Етим Эмин.........

Открытый урок по лезгинскому языку 10 класс учитель: Шабанова Эльвира Мовлюдиновна

Шиирар

• Гьарай, эллер, пис ксариз

Ажеб дуьнья хьанавачни!ё

Дугъри ксар дуьньядикай

ХупI гуьгьуьлар ханавачни!

Хабар кьуртIа зи гьалдикай дустари,

Шукур Аллагь, хъсан я, лагь дустар из.

ТIалабирди чпивай зи къастари

Хийир-дуьа, инсан я, лагь дустариз.

• ХупI рахада билбил сегьер вахтунда

Са гъамни авачир гьайван бахтавар.

Цуькверивди дигай гатфар вахтунда,

Гьала гила жуваз девран, бахтавар!

Фана дуьнья, вуна гьей

Куда шумуд фугъара?

На зи гьалар сефилна,

РикI чIулавна и къара.

Тарсунин кьил:

« Етим Эминан уьмуьрдин ва яратмишунрин рехъ»

Шиир «Туьквезбан»

(1838-1884 )

Тарсунин мурад:

Аялриз Етим Эминикай авай чирвилер гегьеншарун, адан уьмуьрдинни яратмишунрин рекьикай ва и вахтунда куьреда авай гьаларикай малуматар гун;

шиир хъсандиз кIелиз ва аннамишиз чирун, веревирд авун;

чIал кIанарун ва гегьеншарун

«Пушкина урус миллетдиз гьи къайдада вичин чIал ганатIа , Етим Эминани лезги миллетдиз гьа къайдада вичин чIал гана.» Н.Тихонов

Гьажибег Гьажибегов

«Лезги литературадин буба»

Видео стих-е Гьарай эллер

Ирид йис я зун и гьалда, ширин чандикай яз бизар. Бязибуру «мерез» лугьуз, бязибуру «бедназар» Бендедин кьил акъат тийир им вуч ятIа ихьтин азар? Зи дердиниз дава ийир, яраб гьа устIар гьинава?

ЧIехи шаирдин яратмишунра са шумуд девир чара ийиз жеда:

• Сифте девир ( 1857-1867)
• Кьвед лагьай девир (1868-1878)
• Эхиримжи девир (1879-1884)

Етим Эминан къамат ачухарун

РикI ачух;

Чарадан дердиникай хабар кьадай;

Кесибриз куьмек гудай;

Гьахъ гвай;

Шииратдал рикI алай;

Хатурлу;

Акьуллу;

Гзаф чIалар чидай;

ЦIийи гафарин винел кIвалах

• Зар – зибада – шелковая ткань, вышитая золотом
• Нямет – яства
• Хаму кард – необученный сокол
• Гъам-гъифет – горе, печаль
• Чирагъ – светильник, светило
• Дерт – горе, скорбь

«Туьквезбан»

Гьайиф тушни вун эцигиз чилерал –

Ширин вирт я, хуш нямет я, Туьквезбан.

Хаму кард хьиз хвена кIандай гъилерал,

Вун жагъайдаз хупI девлет я, Туьквезбан.

Вун жагъайдаз гьич ви къадир чизавач,

Зар-зибада гьамиша вун хуьзавач.

Бес за гьикIда: вун рикIелай физавач!

Зав гвайди ви гъам – хифет я, Туьквезбан.

Гимишдин пул дуьзмишна на яхада,

Ви ширин мез , шад билбил хьиз, рахада

Агъузвалмир тай- туьшерин арада,

За ваз ийирди минет я, Туьквезбан.

Гьар пакамаз экъечIдай са рагъ я вун,

Гъилел кудай, нур гудай чирагъ я вун.

Гьар са ширин емиш авай багъ я вун,

Эминав гвайди ви дерт я, Туьквезбан.

Синонимар

• Гъам-хифет – дерт;

Гекъигунар

Хаму кардив

шерин емиш авай багъдив

гьар пакамахъ экъечIдай ракъинив

гъилел кудай, нур гудай чирагъдив

• Слушаем песню
• Слушаем песню
• Слушаем песню
• Слушаем песню
• Слушаем песню
• Слушаем песню

Синквейн

• Существительное
• 2 прилагатеьное
• 3 глагол
• Кьилин мана-метлеб ачухардай цIар
• Сифте гаф кIелайла кьилиз къведай гаф Существительное

1 строка - одно существительное, выражающее главную тему синквейна.

2 строка - два прилагательных, выражающих главную мысль.

3 строка – три глагола, описывающие действия в рамках темы.

4 строка – фраза, несущая определенный смысл.

5 строка – заключение в форме существительного (ассоциации с первым словом).

Синквейн

• Руш
• Гуьрчег, акьуллу
• Лувар кутазва, шадарзава, фикирзава
• Виридакай рикIе авай сад
• КIанивал

• Включаю видео- слайды пока дети пишут

Тест

• Шаир гьи йисуз хьана?

А) 1838 б) 1910 в) 1767

2. Гьи хуьре Етим Эмин дидедиз хьана?

А) СтIалдал б) Ялцугърал в) Ахцегьа

3. Етим Эминан яратмишунар шумуд патал пай жезва?

А) 3 б) 4 в) 2

4. Шаирдин бубадин тIвар вуж я?

А) Мегьамед б) Севзихан в) Сулейман

5. Етим Эмин гьи йисуз кечмиш хьана?

А) 1935 б) 1836 в)1885

Дуьз жавабар:

1.А

2. Б

3. А

4. Б

5. В

Тарсунин нетижа

Эминан мани чи чIал, чи ахлакь,чи руьгь я!!!

Эффенди Капиев

• «Етим Эмин лезгийрин лап зурба шаир я. Адан жуьреба – жуьре ва девлетлу яратмишунар гьеле тамамвилелди кIватI хъийиз ва ахтармишиз хьанвач. Шаирдин шиирар ва манияр вири халкьдин эменни я!»

Эфенди Капиев