«Мектепке дейінгі білім беру ж?йесінде инновациялы? технологияларды ?олдану»

Солт?стік ?аза?стан облысы

Айыртау ауданыны? білім б?лімі

мемлекеттік мекемесі

«Рудный орта мектебі»

коммуналды? мемлекеттік мекемесі

П?наралы? отырыс

Та?ырыбы: «Мектепке дейінгі білім беру ж?йесінде инновациялы? технологияларды ?олдану»

2015 жыл тамыз айы

«Мектепке дейінгі білім беру ж?йесінде инновациялы?

технологияларды ?олдану»

Біз даналы?ты ?ш жолмен ?йренеміз: ойлану - е? ізгі жол; Еліктеу – е? же?іл жол; Т?жірибе жолы – е? ауыр жол. Бенедикт Спиноза

?азіргі та?да мектепке дейінгі орындарда инновациялы? технологияны ендіруге к?птеп к?ш ж?мсалады. Сол себепті мектепке дейінгі ?йымдарда педагогтарды? негізгі міндеті: ?діс т?сілдерді д?рыс та?дау,жа?аша педагогикалы? технологияларды д?рыс ?олдана білу,жеке т?л?аны? д?рыс дамып ?алыптасуы ?шін ы??айлы жа?дай жасау. Мектепке дейінгі білім беру орындарында, педагогикалы? технологиялар мектепке дейінгі білім беру стандартын ж?зеге асыру?а ба?ыттал?ан. Педагогикалы? технологияда е? ма?ызды жа?ы білім беру мен т?рбие ж?йесінде ересектер мен балаларды? ?арым-?атынасы болып табылады. ?арым-?атынас жасауда ?лкендер жа?ынан бала?а мынадай жа?дай ту?ызу ?ажет: «Бала бізді? болаша?ымыз, ?о?амызды? азаматы». Оны? ма?саты: Баланы жеке т?л?а етіп ?алыптастыру. ?о?амда болып жат?ан ?леуметтік-экономикалы? ?згерістер мен елімізді? білім беру саласыны? ?лемдік білім ке?істігіне ?туі білім беру саласында, соны? ішінде мектепке дейінгі т?рбиелеу мен о?ыту?а уа?ыт талабына сай ?згерістер енгізуді талап етіп отыр. ?азіргі кезе?де білім ?ылым саласында инновациялы? педагогикалы? технологиялар ?аншалы?ты ма?ызды болса, мектеп жасына дейінгі балаларды о?ыту мен т?рбиелеуде де педагогикалы? технологиялар ??ымы ке?інен ?олданылатын ??ымдарды? біріне айналды. Мектеп жасына дейінгі балаларды дамыту м?селесі мемлекеттік саясатты? ажырамас б?лігі болып отыр. Сонды?тан мектепке дейінгі балаларды о?ыту мен т?рбиелеуді? негізгі ма?саты–баланы? жеке басыны? ?алыптасуы мен дамуы болып отыр. Жа?а заман баласы ерте?гі елімізді? болаша?ы. Жа?а заман баласын ?алыптастырып, дамыту ?шін, т?л?аны? ішкі д?ниесі мен оны? ?ыр сырын аны?тап, м?мкіншіліктері мен ?абілетіні? дамуына жа?дай ту?ызу ?ажет. ?рине, ол ?шін мектепке дейінгі білім беру мекемелерінде балаларды? жеке басыны? ?алыптасуы мен дамуында педагогтарды? педагогикалы? технологияларды ?олдана білу сауаттылы?ынада байланысты. Я?ни, педагогикалы? технологияны ?олдану негізінде келешек ?рпа?ты? еркін дамуына, жан-жа?ты білім алуына, белсенді, шы?армашыл болуына жа?дай жасау ?азіргі та?да?ы ?рбір педагогты? міндеті. ?о?амда?ы ?азіргі даму кезе?інде

