Программалау тілі. Программа және оның құрылымы.

Сабақтың тақырыбы:

Программалау тілі.

Программа және оның құрылымы.

Алгоритмдік тілдегі қызметші сөздер:

1 . АЛГ – қызметші сөзі. Алгоритмнің басында, оның атауының алдында жазылады.

2. БАСЫ және СОҢЫ – қызметші сөздері (begin, end). Алгоритмнің басы мен соңында жазылады.

3. АРГ и НӘТ – аргументті және алгоритм нәтижесін жазу үшін қолданылады.

4. ЕНГІЗУ және ШЫҒАРУ – берілгендерді енгізу және шығару үшін қолданылады.

5. ЕГЕР , ОНДА , ӘЙТПЕСЕ , БІТТІ – қызметші сөздері (if, then, else, end). Тармақталған командаларды жазу үшін қолданылады ( бітті – команданың соңы).

6. ӘЗІР , ДЕЙІН , ҚАЙТАЛАУ , ЦБ , ЦС – қызметші сөздері (while, do, repeat, until, for, to, do). Қайталау командаларын жазу үшін қолданылады.

Тілдің алфавиті

• атаулар (идентификатор);
• цифрлар;
• айыру белгілері;
• арнайы символдар.

Арнайы символдарға пунктуация және

арифметикалық операция (амалдар) белгілері жатады.

Арифметикалық амал белгілері:

(+) – қосу; (-) –азайту;

(*) – көбейту; (/) – бөлу.

DIV – бүтін бөлу;

MOD – қалдықты табу. Мысалы: 10 MOD 3 амалының нәтижесі 1;

Логикалық амал белгілері:

AND – және (логикалық көбейту) операциясы;

OR – немесе (логикалық қосу) операциясы;

NOT – емес (терістеу немесе жоққа шығару) операциясы;

XOR – арифметикалық немесе амалы;

SHL – биттер (1 мен 0-дер)тіркесін солға ығыстыру;

SHR – биттер (1 мен 0-дер)тіркесін оңға ығыстыру;

Айыру белгілеріне бос орын, барлық басқару символдары, тыныс белгілері,

ENTER (келесі жолға көшу) пернесін басу белгісі және түсініктемелер жатады.

Қарапайым есептерге мысал

Мысал . Штаттағы жұмыскер айына 45000 теңге жалақы алады. Ол 25 жұмыс күнінің 15 күнінінде жұмыс істеді. Алатын жалақысын есептеу керек.

Алгоритм тілінде: Блок- схемасы

алг pr1

арг S,D,D1 ;

нәт Sum

басы

енгізу S, D,D1 Sum=S/D*D1

Sum=S/D*D1

шығару Sum

соңы

басы

S,D,D1

Sum=S/D*D1

Sum

соңы

Turbo Pascal интерфейсі

Бағдарламаның құрамдас бөлігі

Паскаль тіліндегі бағдарламаның жалпы түрі:

PROGRAM аты;

VAR айнымалылар бөлімі ;

BEGIN

оператор 1;

… …

оператор n ;

END.

Бағдарлама стандартты тақырып Program сөзінен басталады .

Тақырыбын енгізгеннен кейін берілгендерді сипаттау орындалады . Var сөзінен кейін бағдарламада кездесетін барлық айнымалылар көрсетіледі және олардың типі ( integer, real, boolean ) көрсетіледі.

Әрі қарай Begin және End сөздерінің арасында операторлар орналасады .

Мысал . Штаттағы жұмыскер айына 45000 теңге жалақы алады. Ол 25 жұмыс күнінің 15 күнінінде жұмыс істеді. Алатын жалақысын есептеу керек.

Паскаль тілінде:

Program pr1;

v ar S, D,D1,Sum : real; { айнымалыларды сипаттау }

Begin

write (‘ жалақы S=‘ ); Read ( S );

write (‘жұмыс күні D=‘ ); Read ( D );

write (‘ж ұмыс жасаған күні D1=‘ ); Read ( D1 );

Sum:=S/D*D1;

Writeln ( Sum ); {алатын жалақыны шығару }

End.

Бақылау сұрақтары

• Паскаль тілінің программасы неше бөліктен тұрады?
• Div, mod дегеніміз не?
• Никлаус Вирт дегеніміз кім ?
• Begin – нен бастап end -ға дейінгі аралық қай бөлімге жатады?
• Бүтін санның типі қандай болады?