А?паратты? - коммуникативтік технологияны биология саба?тарында пайдалану жолдары Биология п?нін о?ытуда жа?а а?паратты? технологияларды? тиімді ?діс-т?сілдері

Ма?саты                                                                                        

А?паратты?- коммуникативтік технологияны пайдалана отырып, о?ушыларды? п?нге деген ?ызы?ушылы?ын арттыру, д?ниетанымын, ойлау ?абілетін дамыту

О?ытуды? а?паратты? технологиясы – б?л а?паратпен ж?мыс жасау ?шін арнайы т?сілдер, педагогикалы? технологиялар, ба?дарламалы? ж?не техникалы? ??ралдар (кино, аудио ж?не видео??ралдар, компьютерлер, телекоммуникациялы? желілер).

О?ытуды? а?паратты? технологиясы – білімді жа?аша беру м?мкіндіктерін жасау (педагогикалы? іс-?рекетті ?згерту), білімді ?абылдау, білім сапасын ба?алау, о?у-т?рбие ?рдісінде о?ушыны? жеке т?л?асын жан-жа?ты ?алыптастыру ?шін а?паратты? технологияны? ?осымшасы деп т?сіну керек.

Білімді а?параттандыруды? негізгі ма?саты – «о?ушыларды а?паратты? ?о?ам жа?дайында т?рмысты?, ?о?амды? ж?не к?сіби салаларды? іс-?рекетіне толы?, тиімді араластыру» болып табылады.

Т?мендегі ?асиеттер білім ж?йесіні? ?зіндік ерекшелігі болып саналады.

·  Т?тынушыны? ?олдану сапасында;

·  Н?тижесінде ?р т?рлі салаларда ?олданылатын, а?паратты? технологияларды жасаушы сапасында.

Біра? компьютер м?мкіндіктерін асыра ба?алау?а болмайды, ?йткені а?парат беру – б?л білім мен м?дениетті беру емес, сонды?тан а?паратты? технологиялар педагогтар?а тек ?осымша тиімді ??рал ретінде ?ызмет ат?арады.

К?птеген елдерді? ?ылыми орталы?тары мен о?у орындарында на? осы білім ?ажеттілігі ?шін мамандандырыл?ан компьютерлік ж?йелер саны дайындалды, олар о?у-т?рбие ?рдісінде ?р т?рлі жа?ынан ?олдау?а ба?ытталды. Б?л – ж?йелерді? негізгі т?рлері болып табылады.

·  Компьютерлік ба?дарламалан?ан о?ыту – б?л с?йкесінше, компьютерлік ба?дарламаларды? к?мегімен ба?дарламалы? о?ыту механизмдерін ж?зеге асыратын технология;

·  Материалды компьютерді? к?мегімен о?у – о?ушыны? жа?а материалды ?р т?рлі ??ралдарды?, оны? ішінде компьютерді? к?мегімен ?з бетінше о?уын болжайды. Б?л жерде о?у іс-?рекетіні? сипаты айтылмайды, о?у н?с?ауларыны? жиынымен іске асырылуы м?мкін. М?ны? ?зі ба?дарламалы? о?ыту ?дісіні? м?нін ашады;

·  Материалды компьютер ?оры негізінде о?у – алды??ы технологиялар, технологиялы? ??ралдарды? алуан т?рін (оны? ішінде д?ст?рлі о?улы?тар, аудио ж?не видеожазбалар ж?не т.б.) ?олданумен айры?шаланатын болса, м?нда ба?дарлама ??ралдарын, о?ушыларды? ?з бетінше тиімді о?уын арттыратын ба?дарламаларды басымыра? ?олдану ж?ргізіледі;

·  Компьютер ?орымен о?ыту – білім беруді? барлы? м?мкін боларлы? формаларын ?олдану (м??алімні? ?атысуымен), шын м?нінде, жо?арыда айтыл?андармен с?йкес келеді;

·  Компьютерді? к?мегімен ба?алау – ?з бетінше о?ыту технологиясы деп ?арастырылады, дегенмен ол практикада бас?алар?а ??рамдас элемент болып кіріп ж?р. М?ндай ж?йе о?ылатын п?нні? мазм?ны мен д?ст?рлі о?ытуда ?олданылатын немесе о?ыту ба?дарламаларында ж?зеге асырылатын ?дістерге т?уелсіз;

·  Компьютерлік коммуникация – білім беру ж?не оны жеткізумен ?амтамасыз ете отырып, жо?арыда атал?ан технологияларды? барлы?ыны? ажырамас ??рамы болып табылады. Жергілікті, айма?ты? ж?не бас?а компьютерлік желілерді ?олдану ?шін ж?мсалады. Компьютерлік коммуникация жекелеген о?у орындарыны?, ?аланы?, айма?ты?, елді? а?паратты? білім ж?йесіні? м?мкіндіктерін к?рсетеді.

