Жаратылыстану 3-сынып

Жаратылыстану

3-сынып

Мектеп: 15 мектеп

Мұғалімнің аты-жөні: Орымбекова Мадина

Қатысқандар саны: 22

Қатыспаған оқушылар:

Күні:

20.02.2020

Тақырыбы:

Күн мен түн қалай ауысады?

Оқу мақсаты:

3.4.3.1 Жердің өз осінен айналуының салдарын түсіндіру

3.1.1.1 маңызды ғылыми жаңалықтар мен олардың адамның күнделікті өміріне әсері туралы әңгімелеу

3.1.2.1 ақпарат көзінің түрлерін анықтау;

Сабақтың мақсаты:

Күн мен түннің ауысуының Жердің өз осінен айналуының салдарынан болатынын түсінеді

Бағалау критерийі

Күннің тәуліктік жолының қалай өтетінін түсіндіреді

Тәуліктің бөліктерін сипаттай алады

Тілдік мақсат:

Тәуліктің бөліктерін атайды, жаңа ұғымдарды қолданып, тәуліктегі күн жолының өзгерісін сипаттап береді.

Пәндік терминология мен тірек сөздер

күннің шығуы

күннің батуы

талтүс

түн ортасы

Құндылықтар:

Дүниетанымын кеңейту, байқампаздық, өзара сыйластық, ынтымақтастықта жұмыс істеу дағдылары

Пәнаралық байланыс

Дүниетану, математика

Алдыңғы меңгерілген білім

Жердің өз осінен айналуы, оның күн мен түннің алмасуындағы маңызын біледі.

Сабақ барысы

Жоспарланған уақыт

Сабақта жоспарланған іс-әрекет

Ресурстар

Сабақтың басы

Ұйымдастыру.

-амандасу

-түгендеу

Психологиялық ахуал

Өз есімдерінің басқы әріптерінен басаталтын жақсы қасиеттерді айтады.

Топқа бөлу. Мозаика арқылы.

1-топ. Ай

2-топ. Күн

3-топ.Жұлдыз

4-топ. Жер

Əр топқа себеттер таратылады. Сабақ барысында тапсырмаларға жауап беріп,гүлдерді жинайды. Сабақ соңында қай топ көп гүл жинайды сол топ жеңіске жетеді.

Сағат, күнтізбе, секундомер немесе суреттері

Сабақтың ортасы

Сөзжұмбақ жасыру.

1. Жердің ауа қабты қалай аталады

Атмосфера

1. Жердің 4 қабығын не деп айтаймыз

Сфера

1. Ең кішкентай ғаламшар

Плутон

1. Жер серігі

Ай

1. Ғарышқа немен ұша аламыз

Зымыран

Шыққан сөз: Аспан

Жарайсыңдар.

Бейне таспа: «Күн мен түннің ауысуы»

Сонымен, біз бүгін сабақта нені оқып білеміз?

(Тәулік, уақыт, мезгіл,күн мен түннің ауысуы)

Ой қозғау. Нені өлшеуге болады?

Нені өлшеуге болатынын атау (ұзындық, масса, заттарды санау, уақыт)

Тақырыпқа кіріспе тапсырмасы.

«Өлшем бірліктері».Суретте берілгендерді қандай уақыт бірліктерімен өлшейтінін анықтау.

(1 – сағат/сағат, минут, 2 – аудармалы күнтізбе/апта лар, тәуліктер,

3 – секундомер/секунд, 4 – жылдық/ айлық күнтізбе).

–Жыл неден құралады? (айлар, ап талар, күндер).

–Апта неден құралады? (тәулік).

–Тәулікті қандай бөліктерге бөлуге болады? (таң, күндіз, кеш, түн.)

–Таң, күндіз, кеш, түн – бұлар нелер? (Тәулік бөліктері)

–Қашан ұйқыға жатасың? Таңғы асты қашан ішесің?

ҚБ. Гүлдер арқылы

Пейзаждарды салыстыр.

• Пейзаж деген не? (та­биғатты суреттейтін бейнелеу өнерінің жанры)

• Суреттер несімен ерекшеленеді? (әртүрлі тәулік мез­гілдері)

• Суреттерді атау (мысалы, «Даладағы таң», «Күндіз», «Даладағы кеш», «Түнгі дала»).

