Жерде тіршіліктің қалыптасу кезеңдері

Жерде тіршіліктің қалыптасу кезеңдері

Биология, 9 класс

Асем Жубаева

Ақтөбе, 2021

Құрметті оқушылар!

Бұл ресурспен жұмыстана отырып, сендер жерде тіршіліктің қалыптасу кезкеңдерімен танысасыңдар. Әр эра ұзақтығымен, сол эрада пайда болған тіршілік иелері және процестер түрлерімен танысқыларың келе ме? Ендеше алға! Сендерді жаңа білім мен қызықты тапсырмалар күтіп тұр. Сәттілік!

Геохронологиялық шкала дегеніміз не?

Жер қыртысын құрайтын тау жыныстарының уақыт тәртібімен түзілу реті, жасы туралы ілім.

Ғалымдар ұсынған геохронологиялық шкала мынадай 5 эрадан тұрады:

Архей эрасы

Протерозой эрасы

Палеозой эрасы

Мезозой эрасы

Кайнозой эрасы

Архей эрасының ерекшелігі:

Шамамен 1 млрд жылға созылған.

Тірі ағзалар алуан түрлі емес.

Негізінен біржасушалы прокариоттардан тұрды.

Архей – органикалық заттар синтезі және алғашқы прокариоттардың пайда болған эрасы.

Тірі ағзалардың (өсу, көбею, тұқымқуалаушылық) негізгі қасиеттері пайда болды.

Архей эрасында пайда болған процестер:

фотосинтез

гликолиз

ашу

тыныс алу

Протерозой эрасының ерекшелігі:

2 млрд жылдан артық уақытқа созылған, ең ұзақ эра.

Алдымен бактериялар мен эукариоттар пайда болды.

Өсімдіктерден тек балдырлар болды.

Фотосинтездеуші өсімдіктер мен цианобактериялар көп мөлшерде оттек бөлуіне байланысты озон қалқаны қалыптасып, тіршілік құрлыққа шықты.

Жануарлардан омыртқасыздардың барлық типтері түзілді.

Протерозой эрасындағы маңызды құбылыстар:

Фотосинтездеуші өсімдіктер мен цианобактериялар көп мөлшерде оттек бөлуіне байланысты озон қалқаны қалыптасып, тіршілік құрлыққа шықты.

Тіршілік құрлыққа шықты.

Озон қалқаны қалыптасты.

Палеозой эрасындағы маңызды құбылыстар:

Таскөмір, мұнай мен табиғи газ қоры қалыптасты.

Алып қырықжапырақтар таскөмір шоғырын, ал жерде тереңде орналасқан көл экожүйесі мұнай шоғырын түзді.

Палеозой эрасында дамыған өсімдіктер:

мүктер

плаундар

қырықбуындар

қырықжапырақтар

Палеозой эрасында дамыған жануарлар:

балықтар

өрмекшітәрізділер

бунақденелілер

қосмекенділер

жорғалаушылар

Мезозой эрасы – динозаврлар эрасының ерекшелігі

Климат құрғақ, бірақ жылы.

Құстар пайда болды.

Сүтқоректілер пайда болды.

Жабықтұқымдылар дамыды.

Кайнозой эрасының ерекшелігі:

Кайнозой эрасының соңына дейін солтүстікке мұз басу тән. Бұл эрада пайда болған приматтар тез эволюцияға ұшырады.

Тіршілік заманауи түрге ие болды.

Мұз басу жүрді.

Гүлді өсімдіктер мен бунақденелілер

басымдылық көрсетті.

Архей мен Протерозой эраларының ұзақтығы қанша жыл?

Архей

эрасы

Протерозой

эрасы

2 млрд жылдан

артық

Шамамен 1 млр жыл

Берілген өсімдік қай эрадан бастап дамыды?

Палеозой эрасы

Берілген жануар қай эрада басым болды?

Мезозой эрасы

Берілген жануарлар қай эрада басым болды?

Кайнозой эрасы

Ресурс жайлы ақпарат

Бұл ресурс көзі жалпы білім беретін мектептің 9 класс оқушылары үшін «Эволюциялық даму» бөлімі бойынша, «Жерде тіршіліктің қалыптасу кезеңдері» тақырыбында эралардың басты ерекшеліктері туралы ақпарат алуға негізделген.

Ресурс «Сиқырлы құбыр» техникасын қолдана отырып жасалды.

Smart Notebook- ке арналған «Сиқырлы құбыр» әдісінің авторы Елена Чулихина.

MS Office Power Point үшін «Сиқырлы құбыр» әдісін бейімдеп орналастырған Ирина Жакулина.

Асем Жубаева

№ 72 ЖББО IT МЛ, биология пәні мұғалімі

• [email protected]
• https://www.instagram.com/assem_zhubayeva/

Пайдаланылған дереккөздер

• Мастер-класс
• Титул
• Геохронологиялық шырмауық
• Слайд 5 Архей
• Слайд 6 Архей
• Слайд 7 Протерозой
• Слайд 8 Протерозой
• Слайд 9 Палеозой

• Слайд 10 Палеозой
• Слайд 11 Палеозой
• Мезозой
• Кайнозой
• Мүк
• Динозавр
• Кайнозой жануарлары