?лкетану курстарын ?ткізуді? тиімді жолдары

№36 мектеп-гимназиясыны? география п?ні м??алімі Г.Т.Н?рма?амбетованы? «?лкетану курстарын о?ытуды? тиімді жолдары» та?ырыбында?ы баяндамасына Аннотация Ма?саты:

- О?у ?рдісіндегі жа?а ?діс-т?сілдерді пайдалана отырып,жеке т?л?аны? дамуына жол ашу,шы?армашылы? т?л?а ?алыптастыру,

- жас?спірімдерді? бойында белсенді азаматты? ?станым ?алыптастыру ж?не отанс?йгіштік сезімге т?рбиелеу

Міндеттері:

1) о?ушыларды? танымды? ?ызы?ушылы?тарын тере?дету;

2) практикалы? ж?не интеллектуалды? да?ды мен шеберлікті ?алыптастыру ж?не дамыту;

3) болаша? маманды?ты саналы т?рде та?дау?а к?мектесу;

4) жеке т?л?аны? бойында ізденушілік-зерттеушілік ?асиетін, экспедициялы? ж?мыс да?дыларын ?алыптастыру;

5) ?р т?рлі т?сілдермен о?ушыларды? функционалды? сауаттылы?ын дамыту

?зектілігі:

Б?гінгі жас ?рпа?ты т?уелсіз, б?секеге ?абілетті, дарынды, шы?армашыл, кез-келген проблемалы? ситуацияларды шешуге даярлау ма?сатында та?даулы курстарды о?ытуды? да ма?ызы ?те зор. Жа?ашылды?ы: Жа?а о?ыту технологияларын, белсенді о?ыту ?дістері ар?ылы, о?ушыны? белсенділігін арттыру, ізденуімен зерттеу да?дыларын ?алыптастыру ж?не п?нге деген ?ызы?ушылы?ын ояту.

Жоспары:

I Кіріспе

ІІ Негізгі б?лім

1.Та?даулы курс ба?дарламасы-география саба?ында 2. ?лкетану курсын о?ытуды? тиімділігі

ІІІ ?орытынды IV Пайдалан?ан ?дебиеттер

?лемдік б?секелестік заманында адамны? білімі мен біліктігі мемлекеттерді? б?секеге ?абілеттілігі?і? е? ма?ызды к?рсеткішіне айналып отыр.

?азіргі ?о?амда ?скеле? ?рпа??а білім мен т?рбие беруді? негізгі ма?саты-оларды? бойында Отанына,ту?ан еліне деген с?йіспеншілігін оятып,?орша?ан орта?а деген адами ізгілікті к?з?арасын ?алыптастыру болып табылады.Сонды?тан да,Елбасы Н?рс?лтан Назарбаев «Балалар?а Отанды,ту?ан жерді,ту?ан хал?ын с?юге т?рбиелеу-м??алімні? аса ма?ызды да,жауапты ?адірменді парызы» деп ерекше атап к?рсеткен.Осынау ?лы ма?сат м?ратты ж?зеге асыруды? бірден-бір жолы жас ?рпа? санасына ту?ан ?лкемізді? таби?атын,тарихын,ту?ан тілін,асыл м?раларын,елді? ?дет-??рпы мен д?ст?рін тере? сі?іру болып табылады.?зіні? кіндік ?аны там?ан ту?ан жерін, ту?ан елін шын с?йетін адам ?ана Отанын,киелі атамекенін ж?не жалпы адамзатты? ??ндылы?тарды ?адірлейді,елімізді? к?ркейіп дамуы ?шін аянбай е?бек ететін болады.[1]

Сонды?тан тарихи-географиялы? ?лкетану о?ушыларды? ту?ан жер туралы білімін байытып,о?ан деген с?йіспеншілігін арттыруды? бірден-бір к?зі болып табылады.Ол ту?ан жерімізді? тарихында бол?ан о?и?аларды о?ушыларды? на?ты мысалдар ар?ылы т?сініп ?абылдауларына жа?дай жасайды.?лкетану-географияны?,тарихты? ажырамас бір б?лігі болып табылады.

