Электромагниттік индукция. Генераторлар. трансформаторлар

Та?ырыбы: Электромагниттік индукция. Генераторлар. трансформаторлар

Ма?саты:

1. О?ушылард?а магнит ?рісі электр тогын тудыра алатынды?ы туралы т?сіндіру, к?зін жеткізу, т?рмыста?ы ма?ыздылы?ын айту.
2. Физика саба?ында о?ушыларды? зерттеушілік ?абілетін дамыту. О?ушыларды е?бектене, іздене білуге баулу.
3. О?ушыларды? логикалы? ж?йесін дамыту, білімге деген ??штарлы?ын арттыру.

?дісі: т?сіндіру, с?ра?-жауап, т?жірибелер жасау, есептер шы?ару

К?рнекілігі: магнит (до?а, т?зу д??гелек), катушка, батарея, GLX Explorer, ?ткізгіш сымдар, амперметр.

Барысы:

1. ?йымдастыру;
2. ?йтапсырмасын с?рау;
3. Жа?а саба?ты ме?герту;
4. Бекіту;
5. ?орытындылау

Жоспары

2. ?йтапсырмасын с?рау;

1. Магнит ?рісіні? к?шсызы?тары мен к?шті? ба?ытын ж?не токты? ба?ытын аны?тау ?шін ?андай мнематикалы? ?дістерді білесі?дер?

2. Электр?оз?алт?ыш дегеніміз не?

3. Электр ?лшеуіш аспаптарды? ?андай т?рлері бар?

4. Магнетиктерді? ?андай т?рлерін білесі?дер (мысал келтір)

5. Шар?ыны? магнит полюстерін ?алай аны?тау?а болады?

Магниттік ??былыстарды электр ??былыстарына айналдыру?а бола ма?

Таби?атта еш?ашан бір жа?ты ??былыстар мен процестер болмайтынын біз бірнеше рет бай?а?ан болатынбыз. Егер электр тогы магнит ?рісін тудыра алса, онда кері ??былыс та бар болуы керек. Сонды?тан: «Магнит ?рісі электр тогын тудыра ала ма?» - деген орынды с?ра? туады.

Д?л осындай кері ??былысты а?ылшынны? аса корнекі ?алымы Майкл Фарадей табу?а тырыс?ан. ?зіні? 1831 жыл?ы т?жірибелерінде Фарадей магнит ?рісін ?згерткенде, электр тогыны? пайда болу ??былысын ашты. Б?л ??былыс электромагниттік индукция ??былысы деп аталады («индукция» - латын тілінде, «ба?ыттау» дегенді білдіреді).

Фарадей аш?ан б?л электромагниттік ??былысты? м?нін толы?ымен ашатын кейбір т?жірибелерді ?арастырайы?. Ол ?шін алдымызда?ы катушканы амперметрмен жал?аймыз. Катушканы штативке бекітеміз. ?йткені катушка арасымен т?зу магнит ?туі ?ажет болады. катушканы штативті? арасымен ?оя саламыз. Осы кезде амперметр катушкада пайда бол?ан токты тіркейді.

Келесіде д?л осындай тізбек ??рамыз. Амперметрді? орнына GLX Explorer ??рыл?ысын пайдаланамыз. М??да?ы ма?сатымыз тіркелген токты график т?рінде алу. Келесі т?жірибе т?рмыста ?олданылып ж?рген ??ралдармен жасалады. Ол ?шін батарея, т?йреуіш, шар?ы ж?не магнит ?ажет. Б?л ??ралдарды к?ріп т?р?андай етіп жасау керек. Сонда магнит ?рісіні? ?згерісінен пайда бол?ан токты демострациялай аламыз. Б?л т?жірибені ?й жа?дайында да жасау?а болады.

Электромагниттік индукция ??былысы жылу ж?не гидроэнергия станцияларына электр энергиясын алу ?шін ?олданады.

Механикалы? энергияны электр энергиясына айналдыратын машиналар генераторлар деп аталады.

Генератор мынадай б?ліктерден т?рады: 1) индуктор – магнит ?рісін тудыратын магнит немесе электромагнит; 2) якорь – магнит ?рісі ?згергенде индукциялы? ток пайда болатын орам; 3) контакт са?иналары ж?не оларды? бетімен сыр?итын контакт пластиналар (щеткалар) б?лар ар?ылы генераторды? айналатын б?лігінен ток алынады. Генераторды? айналатын б?лігі – ротор, ал ?оз?алмайтын б?лігін – статор деп атайды.

Кернеуді арттыру?а ж?не кемітуге арнал?ан ??рал трансформатор деп аталады.

1. Егер тізбекті т?йы?таса несе оны ток к?зіне жа?ындатса онда магнит тілінде ?андай ?згеріс болады?
2. Берілген суретте амперметр 3А к?рсетеді. Ал катушканы? кедергісі 20Ом. Кернеуді есепте?дер.

1. Егер магнит ба?дар тіліне тогы бар ?ткізгішті жа?ындатса онда ол тынышты?та ?ала ала ма?

?й тапсырмасы

Электромагниттік индукция. Генераторлар. Трансформаторлар

Ж?мыс д?птеріндегі тапсырмалар, жатты?улар жазбаша т?рде.