Жизнь без опасность.

БЖД

ФМОМ(б)-1-20

НУРДИНБЕКОВА ЭЛЗАТ

ПЛАН:

• Дене табы
• Пульс
• Артериялык кан басым
• Дем алуу жана аларды аныктоо ыкмалары .

Дене табы .

Дене температурасы  – организм жана айлана-чөйрөнүн жылуулук продукциясы менен жылуулук алмашуу балансын чагылдыруучу комплекстүү көрсөткүч. Муздак кандуу (пойхилотермдүү) жаныбарлардын дене температурасычөйрөнүн температурасына жараша өзгөрүп турат. Жылуу кандуу   жаныбарларда   жылуулук продукциясы жана жылуулук берүү ургаалдуулугун аныктоосу жылуулукту жөнгө салуучу механизми менен туруктуу (38–40–42ᵒС) кармалып турат. Дене температурасы тиричиликке жараша өзгөрүп (0,5–2ᵒС) турат (тынч абалда же уктаганда дене температурасы төмөндөйт, кара жумушта көтөрүлөт). Дене температурасы организмдин ички чөйрөсүнүн жана терисинин температурасы болуп айырмаланат.

Дене табын олчоочу курал термометр.

Пульс

Пульс  ( латын тилинен  pulsus — уруу, кагылыш) —  жүрөктүн  жыйрылуусунун натыйжасында  кан тамырларга  кан түртүлүп чыкканда пайда болгон кан тамырлардын капталынын термелүүсү.

Пульстук кан басым - бул систоликалык кан басым менен диастоликалык кан басымдын айырмасы, нормада 40-50 мм.смп.мам. тузот. Оптималдуу артериялык кан басым деп, тынч абалда систоликалык басым 120 мм.смп.мам. ашпай жана диастоликалык басым 80 мм.смп.мам. болгонун айтабыз. Бирок артериялык кан басым 140/90 мм.смп.мам. чейин да нормалдуу делинет. Артериялык кан басым куракка жараша озгорулуп, картайган куракта нормадан бир аз жогорулоосу байкалат.

• Артериялык кан басымдын жогорулашы гипертония , ал эми томондошун гипотония деп аталат.

Артериялык кан басым А/Б – кан тамыр керегелеринин кандын агымына болгон басымы. Артериялык кан басым систоликалык же жогорку жана диастоликалык же томонку болуп эки колом менен аныкталат. Артериялык кан басымдын жогорку же максималдуу (систоликалык) колому - бул журок жыйрылганда кандын журоктон кан айлануунун чон тегерегине тушкон учурдагы тамырдын керегилерине болгон басымы. Ал нормада 110-130 мм. сымап мамыча болот. Кандын томонку, минималдуу (диастоликалык) корсоткучу кандын журок клапаны жабылган учурдагы басымы, нормада 60-85 мм. смп.мам. барабар.

Дене табын олчоо.

Дем алуу

Дем алуу организм менен айлана-чойро ортосунда отуучу татаал физиологиялык процесс. Дем алуу кыймылынын нормасы ымыркайларда бир минутада – 30-40 жолу, бир жаш куракта – 35-40 жолу, 5-6 жашта – 22-24 жолу, чон адамдарда - 16-20 жолу, ал эми спорт менен машыккан адамдардын дем алуу кыймылы азыраак болот. Дем алуу кыймылына кокурок клеткасы жана ичтин чел кабыгынын (диафрагма) катышуусуна жараша кокурок турундо дем алуу (кобунчо аялдарда), ич (брюшной) турундо дем алуу (эркектерде) жана аралаш дем алуу деп болунот. Оорулуунун жалпы абалына муноздомо беруудо дем алууну аныктоонун мааниси чон. Андыктан дем алуунун мунозун, тездигин жана ыргагын туура баалоону билуу зарыл.