Франция жана Англия

Жүз жылдык согуш

(1337-1453 )

ЖАНЫ ТЕМА

Сабактын максаттары

Билим беруучулук:

Жуз жылдык согуштун башталыш себептерин журушун, Уот Тайлердин которулушу,

Жанна Д” Арктын Орлеан шаарын бошотуусу жана тарыхый мааниси жонундо кенири тушунук алышат.

Онуктуруучулук

Окуучулардын оз оюн эркин айтуусу, колдонмо тетрадь менен иштоодо так, туура иштоо, кроссфордун жоопторун ылдам таба билуу кондумдорун

онуктурушот

• ,

Тарбия беруучулук:

Уот Тайлердин,Джон Боллдун Жанна Д”Арктын эрдиктерин билуу менен патриоттуулукка ата мекени учун кызмат кылууга, жана топто иштоодо бири- бирин уга билууго тарбиялоо

• ,

• Сабактын журушу: Уюштуруу:
• “ алтын эреже” тузуу
• - Балдар, мен силерге бир суроо менен кайрылсам, ал суроого берген жообуӊарды сабактын алтын эрежеси катары кабыл кылсак. Доскадагы керемет торчого айтылган жоопту жазсак. Аӊ-сезимдүү түрдө жасаган иш-аракетимдин аягы эмнеге алып барар деп алдын ала ойлонгон сезимди кандайча атасак болот?

• ЖООПКЕРЧИЛИк Демек бугунку сабакты жоопкерчилик менен уйронууго милдетуубуз

Оюндун журушу :берилген карточкаларга оз аттарын тигинен жазып , анын ар бир тамгасына ылайыктап жакшы соз таап жазышат

Мисалы;

Бегимай деген атты алып королу?

Б- билимдуу

Е-элпек

Г- гумандуу

И-ийкемдуу

М-мээримдуу

А- акылдуу

Й- ыймандуу

Франциянын биригишинин себептери

Анын 5 себеби бар,

алар кайсылар?

• Уй тапшырмасын суроо

Франциянын биригишинин 1 себеби

• 1.11 кылымда франциянын айыл чарбасы коп ийгиликтер болду. Француз дыйкандары донголоктуу оор соколорду пайдаланып, саздарды кургата башташты. Ат негизги куч катарында, аскер ишинде , жук ташууда колдонула баштады. Ушуга байланыштуу кол онорчулук, соода онуктуу. Шаарлар кобойуп, анда жашаган калктын саны осо баштады.

• Экинчи себеби
• Париж Франциянын кол онорчнлугу менен сооданын борбору болуп калган. Бул олкону бириктируу учун шарт тузгон. Олконун чарбасында феодалдардын оз ара салгылашуусу жана жолдордогу каракчылык чон зыян келтирген. Кучтуу королдук бийлик гана ээн баш феодалдарды тизгиндеп , олкодо тартипти кармап турган.Коп шаарлардын калкы ортого акча жыйнап, куралдуу куч топтоп, курал жарак чогултуп королду колдоп турушкан.Ошондуктан корол шаардыктарга таянып , коп жеништерге жеткен.

Учунчу себеби

• Королду орто жана кичине феодалдар колдошкон, себеби дыйкандарды баш ийдируу борборлоштурулган бийликтин колунан келмек
• Королдук бийликти куралдуу рыцарлар да колдошкон. Алар сеньорлор менен курошуудо запкы жешкен. Рыцарлар королду колдоо менен мансапка, ар турдуу аскердик наамдарга тезирээк ээ болгон

• Тортунчу себеби

• Феодалдар дыйкандарга салык олчомун, кобойтуп, жаны алымдарды киргизип турушкан. Бул дыйкандарын каршылыгын курчуткан. Дыйкандардын которулушу олконун кенири аймактарын кучагына ала баштаган. Дыйкандардын каршылык корсотуулорун басыш учун феодалдын талабына борборлошкон кучтуу бийлик керек болгон.