мектепке дейінгі мекемелердегі білім беру ж?йесінде о?ыту, т?рбие беру ?рдісін технологияландыру - басты м?селені? бірі. Осы?ан орай мектепке дейінгі мекемелерді? т?жірибесіне о?ыту мен т?рбиелеуді? ?р т?рлі технологиялары жасалып енгізілуде.?рине м?ндайда педагогикалы? технология?а аны?тама берген ?алымдарды? бірін атап ?тсек те болады. Олар: В.П.Беспалько, В.М.Монахов, В.М.Кларин, П.И.Третьчков, И.П.Сенновский, Г.А.Монахова, М.А.Чошанов т.б. ?з е?бектерінде ?арастырып ?ткен. Білім беру ж?йесінде педагогикалы? технологияны ?олдану келешек ?рпа?ты? еркін дамуына, жан-жа?ты білім алуына, белсенді, шы?армашыл болуына жа?дай жасау ?рбір педагогты? міндеті болып табылады. Білім беру ж?йесінде ?олданылып ж?рген педагогикалы? технологиялар: ынтыма?тасты? педагогикасы, білім беруді ізгілендіру, ойын ар?ылы о?ыту, проблемалы? о?ыту, модульдік о?ыту, тірек сигналдары ар?ылы о?ыту, дамыта о?ыту, т?сіндіре бас?арып оза о?ыту, ?здігінен о?ыту, сын т?р?ысынан ойлауды дамыту, о?ытуды? компьютерлік технологиясы, ба?дарламалап о?ыту, де?гейлеп о?ытут.б. Білім беруді? ал?аш?ы де?гейлері балаба?шадан басталма?. Ма?саты - мектепке дейінгі білім балаларды? білім алуына бірдей бастап?ы м?мкіндіктерді ?амтамасыз ету. Кез келген о?ыту технологиясы т?рбиешіден тере? теориялы?, психологиялы?, педагогикалы? ?дістемелік білімді, педагогикалы? шеберлікті, бабаларды? жан д?ниесіне тере? ??іліп оны ??ына білуді талап етеді. ?азіргі та?да мектепке дейінгі білім беру мекемелерінде ?олданылатын педагогикалы? технологияларды? бірнеше т?ріне то?талайы?. Ойын ар?ылы о?ыту технологиясыны? ма?саты дидактикалы?, т?рбиелік, дамытушылы?, ?леуметтендірушілік ма?сат?а жету. Ойын технологиясыны? ерекшелігі ойынды? іс-?рекетті? психологиялы? механизмі жеке басты? ?зіндік талап-тал?амдарына с?йенеді. Баланы? бойында?ы білімділік, танымды?, шы?армашылы? ?асиеттерін аша т?суді к?здейді. Ойын - балалар ?шін о?у да, е?бек те. Ойын айналада?ы д?ниені тануды? т?сілі. Сонымен ?атар, ойын балалар?а ?мірде кездескен ?иыншылы?тарды же?у жолын ?йретіп ?ана ?оймайды, оларды? ?йымдастырушылы? ?абілеттерін де ?алыптастырады. Ойын-?леуметтік ?ызмет. Ол баланы? жасына ?арай ?зін ?орша?ан ортаны танып білуге ??штарлы?ын арттырады. Дамыта о?ыту технологиясы - баланы о?ыта отырып, дамыту. Бала бойында еркіндік, ма?саткерлік, ар-намыс, ма?таныш сезім, дербестік, адамгершілік, е?бекс?йгіштік, белсенділік т.б. ?асиеттер дамыту. Сонымен ?атар, мектепке дейінгі мекемелерде инновациялы? білім беру ??ралдарын ?олдануды? да ма?ызы зор. Инновациялы? білім беру ??ралдарына: аудио, видео, ??ралдар, компьютер, интерактивті та?