Эссе (укытучы миссиясе)

Укытучысы миссиясе

(эссе)

Татар телене? а?латмалы с?злегенд? а?а м?кт?пт?, уку йортларында белем бир?че, нинди д? булса ф?н алып баручы диг?н а?латма бирелг?н. ?ст?п тагын шуны ?йтерг? була: укытучы – ?зенд? булган ф?нни белемн?рне, тормыш т??риб?сен башкаларга ?иткер?че. Бу белем ??м т??риб? кешелекк?, табигатьк? зыян салырга т?гел, ? файда китерерг? тиеш.

Укытучыны? башкаларга т?эсир ит? к?че зур. Укучыга тормыштагы урынын табуга, профессия сайлауга юн?леш бир?д? ул т?п урынны алып тора. Мин моны ?земн?н чыгып та ?йт?м. М?кт?пт? укыганда и?тимагый ф?нн?рне яратуымны сизептерме, тарих укытучылары ми?а: “Тарих укытучысы булырсы? син”, - дил?р иде. Ул вакытта бу с?зл?рг? ?лл? ни ???мият бирм?с?м д?, чыгырылыш сыйныфына ?итк?ч, тарих укытучысы булырга диг?н карарга килдем. Шул омтылыш мине Казан д??л?т педагогика институтына китерде. Инде 21 ел м?кт?пт? укучыларга белем бир?м.

Укытучы укучыларыны? тормышта ?з урыннарын табачакларына, б?хетле булачакларына ышана. Шушы ышаныч а?а эшл?рг? к?ч бир?.

Кил?ч?кт? кем булыр аны? укучылары, нинди юлга кереп кит?рл?р?

Бу сорау укытучыны? т?н йокыларын калдырган сорауларны? берсе.

Мин укытучылар турында язылган бик к?п ?с?рл?р укыдым. Язучы-шагыйрьл?ребез бу образны т?рле яктан ачарга тырышканнар. Шулар арасыннан мин и? у?ышлылардан Ф?нис Яруллинны? “И? г?з?л кеше ик?нсез” исемле шигырен атар идем.

Килг?н чакта башка авырлык,

?итми калса к?ч я сабырлык,

Сиздермич? ярд?м итк?нсез –

Сез и? г?з?л кеше ик?нсез.

Балаларны? теле – кы?гырау,

Гел чы?гылдый, ява ме? сорау.

Барысына да ?авап бирг?нсез –

Сез и? галим кеше ик?нсез.

Укып чыгып д?нья тануны,

Б?хетебезне эзл?п табуны

Зур ышаныч бел?н к?тк?нсез –

Сез и? сабыр кеше ик?нсез.

Мактагансыз тиеш урында,

Яклагансыз тиеш урында.

Безне? ?чен сез тир т?кк?нсез –

Сез и? гадел кеше ик?нсез.

Укытучы г?з?л булырга тиеш. Мо?а тышкы г?з?ллек кен? т?гел, эчке г?з?ллек т? кер?. ?ичшиксез, укытучыны? киеме, ?з-?зен тотышы, с?йл?ме, й?з-кыяф?те д? к?рк?м булсын. Л?кин рухи матурлыгы, минемч?, барысыннан да ?стенр?ктер.

Ак-кара, якты-кара?гы, матур-ямьсез ??м башка капма-каршылыклар булган шиккелле, кеше к??еленд? д? ике башлангыч бар. Шул к?ренеш-сыйфатларны? кешед? у?айлары ?стенлек алырга тиеш. ? мо?а к??еле?, во?даны? саф-чиста булганда гына ирешеп була. Башкаларны а?лый бел?, аларга кир?к вакытта ярд?м ит? кебек сыйфатлар укытучыны? т?п сыйфатлары.

Укытучы галим булырга тиеш.

Бу калын-калын ф?нни хезм?тл?р язу диг?н с?з т?гел, ? укучыларны? к?п т?рле сорауларына ?авап таба алу диг?нне а?лата. ?лб?тт?, барлык н?рс?не д? белеп бетер? м?мкин т?гел. Бу очракта да баланы? соравы ?авапсыз калырга тиеш т?гел. Берг?л?п эзл?нерг?, ?йр?нерг? ??м табарга кир?к. Укучы? бел?н сине? д? эзл?н?е?, укучыны юлындыгы кирт?л?р алдында туктап калмаска ?йр?тс?, ?зе? ?чен тагын да ныграк эшл?рг? эт?ргеч бир?ч?к.

Мин бел?м дип мактану да кешене, бигр?к т? укытучыны биз?ми. Кеше ?зене? белемен кемн?н д? булса ?стен булу ?чен файдаланырга тиеш т?гел. Кир?к вакытта башкаларга ярд?м ит, игелек к?рс?т. Моннан башкаларны? си?а х?рм?те ген? артыр.

Шул ук вакытта укытучы педгогика ф?ненд?ге я?алыклар бел?н д? таныш булырга ??м укыту эшч?нлегенд? аларны д?рес файдалана да белерг? тиеш. Бу ?ст?н кушкан ??р я?алыкка сукырларча ябышмаска, ? аны? асылын ??м н?ти??сен к?р? белерг? кир?к диг?н с?з.

Укытучы сабыр булырга тиеш.

Сабырлык – укытучы ?чен и? кир?кле сыйфатларны? берсе ул. Сабырлык укучылары?ны? укып чыгып, тормышта ?з урыннарын табуын гына к?т? т?гел, ? ?йл?н?-тир?д?гел?рг? карата да т?земле булуны белдер?.

Х?зерге заманда – капиталистик ?хлак формалашкан вакытта, бар н?рс?не д? акча ??м ?рсезлек, оятсызлык х?л итк?н вакытта – сабырлык т?шенч?се тагын да тир?нр?к м?гън? ала. Тормыштагы урыны?ны син к?ке баласы кебек башкаларны этеп т?шереп т?гел, ? ?з к?че?, тырышлыгы? бел?н табарга тиеш. Моны укучыларга ?иткер? укытучыны? бурычы булып тора.

Укытучы гадел булырга тиеш.

Бала к??еле ??р н?рс?г? сизгер. ?лк?нн?рне? эш-гам?лл?рен бала к??елен? салып бара. Укытучы моны да ист? тотсын. Кечкен? ген? гаделсезлек т? баланы? к??елен ??р?х?тли. ?г?р укучыны? фикере, эш-гам?ле д?рес ик?н, аны яклый белерг?, бик ?к д?рес т?гел ик?н, каты б?релмич? ген?, аны бу фикеренн?н кире кайтара белерг? д? кир?к.

Урынсыз мактау кешене бозган кебек, урынсыз т?нкыйтьл?? д? аны? к??елен кайтарырга м?мкин.

Шул ук вакытта сине? укучы?ны башкалар мактый ик?н, бу инде сине? у?ышы? диг?н с?з. Андый вакытларда тыштан елмаеп торса? да, к??еле?д? шатлык яшьл?ре тама. Хезм?те?не? бушка китм?г?нен тою – укытучы ?чен и? зур б?хеттер ул. Дим?к сине? эше? яш?яч?к, исеме? онытылмаячак.

Якташыбыз Кадыйр Сибгатуллин бик д?рес ?йтк?н:

Ике гомер безг? насыйп булмас,

без яшибез ?ирд?, бер туып.

Шушы ?ирд? бик каласы кил?

бер югалмый торган ?ыр булып.

Чыннан да, кеше ?ирг? кунак кына булып кил?. Шушы аз гына гомерне барлык кешел?рг? д? “югалмый торган ?ыр булып” калырлык итеп яш?рг? язсын.