• Бешинчи себеби

• Королдун бийлигин кучотуудо чиркоо ото чон мааниге ээ болгон, феодалдарын оз ара согуштарынан чиркоо дагы чон жоготууларга учурган. 10-кылымдын акырынан 17-кылымдын акырына чейин Францияда капетингдердин бийлиги окум сургон. Алгачкы капетингдер баш ийбеген вассалдарды озуно картып, алардын чептерин бузуп, оздорун жазалаган. Франция королу Филип 2 Август болгон

Филипп II Августун тушунда

• Филипп II Августтун
• (1180-1223-жж) тушунда олконун аймагы кенейген. Ал амалкой, иштерман болгондуктан душмандарына тымызын турдо кол салып, амалкойлук менен франциянын жерин бара-бара кобойткон.
•   1214-жылы Филипп II Август олгондон кийин олкодо королдук бийлик кучогон.
• Ошентип,Франция борборлошкон мамлекетке айланган

• Филипп IV сулуунун мезгилинде

• Филипп IV Сулуунун
• (1285-1314-жж) тушунда франциянын аймагы дагы кобойгон.Филипп IV Сулуу олкодо наркы аз метал тыйындарды чыгарган. Олкодо баш аламандыкты жок кылуу учун Генералдык Штаттарды чакырган. Бул окуя 1302-ж Париждик кудай эне соборунда болгон. Олконун буткул калкы 3сословиеге болунгон.
• Дин кызматкерлери
• Чиркоо феодалдары жана башка феодалдардын баардыгы
• Калган калктардын баары учунчу сословиени тузушкон

• Эркиндик хартиясы

• Элдин нааразычылыгынын биринчи толкуну Иоганн Жерсиз деген королдун мезгилинде болгон.Иоганн карапайым элден 20 жолу салык жыйнап олкону оор абалга дуушар кылган. 1215-жылы Иоганн элдин алдында, дин кызматчылар, рыцарлар жана шаар тургундарынын биргелешкен талабына –эркиндиктин уулу хартиясына кол койгон.
• Хартияны иш жузунда аткарыш учун 25 бараондан турган кенеш тузунгон. Иоганн Жерсиз олгондон кийин анын баласы Генрих 3 келген. Ал бийликте 56 жыл турган.

• “ менин атым мен жонундо” деп аталат.
• Максаты : “бала атына карап осот” дегендей, ар бир бала озунун ата-энеси койгон атына сыймыктанат. Ошол сыяктуу окуучулар оз аттарынын тамгаларына создорду жазуу аркылуу, анын канчалык маанилуу уккулуктуу экендигине конул буруп, конулу осот.

Жаны тема :

Жуз жылдык согуш

Англия жана Франция

ХIV- ХV кылымдарда

Жаны теманы окуп уйронуу планы:

• Согуштун себептери, башталышы жана журушу
• Жакерия жана Уот Тайлердин которулушу
• Жанна Д”Акр жана жуз жылдык согуштун бутушу

. Согуштун себептери,

башталышы жана журушу

15-кылымдын экинчи жарымында Европада узакка созулган согуш болгон.

Ал согуш ото оор болуп Англия менен Францияны аябай начарлаткан.

Согуш тыныгуулар менен жуз жылдан ашык убакытка созулган ошондуктан “жуз жылдык согуш деп аталып калган”

• Бул согуш эмне учун башталган?

• Англиялык каролдор Францияга тартырып жиберген жерлерин кайтарып алууну каалашкан. Францияда Англиянын Аквитиния деген эн чон ээлиги болуп, ал Англиянын казынасына коптогон кирешелерди алып келип турган. Франциянын Фландрия аймагы Англия менен тыгыз экономикалык байланышта болгон. фландриянын шаар тургундары Англиядан жун алышып андан калын кездеме токушкан.

• Француз каролдору Фландрияны оз ээликтерине кошуп алуу учун нечен жолу аракеттерди жасаган бирок максаттарына жеткен эмес.
• Ошондуктан (1337-1453) -. Жүз жылдык согуштун башкы себеби: Англия (12-кылымдын орто чени) басып алган Франция жерлери жана бай Фландрия үчүн болгон күрөш .

