Конспект открытого урока на тему : "Имя числительное" в 6 классе

Авар мац1алъул

рагьараб дарсил конспект

Класс- 6 класс

Муг1алим- Махова И.А.

Дарсил тема: Каламалъул бут1а – рик1к1ен.

Дарсил мурад: 1. К1алзул ва хъвавул калам цебет1езабизе.

2. Ц1ияб каламалъул бут1а - рик1к1енгун лъай - хъвай гьабизе.

3. Авар халкъалъул асаразулъ ва литератураялда жаниб хъвадарухъабаз рик1к1ен кин х1алт1изабун бугебали бихьизабизе.

4. Рик1к1еналъул бит1унхъвай цебет1езабизе.

5. Лъималазул лексика ц1иял раг1абаз бечед гьаби. Авар мац1алде лъималазул рокьи бижизабизе.

Алатал: таблица, карточкаби, слайд-презентация, интерактивияб доска.

Дарсил ин:

1. Учителасул цебераг1и:

Ассаламу гlалайкум ,
Хириял цlалдохъаби:
Цlа гlадинал гlолилал,
Гlамал берцинал васал.
Жеги салам нужее ,
Жидер калам гьуинал,
Гьайбатаб гlамалалъул,
Гъалал меседилал ясал!

Нек!сияв греказул г!акъил Биант шагьаралдаса къват!иве сапаралъ цадахъ къайи босич!ого т!адагьго вахъунаан. Цояс гьесда гьикъун буго, киб бугеб дур къайи абун?

Биантица жаваб гьабун буго " Жир къайи кидаго дида цадахъ бук!унин абун."

Гьес гьеб абуна г!елмуги, г!акълуги, лъайги, г!акъиллъиги х!исабалде босун, г!адамаздайин рак!алде ккана гьесул ц!акъ дагьаб къайи бугин. Гьанжегицин гьев г!акъилчиясул ц!одорал раг!аги абулаго, г!адамаз гьесул заг!ипаб,( мукъсанаб , мискинаб) маг!ишат х!исабалде босула.

Лъимал, нужеца унго-унгояб бечелъилъун щиб рик!к!унеб: къайи ( бечелъи, маг!ишат) яниги г!акълу- лъайищ?

Дидаги гьедин рак!алде ккола. Дида ккола щивав инсанасулъ батилин гьединаб хазинайин, нилъеда гьеб бихьила жакъасеб дарсидаги.

Лъимал нужода кидаго к!оченге, нужодаго цадахъ сапаралде унаго инсанасул бищун берцинал хасиятал цадахъ росизе. Жакъа дарсиде цадахъ щиб босизе нужое бокьилаан? Нужоего бокьараб т!аса бищире рес кьолеб буго дица.

(Лъималазул цlалуде гъира бижизабиялъе,берцинаб саламги кьун , хlадурила дарсиде)

Лъик1го дарсида х1алт1арал, суалазе жаваб кьурал, доскаялде рахъарал лъималазе кьезе руго ц1ваби. Дарсил ахиралда нилъеца рик1к1ина лъие чан щун бугищали, бищунго г1емер ц1ваби щваразе, бищунго лъик1 авар мац1 лъалезе дипломги кьела.

1. Рокъобе кьун букlараб хlалтlиялъул хал гьаби, ва цебе малъараб такрар гьаби.(слайд 3-5)

Лъимал,жакъасеб дарсил кьоч1ое дие босизе бокьун буго гьадинаб кици. Гьеб кициги г1уц1изе буго нужеца гьал раг1абазул кумекалдалъун : гъурущалдасаги,гьудул,нусго,лъик1ав,нусго.

(Нусго гъурущалдасаги нусго гьудул лъик!ав)

Бит1ун буго,нусго гъурущалдаса нусгояли щиб гурин ,цо гьудулцин лъик1ав вук1уна. Гьудуллъи буго гьаб ракьалда чилъиялъе чара гьеч1еб жо.

- Рач1а ,лъимал,гьанже нилъеца гьаб кици бикьилин каламазул бут1абазде.(Кинал каламалъул бут1аби нужеда лъалел?)

1. - Дарсил тема рагьи (слайд 6-8)

Хириял лъимал,гьаб ребус ч1вани,жакъаеб дарсил тема нилъеца рагьула.