О?ытуды? а?паратты? технологиялары осы а?паратты? білім ж?йесіні? шегінде ж?зеге асырылатын бол?анды?тан, осы білім технологиясына а?паратты? ж?не ба?дарламалы? ?олдаумен к?рсететін ??ралдар бір ?ана компьютермен, о?ан енгізілген ба?дарламамен шектеліп ?алмауы керек. Шын м?нінде б?рі керісінше, о?ытуды? а?паратты? технологияларыны? ба?дарламалы? ??ралдары ж?не білім технологияларыны? ?здері а?паратты? білім ортасына – а?паратты? білім ж?йесінен б?лінген ж?йешелер т?рінде ?осылады.

О?ытуды? а?паратты? технологиясында ?олданылатын ба?дарламаны ?амтамасыз етуді бірнеше категория?а б?луге болады:

                      О?ытатын, ба?ылайтын ж?не ?йрететін ж?йелер;

• А?парат іздеу ж?йесі;
• Танымды? сипатта?ы инструменттік ??ралдар;
• ?мбебап сипатта?ы инструменттік ??ралдар;
• Коммуникацияны ?амтамасыз етуге арнал?ан инструменттік ??ралдар.

  Инструменттік ??ралдар – жа?а электронды? ресурстар жасауды ?амтамасыз ететін ба?дарламалар жиынты?ы.

• ?р т?рлі форматты файлдар;
• м?ліметтер ?оры;
• ба?дарламалы? модульдер;
• жекелеген ба?дарламалар мен ба?дарламалар жиыны.

   А?паратты  ?сынуды? жа?а формасы. ?ызы?ты, жанды немесе алдын ала жазыл?ан мультимедиалы? а?парат тек текстен емес, графикалы? бейнелерден, анимациядан, дыбыстан ж?не видео?зінділерден ??ралып, Internet желісі ар?ылы беріледі немесе бас?а телекоммуникациялы? ??ралдар ар?ылы компакт-дискілерге жазылады;

• жа?а кітапханалар. Интеллектуальды?  ресурстар к?лемі ж?не табыстары ?седі. Internet злектронды? кітапхана каталогтарымен бірігіп, жер ?ашы?ты?ы мен уа?ыт айырмашылы?ына ?арамастан, зор а?параттар к?лемін жинау?а ?ол жеткізеді.
• желі бойынша м??алімдермен  ?арым-?атынас ?йымдастыру;

                 о?ытушыны? да, о?ушыны? да білімін компьютермен, электронды о?улы? ар?ылы   тексеру

                  ж?йесін жасау.

    ?азіргі кездегі білім берудегі м??алімні? ма?саты білім мазм?нын игеруге ж?не оны ?зіні? жеке білімдік капиталына енгізуге арнал?ан а?паратты? ортада?ы берілген м?мкіндіктерді ?олдану болып саналады.?стаз о?ушыны? танымды? іс – ?рекетін инновациялы? ?дістерді, а?паратты? технологияларды ?олдану ар?ылы сауатты ?йымдастыра, бас?ара білуі тиіс. О?ушылардан танымды? к?з?арасын байыту а?ыл-ой ?абілетін жетілдіру, ?зіндік ойлау ж?не ?мірлік ?станымын ?алыптастыру. М??алімні? шеберлігіне, шы?армашылы? ?абілетіне байланысты. Теориялы? білімді игерту мен жа??ырту ж?не жа?а жа?дай?а іс- ж?зінде лайы?тап ?олдану?а ?йреткенде ?ана о?ушыларды? ал?ан білімімен , біліктілігі шынайы да на?тылы ?алыптасады.О?ыту ?дістері жетілдіру тікелей білім беру ж?йесінеде , т?тастай а?парат технологиясын дамыту?а да ?лесін ?осты. Жалпы педогогика, жеке ?дістемелер,компьютерді? т?йісуінде жа?а ба?ыт: о?ытуды? а?паратты? технологиялары д?ниеге келді.

О?ушыларды о?ытуда, а?паратты? технологияларды пайдалануды? негізгі арты?шылы?тары мынандай:

• Олар о?ушылар?а та?ырып ше?берінде немесе белгілі бір уа?ыт айтылу?а тиіс м?ліметтер к?лемін ?л?айтады.
• Білімге бір- бірінен ?лкен ара?ашы?ты?та орналас?ан ?рт?лі о?у орнында отырып ?ол жеткізуге болады.
• О?ыту ж?йесіні? к?п де?гейлі жетілдірілуі оларды? тарамдалуы мен о?у материалыны? сапасын арттырады.
• Компьютерді? к?мегімен о?ушы ?з бетінше сондай – а? ?зге о?ушылармен топтасып бірге   ж?мыс істеуге м?мкіндік алады. « Компьютер к?рнекі-бейнелі ойлауды, ?оз?алысты? ж?не ауысша ?арым-?атынас машы?тарын, ма?сатты ?рекеттерді ж?не ?леуметтенуді дамыту ?шін м?мкіндіктер ту?ызатыны туралы д?лелдер бар» -деп, к?рсетеді Нокс Джордж.

