I. а/ Мағынаны тану. Құрылымдалған шолу Мәтінді мәнерлеп оқимын. Етістіктерді теріп жазып отырады. Берілген сұрақтар бойынша оқушылар ықтимал жауаптар дайындайды, өз пікірлерін қорғайды,ой айтады./ уақыт беріледі,жазбаша жауапқа/ Мәтін жалғастырылып оқылады. Сонау көне заманда, бүгінгі қазақ елінің төрінде, Ергенеқон елінде ай мүйізді, аққу қанатты қос Пырақ өмір сүріпті. Сол қос Пырақты бүгінгі қазақтың, кешегі Көк Түріктің, ертедегі Ғұн мен Сақтың ата-бабалары алғаш рет ауыздықтап, жанына серік етіпті. Сөйтіп «Ат-ердің қанаты» деп, желден жүйрік тұлпар мінген, тұлпар емес-ау, Пырақ мінген Ерлердің рухы биіктеп, бойларына желік бітіпті. Сонымен олар ұшса — қайыспас қанат, ұмтылса-қайырылмас қару болып жер-дүниені кезіп, шарлапты. ˝Бергеннің қолынан,бермегеннің жолынан˝деп, ел мен жерді жаулапты. Шығыста сонау Амурдан, Батыста сонау Дунайға, тіпті Римге дейін саулапты. Бірақ, бір уақыттарда « Ел аралаған сыншы болар»дегендей, Ерлер есін жиыпты. Өзге елдің ерге құт болмайтынын біліп, «Отан- оттан да ыстық», «Өз елім-өлең төсегім» деп Ергенеқон еліне қайтып оралыпты. Олар қайтып оралғанда, алдарынан қалқып Қыран шығыпты. -Иә, не көрдіңдер, не түйдіңдер ?- депті қыран. Сонда қос Пырақ: / Ықтимал жауап./ Мәтінді жалғастырып оқимын. — Көргенімізді айтсақ- көп сөз,түйгенімізді айтсақ«Әркімнің өз жері жұмақ» екен депті. — «Туған жер- тұғырың, туған ел-қыдырың» ,-деп қостапты қыран. — «Кісі елінде күркірегенше, өз елінде дүркіре» дегендей, Алтын шаңырағымызды өз еліміздің төріне тігуге бел байладық . Сонда қыран: Онда алдарыңнан жарылқасын, -дейді. — Сол шаңырағымыз биік, берекелі болсын, нұр шашсын шайқалмасын деп, қанатыңның астына алып, Жұлдызымыз әрдайым жоғары болсын деп, қырағы қорғаны болмақпыз. — Онда,˝Төртеу түгел болса,төбедегі келеді˝ деп мен де Көк төрінде төбелеріңнен қалықтаймын, алтын нұрлы күн астында айбарымды асқақтатайын. — Тауып айттың, Қыран! «Ынтымақ түбі- игілік»-дейді. Сол игіліктің арқасында Қазақстан атты елдің мәңгілік (ықтимал жауап) рәмізіне айналсақ, біз үшін бақыт емес пе? ә/ Топпен жұмыс (Жауаптарын жазбаша түрде береді) I топ. Мәтінде кездескен мақал-мәтелдерді есіне түсіріп жазу. II топ. Мәтін бойынша сурет салады. III топ.Теріп жазған етістіктерін қай шақта тұрғанын ажыратып айту; (Қалып қойған жауаптарын басқа топтар толықтыруға болады.) — Сонымен, ашық райдың ережесі,білетіндеріңізге сәйкес келе ме?
|