Батыш өлкөлөрү 7-класс

Тема: Европадагы католик чиркөөсү жана кресттүүлөрдүн жортуулдары

План:

• Католик чиркөөсүнүн күч-кубаттуулугу
• Кресттүүлөрдүн жортуулдары
• Жортуул натыйжалары
• Маданияттардын жана цивилизациялардын карама-каршылыктары

XI-XIII кылымдарда христиан чиркөөсү Батыш Европада зор күч-кубаттуулукка жетишкен. Батыш Европада чиркөө башчысы Рим папасы, ал эми Византияда патриарх эсептелген. 1054-жылы христиан чиркөөсү католиттик (батышы) жана православиелик (чыгышы) болуп бөлүнгөн. Католик чиркөөсү орто кылымда эмгекчилерди ырайымсыз эзип, Батыш Европада айдоо жерлердин үчтөн бир бөлүгүн ээлеген. Бардык калктан салык жана чиркөөлүк ырым-жырымдар алынган. Чиркөө күнөөнү кечирүү жөнүндө атайын грамоталарды- индульгенцияларды саткан. Чиркөөгө каршы чыккан адамдар – еретиктер деп аталган.

Кресттүүлөрдүн жортуулдары. 1095- жылдын 27- ноябрь күнү Франциянын Клермон шаарынын чоң аянтында Рим папасы Урбан II калың элдин алдында: «Колуңарга кылыч алып, Иса пайгамбардын табытын түрктөрдөн бошотуп алышыңар керек, ыйык жер-Иерусалимде Иса пайгамбардын табытына чокунганы барган миңдеген христиан динин туткан адамдар ай-айлап күндүн аптабында туруп, куугунтук жеп жатышат,- деп жалган айтып, адамдардын диний сезимине өрт койду. Урбан II нин сөзүн угуш үчүн он миңдеген адамдар чогулган. Рим папасы дин үчүн күрөшүүчүлөр бүт күнөөсүнөн арылат, согушта курман болгондор түз эле бейиштин төрүнө кирип барат,- деп элди ишендирен. Чыгышка жүрүш жасаган жоокерлер кийимине чүпүрөктөн крест тагып алышсын,- деп талап койгон.

1096-жылы кресттүүлөрдүн биринчи жортуулу башталат. 1099-жылы кресттүүлөр Иерусалимди камоого алышып, шаарга киришкен. Он миңдеген мусулмандарды өлтүрүп, уруп-сабашкан. 90-жылы үч диндин ыйык шаары Иерусалим католик деп аталган каракчылардын тепсендисинде калган. XII кылымда мусулмандар күчтүү мамлекет түзүшкөн. 1187-жылы Иерусалимди бошотуп алышкан. Батыш феодалдары шаарды кайтарып алуу максатында кресттүүлөрдүн сегиз жортуулдарын уюштурушкан. Натыйжада жүз миңдеген адамдар өлгөн. Батыш феодалдары Чыгыш өлкөлөрүн жеңип алыша алган эмес.

Кресттүүлөр чыгыш элдеринен көп нерселерди үйрөнүштү. Европада күрүч, лимон, абрикос, дарбыз өстүрүлө баштады. Европалыктар ысык мончого түшүп, тамак ичердин алдында колдорун жууп, ички жана сырткы кийимдерин алмаштырып кийгенге үйрөнүштү. Жакынкы Чыгыш элдеринин чоң жетишкендиктери Европадагы Кайра жаралууга чоң түрткү берип, Ренессанс дооруна алып келди. Бул доор кайра жаралуу дегенди билдирет.