та, интернет, мультимедиялы? ??рал, электронды? о?улы?тар, мен о?у ?дістемелік кешендер, инновациялы? а?паратты? банк, инновациялы? сайт ж?не та?ы бас?алары жатады. ?азіргі та?да к?птеген интерактивтік ба?дарламалы? б?лімдер, ?оз?алмалы объектілер ??ру?а м?мкіндік беретін векторлы? ж?не графикалы? жабды?тар к?птеп шы?ып, ?олданыс табуда. Осындай ??ралдарды? бірі-мультимедиялы? о?улы?тарды балаба?шаларда ке?інен пайдалану. Б?л жа?дайда т?рбиеші ?р о?у іс-?рекеттерін бастар алдында жиі к?рнекіліктер ауыстырма?ан болар еді. Ал, мультимедиялы? о?улы?тар ар?ылы т?рбиеші уа?ытты тиімді ж?не ?тымды пайдаланар еді. Бала ба?ша баласына мультимедиялы? о?улы?тар біріншіден, балаларды? ?ызы?ушылы?ын арттырады, екіншіден, зейін ?ойып к?румен ?атар т?сінбеген жерлерін ?айта к?руге м?мкіндік алады. Мультимедиялы? о?улы?тар балаба?шада балалар?а арнал?ан таптырмас ??рал болып табылады. ?йткені, балаларды? зейіні ?р т?рлі ?демі т?стерге, ойыншы?тар?а, ?демі суреттерге, ?семдікке ?уес болады. Мультимедиялы? электронды о?улы?тар бала ?шін де, т?рбиеші ?шін де к?нде дамытылып отыратын аны? т?рдегі ?дістемелік ж?йе болып табылады. Мектепке дейінгі мекемелерде а?паратты? ?атынасты? технология ??ралдарын ?олдануда?ы ма?саты - баланы? танымды? ?ызы?ушылы?ын ?алыптастыру. Балада танымды? ?ызы?ушылы?ты? болуы оларды? о?у іс-?рекеттерге белсенді, біліміні? сапалы болуына, жа?ымды мінез ??лы?тарын ?алыптастыру?а м?мкіндік береді. Заман талаптарына сай мектепке дейінгі мекемелерде АКТ о?ыту процесінде кенінен пайдаланады. Т?рлі танымды? салаларына арнаулы компьютерлік ба?дарламалар ??рылуда. Баланы? жас ерекшелігіне ж?не пайдаланатын компьютерлік ба?дарламалар?а сай интерактивті та?та ойында?ы баланы? оппоненті, ба?дарлаушы (??гімелеуші), жатты?тырушы, емтихан ?абылдаушы болуы м?мкін. О?ытуда балаларды? т?рлі психикалы? функцияларын дамыту?а аранал?ан пайдаланатын компьютерлік ??ралдар бар: олар ??ру, есту ар?ылы ?абылдау, зейін, есте са?тау, логикалы? ойлау, т.б. Интерактивті та?таны? жетістіктеріні? кіші жаста?ы балаларда о?у?а, жа?а білім алу?а деген ??штарлы? ту?ызады. Интерактивті та?та а?паратты ке?інен ?сыну ??ралы болып келеді ж?не баланы? мотивациясын к?шейтеді. Мультимедиалы? технологияларды пайдалану ар?ылы (т?с, графика, дыбыс, замануи видеотехникалы? ??ралдар) т?рлі жа?дайлар мен ортаны моделдеуге болады. Мультимедиалы? ба?дарламалар?а е?гізілген ойын компоненттері ?йренушіні? та?ымды? ?рекетін белсендіреді ж?не материалды ??ынуды к?шейтеді. О?ытуда пайдаланатын интерактивті ??ралдар: та?та, компьютерлер балаларды диагностикалауда жа?сы к?мекші болып келеді:

• Зейіні? дамытуда
• Есте са?тау ?абілетін дамытуда
• Ойлау ?абілетін дамытуда
• Тілі?
• Жеке т?л?асы? дамытуда
• О?у ?рекетіні? да?дыларын ?алыптастыруда

А?паратты? м?дениетке бейімдеу – ол тек ?ана компьютерлік сауаттылы? емес, сонымен ?атар этикалы?, эстетикалы? ж?не интеллектуальды? сезімін ме?геруі болып табылады. Балаларды? онай т?рде т?рлі электронды, компьютерлік жа?алы?тармен ж?мыстана білу т?сілдерін ме?геруі с?зсіз. Бала бір минутта 1 мы??а дейін шартты бірлік а?паратты ?абылдап ?ндей алады, ал к?ру органдары «?осыл?анда» 100 мы? шартты бірлік а?паратты ?абылды деген эксперимент ар?ылы д?лелденген. Мектепке дейінгі ересек жаста?ы балада ыры?сыз зейіні жа?сы дамы?аны белгілі, біра? бала?а а?парат ?ызы?ты, к?рнекілік бол?анда зейіні жина?талатыны, жа?ымды эмоциялар ту?ызатыны да белгілі. Компьютерді біріккен ж?не ?збетімен ?рекеттенуде ?олдану баланы? мотивациясын к?теру ж?не о?у?а деген жекелендіруіні? бір тиімді т?сілі болып келеді, шы?армашылы? ?абілеттерін дамытады ж?не жа?ымды эмоциялы? фон ту?ызады. Осыдан АКТ-ні о?ытуда пайдалануды? тиімділігі к?рінеді.Мектепке дейінгі мекемелерде АКТ пайдалану балаларда ?орша?ан ортаны? а?парат а?ымын ба?дарлай білу да?дыларын дамыту?а, а?паратпен ж?мыстануды? практикалы? т?сілдерін ме?геруге к?мектеседі, заманауи техникалы? ??ралдар ар?ылы а?паратпен б?лісу да?дыларын дамытады.О?у іс-?рекеттерінде АКТ пайдалану т?сіндірмелі-иллюстративтік о?ыту т?сілінен г?рі ?рекет жасау?а к?шу м?мкіндігін береді, бала педагогикалы? ы?палдын пассивті обьектісі емес, белсенді субьекті болады. Осы, мектепке дейінгі балаларды саналы білім алу?а ?келеді. Интерактивті о?у іс-?рекеттерін ?ткізу б?лмесі келесі міндеттерді орындайды:

• балаларды жа?а технологиялары ар?ылы о?ыту;
• сауы? ж?не ойын орталы?ы;
• м?нда к?лемді білімдендіру ж?не сауы?тыру міндеттер орындалады;
• балалар?а ж?не т?рбиешілерге ж?мыстану?а ?те жа?ымды жа?дайлар ту?ызады;
• балаларды компьютерлік технологияны? м?мкіндіктері мен да?дыларымен таныстырады.

Интерактивті та?таны пайдалану

О?ытуда интерактивті кешендерді пайдалану сапалы, ?ызы?ты ж?не о?тайлы болып келеді. Электронды? мультимедиялы? ба?дарламаларды д?ст?рлі о?ыту ж?не педагогикалы? инновациялармен ?атар, о?ыту ?рдісінде ?немі ?олдану дайынды?ы ?рт?рлі де?гейдегі балаларды о?ыту тиімділігін к?тереді. Бірнеше технологияларды? пайдалануды? ?сері, о?ыту н?тижесінін сапасын к?шейтеді. Электронды? ж?йеде о?ытуда мультимедияны пайдалану, балалар?а а?паратты беру жылдамды?ын, оны т?сінуді к?теріп ?ана ?оймай, со?ымен ?атар мынандай ма?ызды сапаларды интуиция, образды? ойлауын дамытады. Мектепке дейінгі мекемеде интерактивті та?таны пайдалану т?сілдері ?те к?п. Б?лар презентациялар, интерактивті о?ыту ба?дарламалары, графикалы?, ба?дарламалы? орталы?тарда жобалар ??растыру.