• Суреттерді ретімен орналастыр (таң, күндіз, кеш, түн).

• Неліктен осы ретпен орналастырдың? Түсіндір. Кімге қандай пей­заж ұнайды? Неліктен?

• Адамдар таңды не үшін жақсы көреді? Кешті ше?

• Таң қашан басталады?

• Түнгі ауысымда жұмыс істейтін адамдар үшін таң қашан басталады?

• Саған тәуліктің қай мезгілі ұнайды?

• Түрлі тәулік мезгіліндегі табиғат туралы өлең/тақпақ айта аласың ба?

ҚБ. Бас бармақ əдісі

сағат, күн-тізбе, секун-домер суреттері

Сен білесің бе?

-Біз қай мемлекетте тұрамыз?

-Қазақстанда қазір қандай жыл мезгілі?

-Дұрыс,Қазақстан солтүстік жарты шарда орналасқан? (Еуразия)

(Глобустан полюстерді - жер осі өтетін тұсты көрсету.)

–Олардың орналасуында қандай ерекшелік бар? (Остің көлбеу болу себебінен бұл жерлерге Күн сәулесі ұзақ уақыт бойы түседі немесе керісінше, мүлде түспейді). Солтүстік полюсте қазір 6 ай бойы поляр түні. Яғни оларда 6 ай бойы күн түспейді. Поляр түні түн деп аталғанымен, ол көбірек ымыртқа ұқсайды. Күн көкжиектен көп түспейді де, сәу лелері көрініп тұрады.

(глобустың астына жарық жағу арқылы көрсету)

-Қай кезде күн мен түн теңеседі?

-Дұрыс, 21-наурыз күні. Солтүстік полюсте алғашқы таң атып, содан 6 ай бойы күн батпай тұрады. Ал,керісінше оңтүстік жарты шарда 6 ай бойы поляр түні болады.

• Пейзаж деген не? (та­биғатты суреттейтін бейнелеу өнерінің жанры)

• Суреттер несімен ерекшеленеді? (әртүрлі тәулік мез­гілдері)

• Суреттерді атау (мысалы, «Даладағы таң», «Күндіз», «Даладағы кеш», «Түнгі дала»).

• Суреттерді ретімен орналастыр (таң, күндіз, кеш, түн).

• Неліктен осы ретпен орналастырдың? Түсіндір. Кімге қандай пей­заж ұнайды? Неліктен?

• Адамдар таңды не үшін жақсы көреді? Кешті ше?

• Таң қашан басталады?

• Түнгі ауысымда жұмыс істейтін адамдар үшін таң қашан басталады?

• Саған тәуліктің қай мезгілі ұнайды?

• Түрлі тәулік мезгіліндегі табиғат туралы өлең/тақпақ айта аласың ба?

ҚБ. Бас бармақ əдісі

Ойлан. Әңгімелесу және топтық не жұптық жұмыс.

–Неліктен «Таң атпаймын десе, Күн қоймаймын» деп айтады?

–Пікірге инфографика, сызба, сурет арқылы бейнелеп көрейік.

Топ не жұпта инфографика жасау. Таныстыру, түсіндіру.

ҚБ. Өзара бағалау.

Сен білесің бе?

Полюстер-ойша алғанда,Жердің осі өтетін екі нүкте. Полюстерде түн мен күн шамамен алты айға созылуы мүмкін.

Есте сақта!

Күн таңертең шығыстан шығып, бірте-бірте көкжиектен жоғары көтеріледі. Талтүсте ол ең жоғары нүктесіне жетеді. Содан кейін Күн төмен түсіп, батыста батады.

Тәулік мезгілдерін бейнеле». постер қорғау. Модель жаса.

3 топқа таң, күндіз, кеш - Суреттерді сипаттау. Сурет салу.

С
аралау. Кейбір оқушылар дала туралы сипаттама-әңгіме құру.

Ғаламшарымыз өз осінен айналатындықтан, бізге күн аспан бойымен Жерді айналатындай болып көрінеді. Бұл қозғалыс Күннің тəуліктік қозғалысы деп аталады. Тəулік таң, түс, кеш түннен құралады.

