Ч. Айтматовдун чыгармаларындагы элдүүлүк жана улуттук иденттүүлүк проблемасынын козголушу

Изилдөө ишинин актуалдуулугу. Мектептин адабият программасынан туруктуу орун алган Чыңгыз Айтматовдун чыгармаларынын негизги мазмуну жана анын чыгармаларындагы каармандардын образдарында чагылдырылган инсандык сапаттар аркылуу жаш муундарды ар тараптан тарбиялоо келечек муундарын инсандык мыкты сапаттарга калыптандыруунун негизги үлгүлөрү болуп эсептелет. Ч.Айтматовдун чыгармалары кыргыз адабиятында эле эмес дүйнөлүк адабиятта да кызыгууларды жаратуу менен бирге нравалык,моралдык сапаттарга тарбиялоочу каражат катары таанылган. Негизинен, Ч Айтматовдун дүйнөлүк деңгээлдеги чыгармаларындагы инсандык сапаттардын берилиши - улуттук рухубуздун бир тирөөчү жана улуттук аң-сезимдин, адамгерчилик сапаттардын, патриоттуулуктун негизи болуу менен, өспүрүм жана жаш балдарга жалпы эле адамга таалим - тарбия берип, калыптандыруучулук жана үйрөтүүчүлүк мааниси боюнча мектептеги тарбиялык иштердин да мазмунун толуктайт. Ч. Айтматовдун чыгармаларынын ичине камтылган каармандардын үлгү болуучу сапаттары улуттук баалуулуктар, инсандык сапаттар, тарбиялык каражаттар улуттук аң сезимдүүлүккө, гумандуулукка, патриоттуулукка, сабырдуулукка, адамгерчиликтин баалуу каражаттарына, сезимталдуулукка, боорукердикке тарбиялайт. Изилдөө багытында бүгүнкү күндө дүйнөлүк окумуштуулардын, адабиятчылардын изилдөөлөрүнөн сырткары, кыргыздын адабият таануучу окумуштуулары менен методисттердин чөйрөсүндө (К. Асаналиев, А. Акматалиев, К. Иманалиев, Б. Алымов, Н. Ишекеев, С. Байгазиев, А. Муратов, М. Р. Рахимова, С. Рысбаев) сыяктуу көптөгөн окумуштуулар Ч. Айтматовдун чыгармаларын изилдөө менен илимий чөйрөгө көптөгөн өзөктүү сунуштарды киргизишүүдө. Атап айтканда, булардын ичинен К.Асаналиев Ч.Айтматовдун чыгармаларын ар тараптан изилдөөгө алып, анын жалпы адамзаттык маанимаңызын кеңири ачып берсе, окумуштуу-педагог С. Байгазиев Ч. Айтматовдун чыгармаларындагы педагогикалык идеяларды дээрлик системалаштырып, андагы экологиялык проблемаларды алып чыкса, К.Иманалиев, Б. Алымов жана А. Муратовдор жазуучунун мектеп программасына кирген повестьромандарынын тарбиялык маанисин ачып, образдарын ар тараптан изилдеп, алардагы жаш муундарды адамкерчилик, патриоттук мыкты сапаттарга үндөгөн сапаттарын иргеп алып, аларды сабакта окуучуларга кантип жеткирүүнүн, ал аркылуу тарбия берүүнүн жол-жоболорун сунушташкан. Ал эми биз сөз кылган маселени методикалык жактан чечүүдө профессорлор И. Бекбоевдин, Э. Мамбетакуновдун эмгектериндеги инсанга багыттап окутуу жана психодидактика багытындагы идеялар колдонууга толук татыктуу. Алсак, И. Бекбоев өзүнүн “Инсанга багыттап окутуу технологиясынын теориялык жана практикалык маселелери” деген эмгегинде инсан үчүн зарыл болгон илимий түшүнүктөрдү, изилдөөлөрдү, каражаттарды, методдорду, традициялык жана инновациялык сабактын түрлөрүн,