Интерактивті та?таны пайдалануда ?андай да?дылар болу ?ажет:

• Компьютерді ?олдана білуді? бастап?ы білімі
• Word, Power Point ба?дарламаларымен ж?мыстану
• Интернет ж?йесінде ж?мыстану практикасы (бейнелерді, ?зір презентациялар мен о?ыту ба?дарламаларын тауып алу).

?здігінен даму технологиясы (Монтессории мектебі) - б?л баланы жан-жа?ты дамыту, дербестікке т?рбиелеу, бала санасында н?рселер ?лемі мен ойлау ?рекетіні? бірігуіне, м?нда о?ыту бала дамуына с?йкес болуы керек, сонда ?ана бала ?зін дамыта алады. Итальян психологі М.Монтесори т?сіндіруінше баланы? ту?аннан азамат бол?ан?а дейін барлы? ?мірі - оны? еркіндігі мен дербестігіні? дамуы болып табылады. Б?л технологияны? ерекшелігі о?ытуды? біры??ай ба?дарламасы болмайды, ?ркім таби?ат берген даму жолымен ж?реді. Балаба?шада саба? болмайды ?р к?н жалпы жиыннан басталады ж?не жиыннан кейін ?ркім ?з еркімен ?ала?ан ж?мысымен айналысады. ?р баланы? іс-?рекеті ?з е?бегіне ?арай ?лкендермен ба?аланады. М?нда?ы басты м?селе, бала ?з-?зін ба?алайды. Балалар, ?рт?рлі жаста?ы топ болып ж?мыстанады, мысалы 2 жаста?ы баланы? ?асында 4 жасар бала ж?мыстанады, олар бір-біріне кедергі келтірмейді, керісінше бір-біріне к?мектеседі. Монтессори – топ к?п орталы?тардан т?рады:

Бала сезімін дамыту орталы?ы

Баланы? сезім т?рбиесі, баланы? ?абылдауын дамыту ж?не ?орша?ан ?лемдегі заттарды? ?асиеттері туралы т?сініктерін ?алыптастыру: пішіні, к?лемі, т?сі, салма?ы, ке?істіктегі орны, иісі, шы?аратын дыбысы, т.б. болып табылады.

Іс-?рекет жасау орталы?ы

Б?л орталы?та балалар ?здерін к?туге арнал?ан заттар орналасады. М.Монтессори бала?а ?збетімен ж?мыстану?а ?йрету, баланы? инттелектуальды? ?абілеттерін дамыту, ?з-?зін т?рбиелеу ж?не жо?ар?ы ба?а беру к?шті т?рткіш болып келеді деп т?жырымдайды. Сонымен ?атар практикалы? жатты?улар орындау ар?ылы бала ?зіні? ?имылын жетілдіреді.

Тіл дамыту ж?не жазу орталы?ы

Материалдар баланы? д?рыс тілін дамыту?а к?мектеседі, с?здік ?орын байытады, ?олын жазу?а дайындайды, фонематикалы? есту ?абілетін дамытады, о?у?а ж?не жазу?а ?йретеді.

Математика орталы?ы

Математика орталы?ында балалар 10-?а дейін сандармен, жиынты?тармен, арифметикалы? операциялармен танысады.

Осы орталы?ты? Монтессори-материалы бала?а ?иын абстрактылы? математикалы? т?сініктерді ж?не операцияларды т?сінуге к?мектеседі.