Глобустан полюстерді - жер осі өтетін тұсты көрсету.

–Олардың орналасуында қандай ерекшелік бар? (остің көлбеу болу себебінен бұл жерлерге Күн сәулесі ұзақ уақыт бойы түседі немесе керісінше, мүлде түспейді)

По­ляр күні мен поляр түні туралы ақпарат Поляр түні түн деп аталғанымен, ол көбірек ымыртқа ұқсайды. Күн көкжиектен көп түспейді де, сәу­лелері көрініп тұрады.

Зертте. Берілген тапсырма екі кезеңде орында­лады.

Зерттеу барысы:

Бірінші кезең.

Күн мен түннің біртіндеп алмасуын көрнекі көрсе­ту үшін Жердің Күннің айналасындағы жылдық қозға­лысын және Жердің өз осінен тәуліктік айналымын көрсетуге арналған құралды – теллурийді, егер жоқ болса, үстел шамы мен глобусты пайдалану. Осы кезеңде сұрақтар қоя отырып, тәжірибе көрсету.

• Глобусқа Астана немесе оқушылар тұратын елді мекен орналасқан жерге жапсырма жапсы­ру. Шамды қосу. Глобусты ақырын айналдыра бастау.

• Жапсырма шам жарығы түсетін аймаққа жеткен кезде глобусты тоқтату.

–Астана қазір Күннің тікелей сәулесінің астында орналасқан деп айтуға бо­лады ма?

–Астана тұрғындарына қазір Күн жақсы көрі­не ме? (жоқ, Күн енді ғана көрініп шығып келе жатыр).

• Глобусты Астанаға барынша жарық түсетіндей етіп айналдыру.

–Қазір қалада тәуліктің қай мез­гілі?

–Күн сәулесі қалай түседі?

• Глобусты Астана оның жарық түспейтін жағын­да болатындай етіп айналу.

–Енді не айтуға болады?

–Астана тұрғындары қазір Күнді қалай көріп тұр? (көкжиектің астында)

2 Екінші кезең

Сыныпты төрт адамнан тұратын топтарға біріктіру. Оқушыларға парақтар таратып беру. Көкжиек сызығы бейнеленген және жоғарғы бұрышында көк­жиектің төрт бұрышына бағытталған бағыттама көр­сетілген үлгіні көрсету.

• Әрбір топ мүшесі тірек сөздердің біреуін таңдайды.

• Парақтың тиісті бөлігіне Күнді салу (Күннің шығуы – шығыста, көкжиектің астында. Талтүс – жоға­ры, шамамен парақтың ортасында. Күннің батуы – ба­тыста, көкжиектің астында. Түн ортасы – Күн жоқ).

• Әр топ жартылай дұрыс шеңбер құрып, өз су­реттерін бір сызық бойында болатындай етіп көтеруі тиіс. Осылайша Күннің тәуліктік жолының болжамды траекториясы жасалады.

• Бірнеше тәуліктегі Күннің тәуліктік жолын құрастыру. Ол үшін барлық оқушыларға реттілік бойынша жартылай шеңбер құрып тұрады (таң ату, талтүс, кеш бату, түн ортасы).

Қорытынды жасалады. Балалар Күннің аспан бойымен тәулік ішінде қа­лай қозғалатынын түсінеді. Зерттеу жұмысынан кейін алынған Күннің тәуліктік жолын диаграмма-графика түрінде бейнелеу. Содан соң оларды бір кестеге «қосуға» болады.

–Қандай сызық шықты? (толқынды).

–Ол нені көрсетеді? (бұл диаграмма Күннің күнделікті тәуліктік жолын көрсетеді)

Берілген тапсырма жоспар бойынша жүр­гізілген эксперимент нәтижесін диаграмма түрін­де жазу, қорытындыны тұжырымдау қабілетін да­мытуға мүмкіндік береді.

Сергіту сәті. Табиғат құбылыстары.

Топтық жұмыс. «Сиқырлы конверт»

І топ- аспан денелері: (темірқазық,жұлдыз,ай)

ІІтоп- түнгі тіршілігі белсенді жан-жануарлар.(үкі,жапалақ,жарқырауық қоңыз)

ІІІ топ -жұмбақ

1.Күндіз кірер «інге»,

Жұрт қалады білмей.

