Токты? ж?мысы мен ?уаты.Джоуль Ленц за?ы

Саба?ты? та?ырыбы: Токты? ж?мысы мен ?уаты. Джоуль Ленц за?ы

А?т?бе ?аласы, Сазды орта мектебіні? физика п?ніні? м??алімі

Калыбаева Задагул Боранбаевна

Ма?саты: О?ушылар?а жетелеу с?ра?тарын ?оя отырып, токты? ж?мысы мен ?уатыны? ?рнегін ?орту, Джоуль-Ленц за?ы т?жырымдамасымен танысып, эксперименттік тапсырмалар мен есептеулер ж?ргізту ар?ылы білімдерін бекіту, теориялы? білімін практикада пайдалану?а да?дыландыру.

Саба? т?рі: Жа?а саба?

Саба? ?дісі: СТО жобасы

К?рнекілік: слайд, корточкалар, тест тапсырмалары

??рал-жабды?тар: амперметр, вольтметр, ток к?зі, реостат, сымдар.

Нені білуі тиіс:

Электр тогы ж?мысыны? т?жырымдамасын, формуласын, ?лшем бірлігін;

Токты? ?уатыны?, т?жырымдамасын, формуласын, ?лшем бірлігін;

?ткізгіштен б?лінетін жылу м?лшеріні? формуласы;

Практикалы? ж?мыс ж?ргізу

І. ?ызы?ушылы?ты ояту.

Алдары?ызда ?андай ??ралдар берілген:

• Амперметр

Амперметр тізбекке ?алай жал?анады? Жауабы: Тізбектей

?ткізгіштерді тізбектей жал?ау кезінде: жалпы ток к?ші, кернеу, кедергі ?алай аны?талады? Жауабы:

I_Ж = I₁ = I₂

U_Ж = U₁ + U₂

R_Ж = R₁ + R₂

• Вольтметр

Вольтметр тізбекке ?алай жал?анады? Жауабы: Параллель

?ткізгіштерді параллель жал?ау кезінде: жалпы ток к?ші, кернеу, кедергі ?алай аны?талады? Жауабы:

U_Ж = U₁ = U₂

I_Ж = I₁ + I₂

Берілген ??ралдарды пайдаланып тізбекті ??растарып, резисторды? к?мегімен кедергіні арттыра отырып, ток к?шімен кернеуді? м?нін аны?таймыз.

Ток к?ші дегеніміз не?

Жауабы: ?ткізгішті? к?лдене? ?имасы ар?ылы ?андай да бір уа?ыт аралы?ында тасымалданатын электр м?лшеріні? сол уа?ыт?а ?атынасымен аны?талатын физикалы? шама.

Электр кернеуі деп нені атайды?

Жауабы: Тізбекті? берілген б?лігінде заряд орын ауыстыр?анда, электр ?рісіні? ат?ар?ан ж?мысыны? осы заряд?а ?атынасымен аны?талатын физикалы? шама.

ІІ. Ма?ынаны тану (с?ра? жауап)

Электр кернеуі ?алай аны?талады? Жауабы:

Осы ?рнектен ж?мысты аны?тайы? , t уа?ытта ?ткізгішті? к?лдене? ?имасы ар?ылы тасымалдантын зарядты аны?тау ?шін ?андай формуланы пайдаланамыз?

;

Сонда ж?мыс неге те? болар еді? Жауабы:

Сонымен электр тогыны? ж?мысы неге т?уелді? Жауабы: Ток к?ші, кернеу, уа?ыт

Тізбек б?лігіне арнал?ан Ом за?ына с?йкес ток к?ші неге те??

Осы формуланы пайдаланып ж?мысты? ?рнегін т?рлендіре ?ойы?ыздар.

Сонда электр тогыны? ж?мысы:

Ал уа?ыт бірлігінде ?ндірілетін токты? ж?мысы электр тогыны? ?уаты болып табылады.

Механикада біз ?уатты N деп белгілеп, N=A/t былайша аны?та?ан болатынбыз, енді электр техникасында P деп белгілеп, оны былайша аны?таймыз P=(IUt)/t=IU; P=IU

Электр тогыны? ?уаты дегеніміз?

Жауабы: ?ткізгіштегі ток к?шіні? кернеуге к?бейтіндісі ар?ылы аны?талатын физикалы? шама.

Сонымен ?атар тізбек б?лігіне арнал?ан Ом за?ына с?йкес, ?уат ?шін мына ?рнектерде д?рыс болады.

Халы?аралы? бірліктер ж?йесіндегі бірлігіне ?абылдан?ан. Алдын?ы экспериментті? н?тижесі бойынша ?ткізгішті? ?уатын аны?та?ыздар.

Токты? ?уатын ?лшеуге арнал?ан ??ралды: Ваттметр деп, ал ток ж?мысын ?лшеуге арнал?ан ??ралды электр санауыш деп атайды. Электр санауышында электр тогыны? ж?мысыны? 1кВт*са? –деген бірлігі ?абылдан?ан, ол дегеніміз 1 са?атта?ы ж?мысы 3,6*10⁶ Дж те? дегенді білдіреді. ?йде т?тынушыларды? бір мезгілде пайдалану ?уатыны? шекті м?ні: 2,2кВт.

Токты? ?ткізгіш ар?ылы ?тіп жат?анды?ын біз ?андай ?серлері ар?ылы аны?тай аламыз?

Жауабы: Жылулы?, магниттік, химимялы ж?не физиологиялы?.

Я?ни жылулы? ?серін, біз ?ткізгішті? бойымен ток ?ткенде оны? ?ызытынды?ымен т?сіндіре аламыз?

Сонымен ?атар электр энергиясы, ішкі энергия?а айналады деп айта аламыз.

Олай болса, ?ткізгішті? бойымен ток ?ткенде б?летін жылу м?лшерін т?жірибе ж?зінде а?ылшын ?алымы Дж. Джоуль мен орыс ?алымы Э. Ленц зерттеп, мынадай т?жырымдама жасады.

?ткізгіш бойымен ток ж?ргенде ?ткізгіштен б?лінетін жылу м?лшері токты? квадратына, ?ткізгіш кедергісіне ж?не токты? ж?ру уа?ытына тура пропорционал болады. Q=I²Rt.

ІІІ. Тол?аныс (есептер шы?ару)

№1 есеп

?р?айсысы 6В кернеуге, 0,6А ток к?шіне есептелінген екі шам 2 мин жанды. Осы уа?ыт аралы?ында ?р шамда?ы ж?не екі шамда?ы электр тогыны? ат?аратын ж?мысын аны?та?дар?

№2 есеп

М?най араластыр?ышты іске ?осатын электр?оз?алт?ышыны? ?уаты 1900Вт. Электр?оз?алт?ышынан 2 са? ішінде 14400 Кл зарядты ?ткізетін орамны? кедергісін аны?та?дар.

№3 есеп

Ж?к шы?ырын айналдыратын электр?оз?алт?ышы 9120 Дж те? ж?мыс ат?арады. 4А ток к?шінде 24 Кл заряд ?ткендегі электромоторды? ?уатын табы?дар.

Жеке озы? тапсырма – 86- бет: 637; 638; 639; 640.

І?.Ба?алау.

О?ушы білімін балл бойынша ба?алау

0-4 балл - «3»; 5-9 балл - «4» 10-16 балл - «5»

?. ?йге тапсырма Токты? ж?мысы мен ?уаты. Джоуль-Ленц за?ы. №5 тапсырма