?азіргі заман талабына сай маман даярлау мен болаша? маман иелерін о?ыту б?гінгі та?да?ы басты ма?саттар мен міндеттерді? бірі екендігі белгілі. Білім беруді? тиімді т?рлеріне ?ол жеткізу ?шін о?ыту ?рдісін ж?йелі т?рде жоспарлау, ?олдану, ба?алау ?ажет. Б?л о?ушы мен м??алімні? ж?йелі де жоспарлы іс-?рекетіні? н?тижелеріні? бір к?рінісі. Осы ма?сат?а ?ол жеткізу ?шін «?лкетану» курсына арнал?ан ба?дарламада к?птеген шарттары ?арастырыл?ан. ?аза?стан Республикасыны? «Білім туралы» За?ыны? 8-бабында білім беру ж?йесіні? басым міндеттері – «азаматты? пен елжандылы??а, ?з Отаны − ?аза?стан Республикасына деген с?йіспеншілікке, мемлекеттік р?міздерді ??рметтеуге, халы? д?ст?рлерін ?астерлеуге, Конституция?а ж?не ?о?ам?а ?арсы кез-келген к?ріністерге т?збеуге т?рбиелеу» – деп айтыл?ан.[2]

Б?гінгі ХХІ – ?асырда егеменді ?аза?станда ?мір с?ріп жат?ан жас ?рпа?ты? бойында?ы ерлік пен елдік ?асиетті? рухани негізі туып-?скен жері мен еліні? салт-д?ст?рінен, ?лтты? м?дени м?раларынан, ел мен жер байлы?ын ?ор?ап ?ал?ан батырларды? ерлік істерінен бастау алады. Сонымен ?атар, ?рпа?тан-?рпа??а жал?ас?ан м?дени-рухани м?ралар, таста?ы жазбаларда?ы ?сиет, ?неге, на?ыл с?здер, ?лкетану м?ражайларына орналас?ан м?ра?аттар жас ?рпа?ты? бойында отанс?йгіштік, ерлік сезімді ?ялатып, оларды? ту?ан жерге, ?скен елге, ?лт м?дениетіне деген с?йіспеншілік ?асиеттерді ?алыптастыру?а игі ы?пал етеді.?лтты? тарихымызды? белгісіне айнал?ан елді мекендер атаулары ?р ?асыр шежіресінен сыр тартып, салт-д?ст?рден, халы?ты? ?мір-т?рмысынан дерек беретін ?айнар к?зі. Атаулар?а негіз бол?ан белгілерді? барлы?ын да ?лтымызды?, ата-бабаларымызды? да танымы жатыр деп айта аламыз. «Жер –суды? атауы-тарихты? хаты» деген халы? атауында тере? мазм?н, сындарлы салма? жатыр. Сонды?тан да «?лкетану» ?йірмесінде о?ушыларды? ту?ан ?лкесі туралы, оны? шы?у себептері мен тарихнамасын естен шы?армау?а ?з м?селесінен ту?ан ?лке тарихын бірінші орын?а ?ою?а баулиды. Отанс?йгіш ?рпа? т?рбиелеу ?шін Отан тарихын сапалы ?рі тиімді о?ыту ?ажет. Б?гінгі орта білім беру ж?йесіндегі Отан тарихын о?ытуды «?лкетану» п?ні ар?ылы бекітетін болса?, о?ушыны? тарихи санасыны? ?алыптасуы мен патриотты? сана-сезімі ана??рлым арта т?сер еді. Себебі, «?згені тану ?шін, алдымен ?зі?ді тани біл!» деген жалпыадамзатты? ?а?иданы басшылы??а ала отырып, ?аза?станны? мектептерінде «?лкетану» п?нін енгізіп о?ыту – Отан тарихын ?лке тарихы ар?ылы тану?а негіз ?алар еді. Мектепте ?лкетану ж?мыстарын ж?ргізу, жина?ан материалдарды география саба?тарында пайдалану ?те ма?ызды. Саба? барысында ?лкетану материалдарына к?п уа?ыт б?ле алмайсы?, сонды?тан ?лкетану бойынша жеке курстар ж?ргізілуде.