И=У

-Бит1ун буго,х1алч1ахъадал!

-Щиб кколеб рик1к1ен?

- Кинал суалазе жаваблъун бач1унеб рик1к1ен?

-Къадаралъул рик1к1еназул суал кинаб?

- Иградул рик1к1еналъе кинаб суал лъолеб?

4. Х1ай «Хъизаналъул гуреб раг1и бате»

а) Берцинаб

Борхатаб

Лъабго

Баг1араб

б) Х1алт1ана
къого
кват1ана
ц1алана

- Гьал раг1абазул кьералда цогидазда данде кколареб раг1и буго .

Нужер масъала буго гьеб раг1и батизе.

1. Фронталияб гьикъи:

- Щай гьеб раг1и цогидазда данде кколареб?

- Кинаб суал лъелеб нилъеца гьеб раг1иялъе?

- Щиб гьелъ бихьизабулеб бугеб?

- Кин нужеда рак1алде кколеб, лъимал, кинаб каламалъул бут1а гьеб к1иябго раг1икколеб?

- Бит1ун буго, лъимал, гьеб к1иябго буго - рик1к1ен.

6. Ц1ияб дарс.

- Жакъа нилъеца бицине буго каламалъул бут1а – рик1к1еналъул х1акъалъулъ. Хъвай, лъимал, нужеца дарсил тема тетрадазда.

- Щай абулеб каламалъул бут1а абун, щай гурелъул гьеб нилъеца х1алт1изабула нилъерго каламалъулъ. Калам – гьеб ккола нилъер «речь». Гьеб нилъеца хъвала словаразда.

- Щибха кколеб рик1к1ен?

Предметалъул къадар яги ирга бихьизабулеб каламалъул бутIаялда рикIкIен абула. (Щиб бихьизабулеб рик1к1еналъ?)

РикIкIеналъе лъола чан? чанабилеб? абурал суалал. (нусго, нусабилеб)

Мисалал: к1иго – к1иабилеб, анцIго, нусго, къого.

Предметалъул къадар бихьизабулелда къадаралъул рик1к1ен абула, ирга бихьизабулеб иргадул рик1к1ен ккола. Къадаралъул рик1к1еналъе лъола чан? абураб суал, иргадул рик1к1еналъе лъола чанабилеб? абураб суал. (сверухъе балагьизарила лъимал ва гьениса мисалал абизе тела рихьизаризе)

Г1уц1иялъул рахъалъ рик1к1енал рук1уна г1адатал, журарал ва составиял: цо, к1иго, ич1нусго, лъабкъого, анц1ила щуго.

1. Инсценировка.

(Нуц1ида к1ут1ула)

-Лъимал,нужеца щив вук1аниги ах1ун вук1анищ дарсиде?

-Дицаги вук1инч1о. Рач1а хал гьабизин вач1арав гьоболасул.

(Жаниве вач1уна Ч1илбик1)

-Мун щив? Мун гьаниве кин ккарав?

Ч1илбик1асул раг1аби:

«Дун вуго Ч1илбик1,дида раг1ана гьаб классалда ругин гьудуллъи ц1унарал лъимал. Диеги бокьун буго нужер гьудуллъун вук1ине. Дир рукъ биххун буго. Гьабиларищ кумек ц1ияб базе?»

-Гьабилищ,лъимал,нилъеца гьасие кумек?
(Лъималазда бич1ч1изабила гьобол къабул гьавиялъул,кумек гьабиялъул бук1унеб кири.)

7. Къокъаккун х!алт!и (групповая работа)

Гьабсаг1ат нилъеца къокъа гьабун т1убазе ккола гьаб х1алт1и, цинги нилъеда лъала кинаб росулъ нилъеца Ч1илбик1ие рукъ базе бугебали.

Ц1АДА

-Кинаб росулъ базе бугеб рукъ?

-Щиб районалъул росу кколеб Ц1ада?

(кьуч1 лъола)

8.Т1ехьгун х1алт1и

Симферопалалда буго гlаммаб хоб,
Анкьго гlурусасул ,цо аварасул …
Бищун гьитlинасул къого сон бугел,
Къоло щуйилъ бищун кlудияв вугел…

9. К!игоялгун цадахъ х!алт!и (Парная работа)

-Гьанже,лъимал,нилъеца разе ккола къадал ,гьелъие т1убазе ккола х1исабаллъул дарсил мисал.