?арыш орталы?ы

Осы орталы? балаларды ?орша?ан ортамен таныстырады. Осы орталы? материалы ботаника, зоология, анатомия, география, физика, астрономия негіздерін ме?геруге к?мектеседі. Бала орталы?ты ж?не Монтессори-материалын ?зі тандайды. Монтессори- т?рбиеші бала ?рекетіне ?ажет бол?анда ?атысады. ?се келе бала ?ажетті да?ды мен іскерлікті ме?гереді, сонымен ?атар балада т?уелсіздік, ?зіне деген сенімділік сезім ?алыптасады. М. Монтессори ?дісі балада ?зіні? м?мкіндіктеріне сай даму?а деген ?ызы?ушылы?, жа?а білімді тану?а деген ??штарлы?ын оятады. Бала не істегісі келеді емес, неге дайын соны істейді. Ересектер ереже ?сынады, балалар ?з ба?ытымен сол ережелерді орындап, дамиды. Сонымен бала ?з ?рекетіні? н?тижесіне жауапкершілік сезіммен ?арайды. Проблемалы? о?ыту технологиясы- баланы ?з бетімен ізденуге ?йрету, танымды? ж?не шы?армашылы? ?абілеттерін дамыту. Я?ни, балаларды? белсенділігі арттыру, о?у материалына баланы ?ызы?тыратындай м?селе тудыру, бала материалды сезім м?шелері ар?ылы ?ана ?абылдап ?оймайды, білімге деген ?ажеттілігін ?ана?аттандыру ма?сатында ме?гереді, бала о?ытуды ?мірмен ж?не е?бегімен байланыстырады. Ынтыма?тасты? педагогикасы-педагогты? талап ету педагогикасынан ?арым-?атынас педагогикасына к?шуі. Бала?а ізгілік т?р?ысынан ?арау, о?ыту мен т?рбиені? ажырамас бірлігі: т?рбиеші-бала, бала-т?рбиеші, бала-бала, я?ни бала да т?рбиеші де субъектілер болып табылады. Сонымен ?атар, баланы? жеке басына ізгілік ?арым-?атынас, бала мен т?рбиеші арасында?ы ?зара т?сінушілік, ынтыма?тасты? ?арым-?атынас жасау. Б?л технологияны? негізгі ма?саты-баланы азамат етіп т?рбиелеу, оларды? танымды? к?шін ?алыптастыру ж?не дамыту, баланы? жаны мен ж?регіне жылылы? ?ялату. Де?гейлеп саралап о?ыту технологиясы-білім, білік, да?дыны ме?герту болып табылады. ?р баланы ?абілеті мен м?мкіндік де?гейіне ?арай о?ыту, балаларды? ?р т?рлі топ ерекшеліктеріне с?йкес о?ытуды бейімдеу, ы??айлау. Модульдік о?ыту технологиясы-о?ытуды? т?тас технологиясын жобалау, ал?а ?ой?ан ма?сат?а жетуді к?здейтін педагогикалы? процесті ?йымдастыру, т?рбиешіге н?тижені талдап, т?сіндіріп бере алатындай ж?йені та?дау ж?не ??ру. Балалармен ж?ргізілетін ж?мыстарда кездесетін ?иыншылы?тарды? алдын-алу ж?не т?зету ж?мыситарыны? ж?йесін ??ру. ?орыта келіп айтатын болса? атал?ан педагогикалы? технологиялар мен инновациялы? ??ралдар балаба?шада балаларды? жас ерекшеліктерін ескеріп, ?р саты?а балаларды? ?абылдау м?мкіндіктеріне сай пайдалану?а болады. Мектепке дейінгі балаларды? есте са?тау ?абілеті ?лсіз, ?абылдау процестері т?ра?сыз келеді. Сонды?тан олар затты ?олмен ?стап, к?зімен к?ргенді ?натады. Осы?ан с?йкес, мектепке дейінгі балаларды? о?у іс-?рекеттеріне к?рнекілік, ойын технологиясын ке?інен ?олдан?ан ж?н. Т?рбиеші – бала бойына білім н?рін себетін басты т?л?а. Жа?ашыл т?рбиеші даярлау?а ?ойылатын талаптар студенттерді о?ытуды? жа?а т?рлерімен ?аруландыра отырып, ?азіргі уа?ытта?ы к?сіптік да?дыларын игеруге ба?ыттал?ан о?ытуды? жа?а жолдарын енгізуді к?здейді.