Согуштун башталышы:

Согуштун 1-мезгилинде (1337-60) англиялыктар деңизде Слейсенин (1340), кургакта Кресинин (1346), Пуатьенин (1356) жанында жеңишке жетишип, Франциянын көп жерин басып алган.

• Согуштун журушу

АНГЛИЯ

• Англиялык аскерлер бир кыйла жеништерге ээ болгон. Англияда атчан рыцарлар жана жоо аскерлер болгон. Жоо аскерлердин куралдары чон жаа болгон. Жаа аткычтардын жебелери 600 кадам жерге жеткен, ал эми 200 кадам жерден атканда жебелери рыцарлардын соот-чопкуттарын тешип кеткен.

• Аскерлерди король

озу жетектеген

• Англиялык аскерлер королду колго тушуруп Француз элинен коп акча жыйнаган.

ФРАНЦИЯ

Франциянын аскерлери рыцарлар менен жалданма жоо аскерлерден турган. Рыцарлар жоо аскерлерди жек корушкон. Француз аскерлеринде биримдик болгон эмес. Ошол себептен алар согуштун алгачкы журушундо эле чон жоготууларга учураган.

1340-жылы Ла Манш кысыгында Слейс деген жерде англиялыктар француздарды талкалаган. Франциянын тундук – чыгышындагы Кресинин жанындагы салгылашта франциялык тарап 15 рыцарынан 10 мин аскерин жоготту. Англиянын аскерлери баалуу буюм жана коп акчага ээ болушту.

Англиянын аскерлери Луаранын туштугундогу Пуатье шаарынын жанында француз аркерлерин дагы бир чон жоготууга дуушар кылды.

Жакерия

Жуз жылдык согуштун журушундо англиялык дыйкандардын абалы да оорлоп кеткен. Феодалдар дыйкандардан акчалай оброк ала баштаган. Шаардыктарга оздорунун азык –тулукторун арзан сатышып, коп зыянга учурашкан.Ошол учурда англияны кара тумоо каптап жалпы элдин учтон бири кырылган. Франция менен болгон согушка акча керек болгондуктан элден оор салык-тарды жыйнаган. Феодалдык эзуунун кучошу, кедейлерге каршы катаал мыйзамдар, жана салыктардын кобойушу элдин кыжырдануусу туудурган .

Жуз жылдык согуштун журушундо Франциянын абалы оордоп, экономикасынын начарлашы элдин кыжырлануусун күчөткөн да, салыктын саны ,олчому да кобойгон. Дыйкандарды англиялык жана француздук аскерлер талап - тоногон Феодалдар салыктарды оз убагында толотуп алууга куч жумшаган. Дыйкандарды “Жак” деп кемсинтишип, “Анкоо жак ит жандуу, ал бардыгына чыдайт”, деп шылдындашкан.

Дыйкандардын которулушун Гильом Каль деген дыйкан жетекчилик кылган. Ага 100минге жакын дыйкандар катышкан. Которулушчулор коп шаарларды француз феодалдарынан бошотушкан. Чон салгылашуунун алдында феодалдар Гильом Кальды суйлошууго чакырып , аны кишенге салышкан .жетекчисинен айрылган дыйкандарды феодалдар оной эле женип алышкан

Уот Тайлердин которулушу

Жакерия

Жуз жылдык согуштун журушундо Франциянын абалы оордоп, экономикасынын начарлашы элдин кыжырлануусун күчөткөн да, салыктын саны ,олчому да кобойгон. Дыйкандарды англиялык жана француздук аскерлер талап - тоногон Феодалдар салыктарды оз убагында толотуп алууга куч жумшаган. Дыйкандарды “Жак” деп кемсинтишип, “Анкоо жак ит жандуу, ал бардыгына чыдайт”, деп шылдындашкан.

