|
Уруок хаамыыта
|
Бириэмэтэ
|
Учуутал
|
??рэнээччи
|
|
Тэрээ?ин чаас
|
1м
|
?т?? к?н?нэн о?олоор, олордубут.
|
Дорооболо?оллор
|
|
Тема?а киирии Туохтуур –арахсыспат аргыспыт
|
1м
|
Билигин биьиэхэ т?р??б?т тылбыт уруога буолуо?а. Буг???? уруокка би?иги ?лэлиирбитин к?рд?р??хп?т, барбыты хатылыахпыт, туох эрэ са?аны билиэхпит. Онон о?олор к?хт??хт?к, ыалдьыттарбыт бары истэллэрин курдук улаханнык са?аран, эйэлээхтик ?лэлээн к?рд?р??хх?т диэн эрэнэбин.
|
Теманы суруналлар.
|
|
Оллоонноон олорон. Оло?хо ?йд?б?лэ
|
3м
|
Саамай с?д? оло?хону би?иги биллэр суруйааччыбыт, Саха советскай литературатын т?р?ттээччи П.А. Ойуунускай “Дьулуруйар Ньургун Боотур” оло?хону 30 варианын т?мэн, чочуйан, 9 ырыалаах, 36 ты?ыынча строкалаах с?д? айымньыны айан хаалларбыта.
|
П. Люция: Оло?хо-саха норуотун тылынан уус-уран айымньытын ?рд?к чыпчаала. Саха ки?итэ кэрэ?э ?т???э дьулу?арын, хайдахтаах да ыарахан т?гэннэргэ олоххо, сырдыкка тарды?арын, айыыларга дири?ник итэ?эйэрин, саха тылын с???мэр баайын оло?хо?о к?рд?р?р. Оло?хо5о- Саха омук оло?о к?ст?р, ха?ан ??скээбитэ биллибэт.
|
|
|
2м
|
|
Р. Марианна оло?хону толорор.
|
|
|
3 м
|
Ханнык оло?холору, оло?хо?уттары билэ?ит .
Онон о?олоор, би?иги б?г???? уруокпут сыала туох диэн эбитий? 2015 сыл Литература сыла буоларынан уруокпун олонхо5о анаатым.
|
О?олор эппиэттэрэ
Б. Лена: Чинчийээччилэр Уус Алда??а 99 оло?хо?ут баарын бэлиэтээбиттэрэ. Уус-Алда??а биллэр оло?хо?уттар Дмитрий Говоров уонна суруйааччы Василий Сергеевич Борогонскай буолаллар.
-Оло?хонон Туохтууру хатылаа?ын.
|
|
|
2м
|
Оло?хо с?р?н геройа Айыы бухатыыра буолар. Ханнык ба?арар оло?хо?о Абаа?ы бухатыыра Айыы кыы?ын уоран барарыттан бухатыырдар м?лч?ргэннээх сырыылара са?аланар. Ол курдук би?иги уруокпутугар эмиэ Абаа?ы бухатыыра Айыы кыы?ын уоран барда.О?олоор би?иги Айыы бухатыыра Айыы кыы?ын быы?ыырыгар к?м?л????ххэйин эрэ. Абаа?ы бухатыырдарын сорудахтарыгар эппиэттиэххэйи?.
|
|
|
Абаа?ы бухатыырдарын сорудахтарыгар эппиэттээ?.
|
3м
|
1 абаа?ы С?? Дьаассын ыйытыыта:
Туохтуур са?а чаа?а диэн тугуй? Морфологическай бэлиэтэ?
|
Хайаа?ыны бэлиэтиир уонна Тугу гынар? Хайыыр? диэн ыйытыыга хоруйдуур са?а чаа?а Туохтуур дэнэр.
Морфологическай бэлиэтэ:
Халыыба: Буолар, буолбат халыыптаах: аах аа?ыма
Ахсаана: Биир, элбэх ахсааннаах
Сирэй: 1,2,3
Кэмэ: 3 кэмнээх (Ааспыт, били??и, кэлэр кэмнэр)
Ту?аайыыта: т?р?т, дьа?айар, бэйэни, холбуу, атынтан
|
|
|
3м
|
2 абаа?ы
Уот Мэ?элистэй:
Туохтуур ??ск??р ньымата?
