Муома улууһун А.Ф.Старков аатынан Төбүлэх орто оскуолата
Инникини өтө көрөр тобуллаҕас
өйү-санааны уһугуннарыы
(функциональная грамотность (креативное мышление))
Алын сүһүөх кылаас
саха тылын уонна
литературатын учуутала
Васильева Айталина Вячеславовна
Чуумпу-Кытыл, 2022 сыл
4 кылаас литературнай ааҕыы уруога.
1-гы уруок.
Уруок темата: Иван Федосеев. «Чэрэс уонна Чөрөс» остуоруйа.
Уруок тэгилэ: Саҥа теманы үөрэтии
Уруок көрүҥэ: Кылаас иһигэр ааҕыы
Уруок сыала: Суруйааччыны билиһиннэрии, остуоруйаны ааҕыы, остуоруйа ис хоһоонун билиһиннэрии, туох туһунан кэпсэнэрин оҕолорго өйдөтүү
Уруок соруктара:
Үөрэтэр сорук: Иван Федосеев олоҕун кэпсээнэ, айар үлэтэ кылгастык билиһиннэрии
Сайыннарар сорук: Оҕо истэн өйдүүр дьоҕурун сайыннарыы, ааҕар дьоҕурун сайыннарыы
Иитэр сорук: Болҕомтолоох буолууга иитии, оҕо билиитин-көрүүтүн хаҥатыы, төрөөбүт культураҕа харыс сыһыаны олохсутуу.
Атын предмети кытта ситимэ: Төрүт культура, фольклор
Уруокка туттуллар тэрил: Проектор, экран, И.Федосеев хаартыската; тииҥ, киис ойуулара
Уруок хаамыыта
Тэрээһин (2 мүн.)
Дорооболоһуу, үөрэнээччини турукка киллэрии (эмоциональный настрой)
Уруок тематыгар киирии (5 мүн.)
И.Федосеев айар үлэтин уонна олоҕун кылгас кэпсээнэ (экраҥҥа проекторынан автор хаартыската көстөр)
Өйгө баар билиини сөргүтүү (5 мүн.)
Фольклор диэн тугуй? Остуоруйа диэн тугуй? Ханнык остуоруйалары билэҕит?
Ханнык тыа кыылларын билэҕит?
Саҥа теманы билиһиннэрии (2 мүн.)
Бүгүҥҥү үөрэтэр темабыт – «Чэрэс уонна Чөрөс» остуоруйа (экраҥҥа проекторынан тииҥ, киис (саарба) ойуулара көстөллөр.
Саҥа теманы үөрэтии (20 мүн.)
«Чэрэс уонна Чөрөс» остуоруйаны кылааска ааҕыы, учуутал саҕалыыр, үөрэнээччилэр биирдиилээн ааҕаллар, остуоруйа сүрүн персонажтарын оруолларынан аахтарыы. Ааҕыы кэмигэр, остуоруйа микротемаларын учуутал чиҥэтэн быһаарыыта.
Уруогу түмүктээһин (10 мүн.)
Остуоруйа ис хоһоонун толору ырытыһыы, Чэрэс уонна Чөрөс туох түгэҥҥэ түбэспиттэрин, саарбаттан көмүскэнэр инниттэн хайдах быһыылаахтык дьаһаммыттарын чиҥэтэн ырытыы.
Дьиэҕэ сорудах (1 мүн.) Учуутал үөрэнээччилэргэ остуоруйаны дьиэҕэ өссө төгүл ааҕан кэлэллэригэр сорудах биэриитэ.
4 кылаас литературнай ааҕыы уруога.
2-с уруок.
Уруок темата: Иван Федосеев. «Чэрэс уонна Чөрөс» остуоруйа.
Уруок тэгилэ: «Чэрэс уонна Чөрөс» остуоруйаны ырытыы
Уруок көрүҥэ: Кэпсэтиһии, ырытыы уруок
Уруок сыала: Айымньыны ырытыы кэмигэр, остуоруйа нөҥүө дьиҥ олоххо көстөр моһоллору оҥорон көрүү, ону туоруурга араас быһаарыыны тобуларга олук ууруу.
Уруок соруктара:
Үөрэтэр сорук: Остуоруйаны ырытыы, ситимнээх саҥаны сайыннарыы
Сайыннарар сорук: Оҕо санаатын толлубакка этэр, бэйэтин көрүүтүн сааһылаан аһаҕастык саҥарар дьоҕурун сайыннарыы; түргэн тобуллаҕас толкуйун уһугуннарыы; үөрэнээччи анаарар уонна өйгө оҥорон көрөр (фантазия) дьоҕурун сайыннарыы.
Итэр сорук: Аанньа ахсарбат буолуу туох содулга тиэрдэрин сэрэтии, чугас дьоҥҥо эрэнии, хардарыта көмөлөсүһүү үтүөлээх өрүттэрин билиһиннэрии, оҕо билиитин-көрүүтүн хаҥатыы.
Атын предмети кытта ситимэ: Саха тыла, лексика (диалект тыллар), төрүт культура (өс хоһоонноро, өс номохторо)
Уруокка туттуллар тэрил: Тииҥ, киис ойуулара
Уруок хаамыыта
Тэрээһин (2 мүн.)
Дорооболоһуу, үөрэнээччини турукка киллэрии (эмоциональный настрой)
Уруок тематыгар киирии (5 мүн.)
Дьиэҕэ сорудаҕы толорууну ыйыталаһыы остуоруйа ис хоһоонун кэпсэтиһии. Саха тылын лексикатыгар «Киис» уонна «Саарба» диэн тыллар диалект тыллар буолалларын быһаарыы (экраҥҥа проекторынан тииҥ, киис (саарба) ойуулара көстөллөр
Уруок сүрүн чааһа айымньыны дириҥэтэн ырытыы, кэпсэтиһиигэ киирии (28 мүн.)
Чэрэс хайдах өлөр өлүүттэн быыһанна?
Чэрэс тугу толкуйдаабыт эбитий?
Чэрэс эбиккит буоллар, саарбаттан быыһанар сыаллаах өссө туох саҥаны толкуйдуо этигит?
Сигнализация, видоенаблюдение о.д.а. аныгы олох технологиятын туһаныа этигит дуо?
Чөрөс туох сыыһаны оҥордо?
Уруогу түмүктээһин, дьиэҕэ сорудах (10 мүн.)
«Сүбэни ылыммат – сүүс айыылаах», «Сүгэ түһүөр диэри дүлүҥ сынньанар», «Ууга түспүт оттон тардыһар», «Туппуккун эрэнимэ, ыйыстыбыккын эрэн», «Саталлаах саһыл саҕынньахтаах» диэн өс хоһоонорун тэтэрээккэ суруттарыы, остуоруйаны кытта ситимнээн суолтатын быһаарарга холоноллоругар дьэҕэ сорудах биэрии.
Рефлексия
Икки уруок түмүгүнэн көрдөххө – үөрэнээччи остуоруйа сюжетыгар олоҕуран, үөскээбит балаһыанньаттан тахсар араас ньыманы толкуйдуур. Ол түмүгэр кэнэҕэһин, дьиҥ олоҕор көрсөр моһоллорун хайдах туоруурга, аһарарга араас быһаарыыны тобулар, саҥаны айар дьоҕура сайдарыгар олук уурабыт. Инники туох эрэ буолары таайар, анаарар уонна онно эрдэттэн бэлэмнэнэр, бэлэм буолар санаатын иитиэхтиир, былаанныр дьоҕурун уһугуннарарга кыһаллабыт.
5
30
262 789 