?аза?станны? барлы? ??ірлеріні? ?лке тарихы жазыл?ан дайын о?у ?дебиетітеріні? жо? екенін ескере отырып, «?лкетану» саба?ы о?ушыларды? ?зіндік ?ылыми негізді ізденістері мен шы?армашылы?ына негізделуі ?ажет.

?лкетану п?ні ар?ылы мектепте м?ражайлар ?йымдастыру?а да болады.

Білім беру ж?йесіндегі б?гінгі к?ндегі ?згерістер Отанды? тарихтан білім беруде о?ытуды? ?ылыми ж?не ?дістемелік де?гейін к?теруді талап етеді. Ту?ан жері мен еліні?, хал?ыны? ?ткен ?мірі мен б?гінгі тіршілігін о?ытып ?йрету о?ушыларды азаматтты? пен ?лтжандылы??а, Отан?а деген с?йіспеншілікке т?рбиелейді, жеке т?л?аны? дамуына септігін тигізеді.

Осы ма?сатта «?лкетану» курсы бойынша орта буын о?ушыларына арнал?ан факультативтік курс ба?дарлама ауыл тарихына арналып жасалды. Ба?дарлама о?у процесінде 7-сынып?а, аптасына 1 са?аттан, жалпы о?у ба?дарламасы 34 са?ат?а арнал?ан. 1. Б?л ба?дарлама ?аза?стан Республикасы Президентіні? «?аза?станды ?леуметтік жа??ырту ба?ытында?ы «жалпы?а орта? Е?бек ?о?амына ?арай 20 ?адам» ма?аласында берілген тапсырмаларды орындау ма?сатында ?зірленді.

2. ?лкетану курсыны? басты ма?саты:

1) ?зіні? ту?ан ?лкесі жайлы білімді тере? ме?герту ж?не дамыту;

2) жас?спірімдерді? бойында белсенді азаматты? ?станым ?алыптастыру ж?не отанс?йгіштік сезім т?рбиелеу.

3. Атал?ан ма?саттар?а с?йкес білім беруді? келесі міндеттері шешілуі тиіс:

1) о?ушыларды? танымды? ?ызы?ушылы?тарын тере?дету;

2) практикалы? ж?не интеллектуалды? да?ды мен шеберлікті ?алыптастыру ж?не дамыту;

3) болаша? маманды?ты саналы т?рде та?дау?а к?мектесу;

4) жеке т?л?аны? бойында ізденушілік-зерттеушілік ?асиетін, экспедициялы? ж?мыс да?дыларын ?алыптастыру;

5) ?р т?рлі т?сілдермен о?ушыларды? функционалды? сауаттылы?ын дамытатын ?лкетану ж?мысында?ы кешенділікті са?тау: жалпы о?у біліктілігі мен да?дысын, бай?а?ышты?ты, ойлауды, ?иялдауды, ?ылымдар?а деген с?йіспеншілікті, білімдарлы?ты ж?не м?дени де?гейін, ?деби ж?не п?ндік тілді, бірнеше тілді ме?геруді, ?р т?рлі маманды? иелерімен, ?зінен ?лкен-кіші адамдармен ?арым-?атынас да?дыларына икемделу, ?з бетімен ?мір с?руге ж?не болаша?та?ы маманды?ына психологиялы? т?р?ыдан дайындалу, моральды?-?негелілік ?асиеттерді, ту?ан ?лкеге ж?не Отан?а деген с?йіспеншілік пен патриотты? сезімдерді т?рбиелеу.

