Конспект "Назывные предложения"

Муниципальное бюджетное общеобразовательное учреждение

«Доргелинская СОШ № 2»

Конспект урока

Класс: 8

Предмет: родной язык

Тема: «Ат жумлалар»

Образовательная технология: развивающая технология, ТКМ, здоровьесберегающиие технологии, игровые технологии.

Учитель: Насухова Марипат Шарабутдиновна

Дарсны темасы: «Бир бёлюклю жумлалар. Ат жумлалар».

Дарсны муратлары:

1.Бир бёлюклю жумлаланы гьакъында билеген англавларын яшланы ачыкъ этмек, алдагъы дарсларда алгъан билимлерин беклешдирмек.

Оьзбашына юрюлюген ахтарыв ишни натижасында яшлагъа янгылыкъланы уьйретмек.

2.Охувчулагъа оьзбашына билим алдырмакъ, гьакълашыв ва пайдалы маълумат топлав имканлыкъларын яшланы оьсдюрмек.

3.Яшланы тил культурасын артдырыв,чебер сезивню тарбиялав.

Къурулушуна гёре дарс - къошулчан дарс.

Дарсны барышы:

1.Къурум мюгьлет.

Сынавун мекенлешдирив, токъташдырыв.

1 Слайд.

Миллетим, диним булан

Яшав ёлун оьтгенмен.

Аявлу ана тилим,

Сени булан оьктеммен.

-Яшлар, сатырланы охугъуз, шиърудана лынгъан гесекни нечик маънасы бар,ачыкъ этип айтыгъыз.

Яшлар айта.

Жумлаланы ичинден бир бёлюклю жумлаланы язып алма къарагъыз.

Яшлар тюз жаваплар берди.

Яшав ёлун оьтгенмен – ---хабарлыгъы 1 бетде, теклик санавда.

Муаллим.

Къайсы жумла болажакъ?

-Белгили бетли, неге тюгюл де…

Дагъы бармы шолай жумла?

-Сени булан оьктеммен.

Хабарлыгъы 1 бетде, текликсанавда – бу да белгилибетлижумла.

Яхшы, яшлар. Ана тилни гьакъында бирдагъы сатырланы эсге алайыкъ, ичиде бир бёлюклю жумлаланы айырмакъ. ( Оьзбашына иш)

Яшлар айта, бир-бирин тергейлер.

Слайд 2.

Кюлеме хоншунга – гелир башынга.

- Яшлар жумлагъа тергев беригиз, булай жумлалар къайда ёлугъа, булар нелер бола? Хабарлыгъы нечик этилген?

Яшлар жавап бере.

-Айтывлар. Не чачсанг, шону жыярсан….

Хабарлыгъы – 2 бетде, текликде, бары да адамлагъа ортакъ маънада къоллангъан. Булай жумлалагъа ортакъ бетли жумлалар деп айтыла.

Слайд 3. Яшлагъа яхшы охумагъа тарыкъ.

Бу жумланы хабарлыгъы бетсиз къалипде – инфинитив + тарыкъ, шо саялы да булай жумлалагъа бетсиз жумлалар деп айтыла.

Слайд 4.

Тюнегюн хоншулагъа каъыз гелтирдилер.

Бу жумланы хабарлыгъына тергев беригиз.

Гелтиргенлер – 3 бетде, кёплюк санавда.

Булай жумлалар – белгисиз бетли жумлалар бола.

Яшлар, интерактивный доскадагъы электронный таблицагъа тергев беригиз, шонда бир бёлюклю жумлаланы таблицасы бериле.

Бары да шо биз эсгерген жумлаланы баш уьюрю къайсы баш уьюрден этилген?

-Яшлар жавап бере (хабарлыкъдан)

Оьзбашына ишлев.

Слайд 5. Шулай жумлалар бар:

1.Юз сугъарма – гюз сугъар.

2.Сизин арзагъызгъа тангала къаралажакъ.

3.Улланабызны пенсиясын гьар айны ахырында гелтирелер.

4.Ишге алгъасайман.

Таблицаны ичин толтурмакъ( жумлаланы номерлерин салмакъ)

Белгилер шулайлары къоллана:

Б 1- белгили бетли жумла

Б 2 –белгисиз бетли жумла

Б 3 – бетсиз жумла

О/Б – ортакъ бетли жумла

Тюз жаваплар булангъы таблица:

Слайд 6. Гечорта .Къырда шыплыкъ.

Гёрсе де чакъ ачыкъны.

Бирев гёрмеё, бирев гёрмей

Бу мендеги талчыкъны.

Яллап, чиркип бара яшым…

З.Атагишиева

Муаллим.

Яшлар текстге тергев беригиз, нени яда кимни гьакъында айтыла у сатырларда?

Яшлар жавап айталар.

Нечик жумлалар ёлукъду бизге, къарайыкъ гьали.

Гечорта. – айры жумла, бир баш уьюрю этилген иесиден.

Шыплыкъ. Бир баш уьюрю – иесиден этилген.

Булай жумлалагъа биз нечик жумлалар деп айтабыз?

- Ат жумлалар деп айтыла. Русча нечик айтыла?

– Назывные( Номитативные предложения)

Гьали, яшлар, янгы теманы языгъыз.

Ат жумлалар. Ат жумлаланы язмакъ.

Слайд 7 . Ичиндеги жумлалар языла, къачан къолланагъаны ачыкъ этиле.

Китап булан ишлев.Тапшурув.

Белюклеге гёре ишлев.

1 бёлюк «Ким кёп журналланы, китаплаланы атларын язажакъ»

2 бёлюк «Ким кёп табиатны суратлавда ат жумлалар язажакъ»

Яшлар ишлей, астаракъ макъам согъула.

Яшланы ишлери тергеле.

1. «Дагъыстанлы къатын», «Къарчыгъа» журнал, «Ёлдаш» газет, «Тангчолпан» журнал, «Языкъ Гьабибат» повесть, «Очакъда от сёнгюнче», «Биринчи савгъат»…

2. Чувлукъ. Шыплыкъ. Бир минг тогъуз юз къыркъ бешинчи йыл.

Яллав гюн. Тегюлген япыракълар. Къарангылыкъ…

Слайд 8. Суратлар бар, шолагъа къарап яшлар жумлалар къурмакъ учун кёмек гьисапда.

Яшлар, мен сизге бек разимен, неге тюгюл де эки де бёлюкню ортакъчылары арив ишледилер, тюз жумлалар язгъанлар. Жавапларыгъыз тенг болду.

Мен сизге китаплар савгъат этемен. Сиз гьакъылтёбелерсиз.

Рефлексия.

Яшлар сиз дарсны не ерин ушатдыгъыз?

Сизге не ерде яхшы болду?

Къайсы ерде четимликлер ёлукъду?

Дарсны ушатдыгъызмы?- Дарсны ушатдыкъ, айрокъда табалицалар булпан ишлейген заманын.

Белюклер булангъы иш оьтгерегенде бек къужурлу эди, макъамгъа тынглайгъаныкъ дагъы да яхшы болду.

Шиърулардан алынгъан гесеклер кепибизге гелди, аналаны дагъы яхшы сюймеге, оланы аявламагъа бизин уьйретди…

Уьйге иш.

Тапшурув № , Патигьат, Айшат, Салимат адабият асарлардан ат жумланы язмакъ.

Дарс битди. Савболугъуз, яшлар!