Түз сызык менен айлананын жана эки айлананын өз ара жайланышы

Бишкек шаарындагы №42 орто мектеби

Геометрия

7-класс

Саттарова Г.А

Сабактын темасы:

Түз сызык менен айлананын жана эки айлананын өз ара жайланышы

Сабактын максаты

Түз сызык менен айлананын жана эки айлананын өз ара жайланышы жөнүндө түшүнүк аласыңар

Кайталоо

Айлананын хордасын тең экиге бөлүүчү диаметр ал хордага перпендикуляр болот

Е

К

В

А

С

Эгерде айлананын диаметри хордага перпендикулярдуу болсо, анда ал хорданы тең экиге бөлөт.

Е

К

В

А

С

Айлананын борборунан кесүүчү түз сызыкка чейинки аралык айлананын радиусунан кичине болсо, ал түз сызык айлана менен эки чекитте кесилишет.

d

Айлананын борборунан бирдей алыстыкта жаткан анын хордалары барабар болушат.

ОК=ОМ

А

К

В

АВ=СЕ

О

С

М

Е

Айлананын жануу чекити аркылуу өтүүчү жаныма ошол чекитке жүргүзүлгөн радиуска перпендикулярдуу болот.

К

a OK

а

О

Айлананын борборунан түз сызыкка чейинки аралык айлананын радиусуна барабар болсо, түз сызык айлананы жанып өтөт.

Айлананын борборунан түз сызыкка чейинки аралык айлананын радиусунан чоң болсо, анда түз сызык менен айлана кесилишпейт.

а

Айлананын борборунан m түз сызыгына чейинки аралык- d

Айлананын радиусу- R

Айлананын жануу чекитинен жүргүзүлгөн жаныма менен хорданын арасындагы бурч, ал хорда аркылуу аныкталуучу жаанын жарымы менен өлчөнөт.

С

В

А

Е

ЕС хордасынын жаасы 40 градуска барабар, Е жануу чекити аркылуу ЕМ жанымасы жүргүзүлгөн. СЕМ бурчун эсептегиле.

Чыгаруу:

М

С

Е

ЕО

О

Жообу:

Эки айлананын өз ара жайланышы

Борборлорунун арасындагы аралык d болсун d=

Эки айлананын өз ара жайланышы алардын борборлорунун арасындагы аралыкка байланыштуу

d

Төмөнкүдөй учурлар болушу мүмкүн:

• Эгерде болсо, анда айланалар кесилишпейт.
• Эгерде болсо, анда алар борборлору аркылуу өтүүчү түз сызыкта жаткан жалпы чекитке ээ.
• Эгерде же болсо, анда алар эки чекитте кесилишет.

Эгерде болсо, анда айланалар кесилишпейт.

2см+4см8см

Кесилишпейт

Эгерде болсо, анда алар борборлору аркылуу өтүүчү түз сызыкта жаткан жалпы чекитке ээ.

2см+4смсм

Эки айлана бир чекитте жанышат

Эгерде же болсо, анда алар эки чекитте кесилишет.

2см+4смсм

Эки айлана эки чекитте кесилишет

4см+5смсм

Жообу: Эки жалпы чекитке ээ болот

Үйгө тапшырма

№ 1,9