Ш?к?рім ??дайберді?лыны? ?о?амды? саяси ?ызметі

Алаш к?семі ?.Б?кейханов­ты? “К?кітай” атты ма?аласы бар. Онда ?леке? 1907 жылы ІІ Мемлекеттік Дума?а депутат етіп сайлау?а Семей облысы ?аза?­тары атынан бес адамны? бірі ретінде Ш?к?рімні? кандида­тура­сын ?сын?анын, алайда ол ?з жолын Темір­?али?а беріп, бас?алар?а ?лгі бол?анын айтады. (Сол жолы Сейтен ??іріні? болысы, бастауыш білімі бар, діни сауатты Темір?али Н?рекенов ІІ Дума?а депутат болып сайланады). Ж?не де ?.Б?кейханов аталмыш ма?аласында: “…1908 жылы Семейде аба?ты борышымды к?тіп ж?ргенде Ш?к?рім, К?кітай, Т?ра??л ?дейі ?ала?а келіп, та?ы біраз к?н к??іл к?теріп, шат бол?ан едік. Мен аба?тыда жат?анымда олар та?ы келіп амандас?ан. Б??ан ?зге ?аза? жара­мады-ау…” – дейді. Жалпы Ш?к?рім ??дай­берді?лы патшалы? Ресейдегі бірінші орыс революциясынан басталатын Алаш ?лт-азатты? ?оз?алысына білек сыбана белсене араласып кетпесе де, оны? ?.Б?кейханов ?ызметімен ты?ыз байланысты ?о?амды?-саяси о?и?аларды? бел ортасында ж?ргені бай?алады

Осы орайда ?.Б?кейхановты? ІІ Мемлекет­тік Дума?а депутатты??а Ш?к?рім ??дайберді­?лы кандидатурасын ?сынуына байланысты мынадай екі м?селеге баса назар аудару ?ажет секілді. Біріншіден, зертеуші ?алымдар М.Асыл­беков пен Э.Сейітов ?з е?бектерінде 1906 жылы І Мемлекеттік Дума?а сайлау ?арса?ында ?.Б?кейхановты? басшылы?ымен Семейде ?аза? зиялылары арасында ??рыл?ан кадет партиясы бастауыш ?йымыны? жиналысы болып ?ткені, о?ан 160-тан астам адам ?атыс­?аны, жиын барысында “Кадет” ж?не “Халы? бостанды?ы” партияларыны? алда?ы сайлау?а байланысты уа?ытша ?зара біріккені, ?ыс?асы І Мемлекеттік Дума?а ?.Б?кейхановты? ?зі Семей облысынан осы ?аза? кадет партиясы атынан ?сынылып, сайлан?аны туралы дерек­терді келтіреді ыс революциясынан басталатын Алаш ?лт-азатты? ?оз?алысына білек сыбана белсене араласып кетпесе де, оны? ?.Б?кейханов ?ызметімен ты?ыз байланысты ?о?амды?-саяси о?и?аларды? бел ортасында ж?ргені бай?алады

Екіншіден, барша ?аза? арасында ?лкен білім мен беделге ие Ш.??дайберді?лыны? депутатты?тан бас тартып, ?з жолын Темір?али Н?рекеновке бере салуыны? сыры неде? ??лама а?ын “М?тыл?анны? ?мірі” атты ??мырбаянды? дастанында: “Жиырма мен ?ыры? арасы, Бос ?ткенін ?арашы”, – деп бір кездегі билік ?уып, болыс, би бол?ан, с?йтіп білім-?ылымсыз бос ?ткен жасты? ?міріне ?кініш білдіретіні белгілі.

Осы ?ле?дегі: “Сыр айтайын мен сізге, ?р т?рлі жай бар басымда…” – деуіне ?ара?анда, бая?ыда-а? “партия атаулыдан т??іліп, саясаттан бойын аула? ?стау?а тырыс?ан” Ш?к?рімні? біры??ай ?деби шы?армашылы? ?ызметке бет б?р?ан кезі осы емес пе екен? Шынында оны? ?зі: “Елімнен кеттім елсізге, Елуден ас?ан жасымда”, – деп айтатынындай, б?л кез 1906-1907 жылдар?а, я?ни І ж?не ІІ Мемлекеттік Думалар?а депутаттарды сайлау?а т?спа-т?с келеді екен. Ал енді: “Ш?к?рімні? біры??ай ?деби шы?армашылы? ?ызметке бет б?р?ан кезі осы емес пе екен?” – деуімізге а?ынны? гуманистік, ?о?амды?-а?артушылы? салада?ы істері, м?селен, оны? Батыс пен Шы?ысты? білім-?ылымын іздеп ?ажылы? сапар?а баруы, ата?ты орыс а?ын-жазушылары А.С.Пушкин, Л.Н.Толстой шы?армаларын ау­дару?а ден ?оюы, Семейдегі орыс географиялы? ?о?амыны? толы? м?шесі атануы, “Ай?ап” журналы мен “?аза?” газетіні? жанашыры ?рі белсенді авторы ретінде ?аза? ?о?амында?ы ?леуметтік-саяси ма?ызы зор м?селелерге ?немі ?н ?осып отыруы, сондай-а? Семейді? “Ж?р­дем” баспасынан бір?атар ??нды ?деби е?бек­теріні? жары? к?руі т?різді о?и?алар на?ты д?лел болады