Сорудах. Элбэх ахсаа??а турар бэлиэтэммит туохтууру паараласпыт туохтуурга солбуйан суруйу?.
Киири?-
Бары?-
Оонньоо?-
Кыайы?-
Туустаа?-
Ойуулаа? -
|
Киири?-тахсы?, бары?-кэли?, оонньоо?-к?р?лээ?, кыайы?-хоту?, туустаа?-тумалаа?, ойуулаа?-мандардаа?.
|
|
|
5 м
|
3 абаа?ы
Таас Туймаарын:
Мин 3 сорудахпын толору?:
Сорудах: 1. Этииттэн туохтууру булу?, ахсаанын, сирэйин, кэмин, ту?аайыытын бы?аары?.
Сорудах: 1. Этииттэн туохтууру булу?, ахсаанын, сирэйин, кэмин, ту?аайыытын бы?аары?.
3. Булбут туохтуургутун ?гэс буолбут хайаа?ын киэбигэр уларыты?.
|
Тиийэн кэлбит- биир ахс, 3 с, т?р?т ту?.
Турар- биир ахс, 3 с, т?р?т ту?
Мэччийэ сылдьар- биир ахс, 3с, т?р?т ту?
К?рс?лл?р- элб ахс, 3 с, холбуу ту?
Баайаллар- элб ахс, 3 с, холбуу ту?
Киллэрэллэр- элб ахс, 3 с, холбуу ту?
|
|
|
2м
|
4 абаа?ы Тимир Липпирдээн:
- Оло?хо диэн тылы туохтуур сирэйдэниитигэр уларыт.
|
О?олор сирэйдэниигэ уларыталлар, этии о?ороллор.
|
|
|
3м
|
5 абаа?ы Дьэс Тэлээрбэ: «Тугу гынар» оло?хо геройа тугу гынарын ааттаталаа.
Оло?хо?о Айыы бухатыыра-Бухатыыр ата-
Оло?хо5о Абаа?ыбухатыыра-
|
О?олор соруда?ы толороллор,
К?м?ск??р, айанныыр, охсу?ар, улаатар, т?р??р, ытар, кыайар.
Кистиир, ки?илии са?арар, к?т?тэр.
Уорар, албынныыр, хотторор
|
|
|
7 м
|
6 абаа?ы Хаан Бэлэстэй:
Айар тыл абыла?а.
|
О?олор нууччалыыттан сахалыы переводтууллар.
|
|
Б?тэ?ик охсу?уу.
Айыы бухарыытырн соруда?а.
|
5м
|
- Туохтуура суох са?арар са?абыт хайдах буолуо этэй?
- Оло?хо диэн тугуй?
- Айыы ки?итэ диэн кимий. Кини туохха дьулу?арый?
- Оло?хо дойдутугар хайдах дьон олоруохтарын с?б?й?
- Бухатыыр т?р??б?т алаа?ыгар майгынныыр алаа?ы ханна к?р??ххэ с?б?й?
- Охтоохтон охтума, саалаахтан самныма. Бу алгыс ис хо?ооно тугуй?
- Оло?хо?о о?о омуннаахтык улаатар, т?р??т да с??рэн хаалар, оттон олоххо хайда?ый?
- Олоххо Айыы бухатыырын курдук хорсун бы?ыыны о?оруо этигит дуо?
- Б?г???? уруогу туох дии санаатыгыт? Туох са?аны биллигит?
|
О?олор ыйытыыга хоруйдууллар.
|
|
Т?м?к. Бэйэ? ис туруккун тургутан к?р
|
5м
|
Айыы бухатыыра модун санаалаах, чэбдик туруктаах, бэйэтигэр эрэллээх, олох мэ?эйдэриттэн толлубат, ча?ыйан турбат, оло?у таптыыр, ?т?? майгылаах. Оттон эн хайдаххыный? Тургутук ыытыы
|
|
|
|
|
Аллараа дойду абаа?ыларын кыайан, ыйытыыларыгар барытыгар с?пт??х эппиэти биэрэн, кыыспытын быы?аатыбыт. Онон дьо??о ?т??н? о?оруу, к?м?л????, ?т?? дьыала буоларын умнума?!
|
|
|
Сыана туруута
|
1м
|
О?олоор хайдах ?лэлээтибит дии санаатыгыт.
|
О?олор бэйэлэригэр сыана туруораллар.
|
4 702
11 836 
