Просмотр содержимого документа
«Сөөктүн түзүлүшүн бышыктоо»
Адамга скелеттин кереги не?
«Ал биздин терини кармашы керек"
Тузгон биология мугалими: Рахман кызы Жаркын
«Познаешь науки, сильнее станут руки»
СКЕЛЕТ ( skeletos – кургаган) – денени таяп туруучу жана организмди механикалык майып болуудан сактоочу катуу ткандардын биригуусу,
Баардык нерсе салыштыруу менен оздоштурулот….
СООКТУН ХИМИЯЛЫК СОСТАВЫ
Органикалык эмес
заттар
70%
Органикалык
заттар
30%
башка
органикалык
заттар
майлар
суу
туздар Са:
Карбонаттар – 13%
Фосфаттар – 80%
Адамдын денесиндеги сооктун саны
кызык
Скелеттин соокторунун аталышын жазгыла:
1 –
2 –
3 –
4 –
5 –
6 –
7 –
8 –
9 –
10 -
11 –
12 -
Азамат!
Дерзай науку и не будет скуки
Найди в тексте и запиши функции скелета:
1 –
2 –
3 –
4 –
Значение:
- Опора и сохранение формы тела
- Защита внутренних органов
- Кроветворение
- Участие в минеральном обмене
7
1
3
2
Скелеттин болукторун жана анын тузулушун жаз:
1 –
2 –
3 –
4 –
4
Алтын колдор
Адамдын жана сут эмуучунун (жылкы ) скелетинин салыштырылышы
- Кандай окшоштуктар бар?
- Айырмачылыктар эмнеде жана эмне учун?
ОТЛИЧИЯ: Преобразилась вся сложная конструкция костной опоры - позвоночника и таза, уменьшились челюсти. Развился мозг, увеличился мозговой череп, сформировалась рука, как орган труда. Массивными стали кости нижних конечностей.
Ар кандай омурткалуу жаныбарлардын кол соокторунун скелети
- Кандай окшоштуктар бар?
- Ар кандай жаныбарлардын соокторунун айырмачылыгынын себеби эмнеде?
1 - адам;
2 - аюу;
3 - кит;
4 - жарганат; 5 - жарганат;
6 - келемиш
Адамдын (1,3) жана сут эмуучу жаныбардын (2,4) кокурок жана жамбаш соокторун салыштыруу.
- Адамдын жана сут эмуучу жаныбардын окурок жана жамбаш соокторунун айырмасы эмнеде?
создук
СООК – составына соок тканы, чучук, соокчел, нервдер, тамырлар жана муун кемирчеги кирген орган
Ойлон!!!
- Адамдын жана жаныбарлардын скелетинин окшоштугу жана айырмачылыгы тууралуу оз алдынча ой жугуртуп коргуло.
- В строении скелета человека и животных есть много сходства, что говорит о единстве их происхождения
- Различия в их строении связаны с различием в их образе жизни.
14
Сооктун туру
Мисалы сооктун
ТАПШЫРМА
- СУРОТТУ КАРАП БЕЛГИЛОО ЖУРГУЗ:
1 –
2 –
3 –
4 –
5 –
6 –
7 -
3
1
6
5
4
2
1 – эпифиз (головка)
2 – диафиз (тело)
3 – суставной хрящ
4 – надкостница
5 – губчатое вещество (красный костный мозг)
6 – компактное вещество
7 – полость (желтый костный мозг)
7
16
- Схеманы дептеринерге кочуруп, сооктун осушу тууралуу тушундурмо жаз
Сооктун осушу
узунуна
туурасына
В длину растут за счет хрящевых прослоек на концах диафиза (пластинки роста)
В толщину растут за счет деления клеток надкостницы)
17
ТАПШЫРМА
- Схеманы дептеринерге кочуруп, тушундурмо жаз:
а) сооктун составына кандай заттар кирет
б) алар кандай роль ойнойт
СООКТУН СОСТАВЫ
СУУ
Органические вещества – придают упругость и гибкость
Неорганические вещества – придают твердость
Вода также неорганическое вещество, но твердости она не придает
- http://apteka.bsu.edu.ru/chel/skanfoto40/skelet2.jpg - скелет
- http://www.3bscientific.ru/imagelibrary/A15_L/%F1%F2%F0%EE%E5%ED%E8%E5-%E8-%F4%F3%ED%EA%F6%E8%E8-%F7%E5%EB%EE%E2%E5%EA/A15_L_%F4%F0%FD%E4-%EF%EE%E4%E2%E8%E6%ED%FB%E9-%F1%EA%E5%EB%E5%F2-%ED%E0-5%F0%EE%EB%E8%EA%EE%E2%EE%E9-%F1%F2%EE%E9%EA%E5.jpg – скелеты http://www.oiseau-libre.net/Photos/WIK/Primatenskelett.jpg - скелеты человека и обезьяны
- http://liceum.secna.ru/bl/projects/barnaul2007/borovkov/s_oporn_skelet_clip_image014.jpg - скелет человека
- http://3dpag.ru/uploads/posts/2009-08/1250693690_00.jpg - 3 D -модель скелета человека
- http://www.e-import.ru/images/green/tumb-1224615214.JPG - скелет человека
- http://static.apteka.uz/images/0_004-005.JPG - кость трубчатая
- http://bionevra.narod.ru/BiochelBol/23.jpg.jpg - человек
- http://www.ebio.ru/images/10010103.gif - трубчатая кость
- http://www.digiseller.ru/preview/p1_80814082406007.jpg - 3 D -модель скелета человека
www.skeletos.zharko.ru/main/G112 - Скелет человека
http://bionevra.narod.ru/Page-4-23.html - олимпиада по биологии