130+5 =

120+15 =

(бит1араб жавабалда рекъон къадал рала)

10. Лъимал, нилъер Ч1илбик1ил г1арац лъуг1ун буго,т1ох лъезе г1арац гьеч1о .

-Лъимал,гьанже нилъ ине руго хазина балагьизе, дирги буго карта хазинаялъул, рач1а нилъецаги балагьизин хазина. Амма, лъимал,гъамасалда бан бугеб кириталъул буго код, кодги нилъее видеоялдасан ингилис мац1алда абулеб буго,г1инт1аме.

Маг1арул мац1алде таржама гьабе. (139- нусиялда лъебералда ич!го)

One

Three 

Nine

11. Творческияб х1алт1и. (карточкаби).

…. соналъ … июналда нилъер Ват1аналде т1аде к1анц1ана фашистазул аскарал.

Дагъистаналдаса рагъде ана …. азарго чи.

… соналъ … маялъ нилъер халкъалъ гьеб рагъулъ баргьенлъи босана.

1945 1942 120 9 22

(проверка гьабила, цо к1иго чи т1амила ц1ализе)

Бихьулищ, лъимал, рик1к1ен лъач1онани зах1малъулеб буго нилъее тарих лъазе . Щиб кколеб тарих – гьеб ккола нилъер история. (словарь). Тарих абураб раг1ул буго к1иго маг1на: число.

- Тарихалгун мисалал гьаризе лъалищ?

12. Учителас доскаялда ч1вала таблица, лъималаз гьел ц1алун т1уразарила.

Учителас ц1алула т1оцебесеб мисал. Хадуб лъимал рахъинарула ц1ализе. а) анц1гоялдаса лъабго бахъани, хут1ула анкьго.

б) Ункъгоялде лъабго жубани, г1ола анц1ила ич1го.

в) Къоло цо лъабиде бикьани, щола анкьго.

Киналго мисалазе жаваблъун бач1ана анкьго абураб тарих. Нужеда гьеб тарих гьоркьоб бугеб кици лъилищ?

1-лев ц1алдохъан: Анкьц1ул борце, цин къот1е.

Бит1ун буго! Цоги рик1к1ен гьоркьоб бугел кицаби лъида лъалел?

2-лев ц1алдохъан: К1иго бет1ерги рекъон, ункъабго квералъ х1алт1е.

3-лев ц1алдохъан: К1иго балагь т1аде ккани, бигьаяб бищулеб.

Учитель: «Анкьц1ул борце, цин къот1е». Лъимал, нужеда гьаб кициялъул маг1на лъалищ? Гьалъулалда маг1на релълъараб кици г1урус мац1алда лъида лъалеб?

Гьанже дие бокьун буго нужеда бихьизе кин попугаялъ борцунеб бук1араб борохь. Нилъ балагьила мультфильмалъухъ, амма нужее т1адкъай буго гьенир рик1к1енал ратизе.

1. Мультфильм. (38 попугай – маг1арул мац1алда)

Кинал рик1к1енал гьенир х1алт1изарулел ругел? ( 38, 5, 2)

1. Балагьун нужеда рик1к1енал ратизе к1вана, г1енеккун ратизе бажариладай. (кеч1)

100 000 сонги бан,

Цоги бай маг1арулаз.

Зобал, т1аргъал киниги,

Т1ад лъеги маг1арулаз.

1000 вас гьавеги,

1000 яс гьаеги,

Гьаб бач1анщинаб къоялъ

Щибаб росулъ маг1арухъ.

- Кинал рик1к1енал нужеда раг1арал?

1. Дарсил х1асил гьабила:

Дарсги ахиралде щолеб буго, рач1аха нилъеца рак1алде щвезабила гьаб дарсида сундул х1акъалъулъ нилъеца бицараб? Щиб нужеда лъараб?

- Кинал суалазе гьеб жаваблъун бач1унеб?

- Бищунго дарсидаса щиб нужее бокьараб?

1. Рокъобе х1алт1и: ц1иял раг1аби лъазаризе. Гьит1инабго сочинение «Рукъалъул х1айванал».

2. Лъималазе къиматал лъела.

Жакъа дица изну нужецаго нужеего къимат кьезе.