Балаларды дұрыс өзін-өзі бағалауға қалыптастыру.

Балалардың өзін-өзі дұрыс бағалауы.

Баланың өзін-өзі бағалауын қалыптастыру мәселелері – оның тұлғасын дамытуды анықтайтын маңызды мәселе. Осы өзін-өзі бағалау адамға әртүрлі өмірлік жағдайларда белсенді таңдау жасауға, оның ұмтылыстары мен құндылықтары деңгейін анықтауға көмектеседі.

Өзін-өзі бағалаудың оңтайлы құрылымын қалыптастырудың маңызды міндеті балада өзі жайлы жіктемелі, терең де нақты білімін, өзін бағалауда әртүрлі мінездемелерді пайдалана білу икемділігін, бағаланатын қасиеттердің мазмұнын дұрыс түсіне білуін дамыту болып саналады.

Көпшілік адамдар баланы мақтау арқылы көп нәрсеге қол жеткізуге болады деп есептейді. Шынында да, қолдау мен қолайлы эмоциялық атмосфера кез келген әрекет түрі үшін өте маңызды. Алайда шынайы еңбек нәтижесі шынайы бағалануы керек екендігін де ұмытпаған жөн, баланы өз жұмысына, қолданылған құралдар мен қол жеткен нәтижелерге талдау жасауға үйреткен дұрыс.

Сынып жетекшінің қызметі!

Сынып жетекшісі балаларды өзінің мүмкіндіктерін, икемділіктері мен жеке сапаларын өз көзқарасы тұрғысынан, сонымен қатар өзге адам көзқарасы тұрғысынан өзінше және дәлелді бағалай білуге үйретуі қажет. Баланың бұл қабілеттерін қалыптастыруда баланың бойында бар кез келген шығармашылық сипаттағы көркем іскерлігі үлкен мүмкіндік береді.

Психологтар ойы бойынша.

Психологиялық зерттеулердің көрсетуінше, өзі туралы объективті, жан-жақты пікір қалыптастырудың басқа да салдары бар. Өзінің артықшылықтары мен кемшіліктерін көру өзіне-өзі қанағаттанушылықты азайтады. Сізді бұл үрейлендірмей-ақ қойсын, жақсы ғана емес, сыни баға алуға да іштей дайын болудың өзін-өзі бағалау өзіндік қорғаныс тетігі осылайша қалыптасады. Бұл ішкі даярлық баланы сақтандырады, эмоциялық кедергілерді жояды, аффектілердің алдын алады, қысқасын айтқанда, оның өмірін жеңілдетеді.

Балалардың даму деңгейі

Бірінші деңгей – өзін-өзі бағалауы шынайы. Бала өз ерекшеліктерін жақсы біледі. Және де ол ерекшеліктері жекелеген, бүгінгі жағдайда ғана лайықты емес, айтарлықтай жалпыланған («Мұндай жағдайда мен ылғи осылай жасаймын»). Бала өз мүмкіндіктерін жақсы біледі, сондықтан да өз әрекеттеріне болжам жасай алады – не қолынан келеді, не келмейді. Өз сәтсіздіктерін олар өзімнің кемшілігімнен деп таниды. Оларға үзілді-кесілді сенім тән емес. Өзі жайлы айтқанда олар: «мен былай ойлаймын», «солай сияқты», «мүмкін солай болуы» деген сияқты сақтықпен сөйлейді.

Екінші деңгей – өзін-өзі шынайы бағалауы азая түседі. Өзі жайлы білімі көбіне айналасындағылардың өзіне қарым-қатынасын білдіреді, дербестігі кеми түседі. Өзіндік сапаларын ерекшелеп көрсету және бағалау негізінде нақты фактілер, жекелеген оқиғалар жатады, ал бұл сапалар тізімі жұтаң болады. Бұл балалар өз қабілеттері мен мүмкіндіктерін жақсы тани алмайды, сондықтан да болжам жасауда адасып жатады. Өз сәтсіздіктерінің себебін қолайсыз жағдайлардан көреді. Олардың өзін-өзі бағалау пікірлері бірінші топтағы балаларға қарағанда қатаңырақ, бұл жағынан олар күдік-күмәнға азырақ бой ұрады.

Үшінші деңгей – өзін-өзі бағалауы көбіне дұрыс емес, сонда да бала өзін асыра бағалағысы келіп тұрады. «Маған осылай ұнайды» – осыдан басқа оның дәлелі болмайды. Өзін-өзі бағалауына біреу болса да нақты факті келтіре алмайды. Дұрысын айтқанда, мұндай балалардың өзін-өзі төмен бағалауы күнделікті ата-анасы мен мұғалімдерінен еститін сөздердің нәтижесі.

Міне, осы өзін-өзі бағалаудың екінші рет пайда болуы мектпп жасында өтеді, әрі 1 сынып пен 4 сынып аралығында анық байқалады. 1 сынып оқушыларында әлі балаға тән өз басын бағалау ұғымы болады. Мысалы, бірінші сынып оқушылары үшінші сыныптағыларға қарағанда өзін жоғары бағалайды.

Өзі жайлы шынайы да айтарлықтай толық білімінің болуы ғана баланың өміріне нағыз тірек бола алады. Бұл жолдағы сынып жетекшісінің басты міндеттерінің бірі – баланы үнемі өзін-өзі бақылауда ұстауға үйрету.

Назарларыңызға рахмет!