4. ?лкетану саба?тарда, сынып са?аттарында, оларды? т?рбиелік ма?саты ретінде («кіші» Отанына деген патриотты?, азаматты? сезімдерді т?рбиелеу) ж?зеге асырылады;

5. ?лкетану курсы жергілікті жерді? ?ыр-сырын ашып к?рсету ар?ылы география, биология, тарих, ?дебиет ж?не бас?а да п?ндерді о?у білімімен логикалы? т?рде толы?тырады;

6. ?лкетану курсыны? ба?дарламасы сыныпта ж?не мектепте жекелеген зерттеу топтарымен, білім беру ?йымыны? ?лкетану ж?мысы Ке?есіні? белгілеген экспедициялы? зерттеу та?ырыптары бойынша ж?зеге асырылады.

7. На?ты белгіленген ба?дарлама бойынша факультатив саба?ы ретінде б?лек о?ытылады.

8. О?у саба?тары ?дерісі кезінде ту?ан ?лкені тікелей о?ып-білу м?мкіндігі шектеулі. Сол себепті, ж?мысты? ж?йелі-?рекеттік н?тижелерін сыныптан тыс ж?не саба?тан бос уа?ытта кабинеттерден жергілікті жерді? т??ірегіне, ?зен-к?лдерді? жа?алауына, ?нерк?сіп ж?не ауылшаруашылы? к?сіпорындарына, ескерткіштерге ж?не тарихи да?? орындарына, м?ражайлар мен к?рмелерге т. б. жерлерге саяхат?а шы?у ар?ылы жандандыру м?мкіншілігі бар.

9. О?у барысында о?ушыларды? бойында ?з ?лкесі: оны? таби?аты, таби?ат ресурстары, ?нерк?сіптері, ауыл шаруашылы?ы, к?лік ж?йесі, тарихи ж?не м?дени дамуы, белгілі адамдары, ?лкені? аудан, облыс, айма? ж?не республика ?шін ма?ызы жайлы білім ж?йесі ?алыптасуы тиіс. О?ушыны? ?з ?лкесі экономикасында?ы е?бек ресурстарына с?ранысы жайлы білу м?мкіндігі бар.

10. 7-сынып о?ушылары ту?ан айма?ты? таби?и-экономикалы? ерекшеліктерін ж?не оларды? даму келешегін о?ып-?йренеді. Алдын-ала о?ыту ма?сатында, ба?дарлама?а ?лкені? экономикасы жайлы та?ырыптар кіргізілгенін атап айту ?ажет, жо?ары сыныптарда ол та?ырыптар тере?детіліп о?ытылады. Сонымен ?атар, ?лкетану ж?мысыны? мазм?нына ?лкені? тарихи ?ткені, археологиялы? ескерткіштерін, м?дени (с?улет ?нері, ?дебиет) ескерткіштерін, ?р т?рлі жанрда?ы фольклорлы? материалдарды, ?лтты? ерекшелігі бар ?ол?нерді, ?лкені? атын шы?ар?ан ата?ты т?л?аларды? ?мірі мен шы?армашылы?ын зерттеу кіреді.

11. О?ушыларды? ?з ?лкесіне т?н негізгі ерекшеліктерді аны?тау?а жа?дай жасайтын, ?лкетануда?ы о?у-ізденушілік ?рекетіні? негізгі т?рі ретіндегі б?л ба?дарлама, іздеу-зерттеу ?рекеттеріні? алгоритмі болып табылады. Ба?дарлама жан-жа?ты сипат?а ие ж?не елімізді? кез-келген б?лігінде орналас?ан ту?ан ?лкені, ауылды немесе ?аланы, оларды? т??ірегін о?ып-білудегі негізгі ба?ыттарды к?рсетеді.

12. Жыл бойы ж?ргізілген ж?мысты? н?тижесі мектепті? ?лкетану конференциясында ?орытындыланады, ?здік ж?мыстар марапатталады ж?не ауданды?, ?алалы? конференция?а ?сынылады.

13. 7 - сыныпта ?лкетану факультативтік курс ретінде аптасына 1 са?ат, жылына 34 са?ат о?ытылады.