Шығады тек түнде,

Болам дейді күндей. (Ай)

Күндіз білінбейді,Түнде күлімдейді. (жұлдыз)

IV топ – мақал

1.Ай мен күн ауысты,

... ... .... ..... (Тәулікті тауысты)

Ай жарығы әлемге,

.... ..... ..... ..... (Күн жарығы төменге

Дәптермен жұмыс.

«Тәулік мезгілі».Тест орындау.

Өзіңді тексер! Оқушылар өздігінен сұрақтарға жауап беріп, тиісті бағанды сызады

Тест.Біз не білдік?

1. Өзендер мен көлдер ... орналасқан.

А)литосферада

Ə) атмосферада

Б)гидросферада

2. Биосфера дегеніміз- ...

А) тірі ағзалардың тіршілік ететін ортасы

Ə) жердің қатты қабаты

Б) жердің ауа қабығы

3. Адам ғарышқа ... ұша алады.

А) зымыранмен

Ə) ұшақпен

Б) жасанды серіктермен

4. Ғарышқа алғаш болып ... ұшырылды.

А) ғарышкер Юрий Гагарин

Ə) америкалық астронавт Нил Армстронг

Б) жасанды серік

5. Байқоңыр – бұл ...

А) орбиталық стансының аты

Ə) ғарышайлақтың аты

Б) алғашқы зымыранның аты

6. Жер бетінде күн мен түн алмасады, өйткені...

А) күн жерді айналады

Ə) жер күнді айналады

Б) жер өз осінен айналады

Тексеру

Қорытынды.

• Күннің тəуліктік қозғалыс дегеніміз не?

• Тəулік неден құралады?

• Полюстер дегеніміз не?

Тәуліктің төрт мезгілі бейнеленген суреттер,

теллурий немесе глобус пен үстел шамы;

жапсырмалар/ стикерлер;

Интернет-ресурстар:

Поляр күні мен түні туралы бейнекөрініс.

Сабақтың соңы

Рефлексия. «Алма ағашы»

аттарын жазып стикер жабыстыру.

-Сабақтың қай кезеңі ұнады?

-Қай жері ұнамады? Нені түсінбедің?

-Ал,бүгінгі сабақта сіздерге қай оқушының жауабы ұнады?

Қосымша ақпарат

Саралау – оқушыларға қалай көбірек қолдау көрсетуді жоспарлайсыз? Қабілеті жоғары оқушыларға қандай міндет қоюды жоспарлап отырсыз?

Бағалау – оқушылардың материалды меңгеру деңгейін қалай тексеруді жоспарлайсыз?

Денсаулық пен қауіпсіздік техникасының сақталуы

Топтық тапсырмаларды саралау бойынша беру.

Қосымша тапсырма арқылы саралау

«Өте жақсы!», «Жақсы!», «Талпын!» сияқты қысқа комментарий сөздерімен өзара бағалау. Оқушылардың жұмыстарын бақылау арқылы бағалау. Комментарий арқылы ауызша кері байланыс беріп бағалау.

Парақшаға жұлдыздар салу

Сергіту сәті мен белсенді іс-әрекет түрлері.

Қауіпсіздік ережесін сақтау

Сабақ бойынша рефлексия

Сабақ мақсаттары дұрыс қойылған ба?

Оқушылар оқу мақсаттарына қол жеткізді ме?

Оқу мақсаттарына қол жеткізілмесе себебі неде?

Ынтымақтастыққа қол жеткізілді ме?

Саралау бойынша жұмыстар дұрыс жүргізілді ме?

Уақыт кезеңдері дұрыс сақталды ма?

Жоспардан ауытқулар орын алды ма? Неліктен?

Қорытындылау

Қандай екі нəрсе табысты болды (оқытуды да, оқуды да ескеріңіз)?

1:

2:

Қандай екі нəрсе сабақты жақсарта алды (оқытуды да, оқуды да ескеріңіз)?

1:

2:

Сабақ барысында сынып немесе жекелеген оқушылар туралы келесі сабағымды жетілдіруге не көмектесетін білдім?