам пункту Жолдобиринчимедициналыкжардампунктунунболгондугунмаалымдайт. |
| Оорукана Жолдоооруканынболгондугунмаалымдайт. |
| Телефон Жолдо телефон аппаратынынболгондугунмаалымдайт. (Эскирипбараткан белги, көбүнэсеатайынжайлардаганаколдонулупбаратат, мисалы: туннелдерде) |
| Ичкенгежарамдуусуу Жолдоичүүгөжарамдуусуунунболушунмаалымдайт. |
| Тамактандыруу пункту Жолдоашканаболгондугунмаалымдайт. |
| Мейманкана же жатакана Жолдомейманкана же мотелдинболгондугунмаалымдайт. |
Жолбелгилери зебрасыз, таптакырболбойтго, "зебра" булжөөжүргүнчүлөрдүнөтүшүүчүнчийилгенсызыктар. Ал актүстө болот. Жолбетинечийилгенмындайбелгинигоризонталдуу (түүрасынанчийилген) сызыкдешет.
Вертикалдуу (тикесиненчийилген) сызыктар да болушат. Аларакжана кара түстөгүсызыктардынкезектешип (көпүрөлөргө, тосмолорго, бордюрларга) чийилет. Мындайсызыктаркурулуштардыналыстанкөрүнүптуруусуүчүнжасалат.
Светофор
Светофордароо эле үчтүстүүболгонэмес. Светофордукыймылдыжөндөөүчүн автомобиль пайдаболгонгочейинэлеколдонушкан. Башында ал темиржолдопайдаболгон. Ал темиржол светофору - семафор депаталган.
Биринчи светофор Лондондо 1868-жылдын 10-декабрында орнотулган. Ал шаардынборборунда 6 метр бийиктиктеорнотулган. Светофордокызылжанажашылайнектерболгон. Ал убактасары белги болгонэмес. Полицейскийлерчырактыөзүлөрүачыпжанажааптурушкан, ал чырактаржарыккылуучу газ менеништеген. БиринчиэлектрсветофорлоруАмерикадапайдаболгон. Алардагыэкитүстө: жашылжанакызылтүстөболушкан. Сары сигналдыполициянынышкыруусуалмаштырган. Үчсигналдуу светофор дагыАмерикадапайдаболгон (1938). Жолбелгилери светофорсузэлестетүүкыйынболсокерек, кандайдейсинер?
Светофор түстүүсигналдардынжардамымененжолкыймылынжөнгө салат, алартөмөнкүдөйчечмеленет:
| Кызыл сигнал - кыймылгатыюу салат, кооптуулуктунтүсүболгондуктантандалыпалынган. Ошондой эле күндүр-түндүр, туман жанажаандаачык-так көрүнгөн. |
Сары сигнал - негизгитүстөрдүнортосундагы белги. Сары сигналдакыймылгатыюусалынат. |
Жашыл сигнал - кыймылгауруксат берет жанакызылтүстөнкескинайырмаланыптурат. Жашылтүстүкызылмененчаташтыруугамүмкүнэмесжанакөрүнүктүүтүс. |
Жөөжүргүнчүлөрдүн светофору жөөжүргүнчүлөрдүнжолдонөтүүкыймылынжөнгө салат
| Кызыл сигнал - өтүүгөтыюу салат |
Жашыл сигнал – өтүүгө уруксаат берет |
Жөнгөсалгыч (регулировщик)
Жолкыймылын ала-булатаяктынжардамымененжөнгөсалган (регулировщик) адамдынпайдаболгондугуна 90 жылболду. Анын орду жолдункесилишинин так ортосуболгон. Анынсигналдарыденесининжанаколунунабалымененберилет. Сигналдар (белгилер) даанакөрүнүшүүчүн ал колуна ачыктүстөгүтаякчакармапалат.
Жолбелгилерижондундогукыргызчамакалабызушундайдостор. Адаттагыдайкошумчашилтемелерберилмекчи.