    Интерактивті ?дістерге: Проблемалы? шы?арма ?дістері

Пікір – таластар

Топпен ж?мыс

Ми?а шабуыл ?дісі

Іскерлік ойындар

Р?лдік ойындар

Кейс-стадий ?дісі

Кешенді талдау ?дісі

Де?гейлік тапсырмалар ?дісі

Зерттеушілік ?діс

Сын т?р?ысынан ойлау ?дісі

     Пікір-таластар ?дісі

Кез келген та?ырыпта б?ле жара екі жа?ты ?арастыру. Та?ырыпты? ?зі екі жа?ты с?ра?тан туындайды.

Мысалы: Адам маймылдан жарал?ан ба немесе   Дарвинизм ілімі д?рыс па? деген сыныптан тыс саба?та о?ушылар пікірі ?здігінен-а?  2-ге б?лінеді.

1-шілері: ?рине эволюция н?тижесінде, Дарвин ілімі д?рыс десе,

2-шілері: “Жо?, адамды тек бір Алла жаратты” деген пікірді ?станып, осы т??іректе к?п пікір таластырды.

“Клондау адам?а ?ажет пе?” деген сыныптан тыс саба?ымызда пікір 2-ге б?лінді. Б?л ?рине к?пшлігімзді? ?олданып ж?рген ?дісіміз

Топпен ж?мыс ?дісі к?пшілігі?ізге м?лім. Кез-келген саба?та ?й тапсырмасы болсын, жа?а саба? болсын топ?а б?лініп ж?ргізген ы??айлы ?рі жарыс т?рінде  ?тетін бол?анды?тан, о?ушыны? ?ызы?ушылы?ы мен белсенділігі жо?ары болады.

Топ?а б?лу ар?ылы кез-келген тапсырманы беруімізге болады.

Кейс-стадий немесе о?ытуды? на?ты  жа?дайлары:

О?ытуды? б?л ?дісіні? негізінде о?ушы ?здігінен шешім ?абылдап, сол шешімін д?лелдеп беруі тиіс. Б?л ?дісті? е? басты жнтістігі белгілі бір жа?дайлар?а талдау жасай білу, баламаны ба?алай білу, т?жірибелік м?селелерді шешуге да?дыланады.

Кейс-стадийлерді? ерекшелігі:

А) О?ытушы кейстті ты?дайды (берілген тапсырманы).

?) Негізгі ж?не ?осымша материалдарды на?тылайды.

Б) Сценарий жазады.

О?ушыны? міндеті кейсті, ?осымша ?дебиеттер тізімін алалып, саба??а дайындалу.

М?нымен к?бінде о?ушылар?а ?ылыми жоба жазуда, шы?армашылы? ж?мыс жасауда ?олданамын

   9-сыныпта “Организмні? жеке дамуы” та?ырыбында сын т?р?ысынан ойлау стратегиясын,  с?ра?-жауап, топтастыру, ой ?оз?ау, тест, семантикалы? карта ?дістерін ?олдана отырып ?ткізген саба?ымды ?сынамын.

?й тапсырмасын тексеруде “ми?а шабуыл” б?лімінде с?ра?тар бердім.

• Г?лді ?сімдіктердегі ?осарлы ?ры?тану дегеніміз не?
• Оны? негізін ?ала?ан кім?
• ?ры?ты  ?орекпен ?амтамасыз ететін ?абат ?алай аталады?
• ?ры?тану дегеніміз не?
• ?ры?тан?ан жасуша ?алай аталады?

   ?орыта келгенде, а?паратты?-коммуникативтік технологияны ?олдану барысында о?ушыларды? саба??а деген ?ызы?ушылы?ыны? к?рт арт?анды?ы бай?алады.Сондай-а?, м??алімдер де ?здеріне ?ажетті ?дістемелік, дидактикалы? к?мекші ??ралдарды молынан ала алады.

Ой-?рісі дамы?ан, шетелдік білім ж?йесінен ?алыспайтын, ?рпа??а білім беру жолында?ы орта? міндетті ?з д?режесінде ж?ргізу ?шін бір-бірімен т?жірибе алмасып, кемшілік жетістіктерді айтып отырса? ж?мысымыз ?німді болады деп ойлаймын.