• Дыйкандардын которулушун Гильом Каль деген дыйкан жетекчилик кылган. Ага 100минге жакын дыйкандар катышкан. Которулушчулор коп шаарларды француз феодалдарынан бошотушкан. Чон салгылашуунун алдында феодалдар Гильом Кальды суйлошууго чакырып , аны кишенге салышкан. Жетек-чисинен айрылган дыйкандарды феодалдар оной эле женип алышкан

Францянын тарыхында карапайым жаш дыйкан кызы Жанна Д Арк озгочо орунду ээлейт. 18 жашка чыкканда уйунон чыгып, душманды женерине козу жетип, эркектин кийимин кийип, эркектердин колунан келбеген ишти баштап, англиялык аскерлерге каршы жоон топ рыцарларга башчылык кылып, Орлеан шаарынын калкына жардамга келди Жанна”ДАрк бир жыл турмодо олтуруп . Англиялыктарга сатып кеткен француз дин кызматкерлери Жанна Д”Аркты “Сыйкырчы, ыйык чиркоого шек келтирди жана согуш учурунда эркектин кийимин кийген “, деп айыптап, 1431-жылы 30-майда Руан шаарынын аянтында орттоп салышкан.

• Король Карл VII Жанна Д”Аркты куткарыш учун эч кандай аракет кылган жок. 19жылдан кийин Жанна Д”Арктын иши кайра каралып, куноолуу эмес деп табылды. XX кылымда Рим папасы Жанна Д Аркты ыйыктардын катарына кошкон. ЖаннаД”Акр олгондон кийин элдик боштондук кулач жайган. 1453-жылы Аквитаниядагы Бордо шаарынан англиялык аскерлерди Француз армиясы суруп чыгаргандан кийин 100 жылдык согуш бутту. Ошентип 100 жылдык согуш Франциянын жениши менен аяктады.

Король VII жалданма туруктуу армияны тузуп, замбиректердин саны кобойтуу. Феодалык бытырандылык жок болуп, копостор эркин соода кыла башташты. Шаарлардын саны остуу. Францияда соода кемелери кобойуп тышкы сооданын онугушуно оболго

тузду шаарлардын саны остуу. Францияда борборлошкон мамлекетте жалпы маданият, тил, салт калптана баштады

• Бышыктоо:
• Бугунку темабызды бышыктоого Франция жана Англия, Жуз жылдык согуш темалары
• боюнча тузулгон суроолорго жооп беруу менен кроссфордун жоопторун табабыз?

• Туурасынан:
• 1.Генералдык Штаттарды чакырган король
• 2.Орлеандык баатыр кыз
• 3.Англинын тактысын басып алган король...Баскынчы
• 4.Англиядагы дыйкандар которулушунун угутточусу
• 5.Француздар баскынчыларды суруп чыгарган жер

• Тигинен:
• 1.Филипп IV Сулуунун мезгилиндеги Рим папасы
• 2.Француз королу туткунга тушкон шаар
• 3.Франциянын аймагын кенейткен король-Филипп II.
• 4.Король Генрих III ту тактан кулаткан граф
• 5.Англиянын 14 жаштагы королу

• 6.Француз аскерлери биринчи жолу женилген
• жер
• 7.Иоанн Жерсиз кол
• койгон
• 8.Франциянын баатыр кызынын туулган айылы
• 9.Франциядагы дыйкандар которулушунун аталышы

• Жыйынтыктоо:
• Бугунку сабакта колдонмо тетрадь менен иштоо жактыбы?
• Кайсыл тапшырма оор болду?
• Крассфод менен иштоо жактыбы?

• Билимдери баалоо:
• Топтун ишин, озун – озу баалоо, кызыктыруучу сыйлыктар,
• грамоталар менен баалоо
• Уйго тапшырма:
• Темасы: Жуз жылдык согушту толук окуп, колдонмо тетрадагы
• тапшырмаларды толтуруу

• Конул бурганыныздарга чон рахмат!