Сүйлөмдөрдү толуктоо .

СҮЙЛӨМДӨРДҮ ТОЛУКТОО

1) ............. калкынын саны боюнча дүйнөдө Кытайдан кийинки өлкө. Калктын эң жогорку өсүшү демографиялык жарылуу деп аталат. Аны ......... , ........ , мамлекет социалдык – экономикалык маселелерди чече алат. (география 10-кл.)

а) Түркия / тартипке келтирип / төрөлүүнү көбөйтсө

б) Канада / жолго салып / төрөлүүнү пландаштырса

в) Индия / жөнгө салып / төрөлүүнү төмөндөтсө

г) Бразилия / көз салып / төрөлүүнү текшерсе

2) Адам үчүн эң коркунучтуусу – көзү ачык туруп ...... ...... кишиге айлануу, карап туруп көрбөй коюу, көрүп туруп, ал жөнүндө ....... ....... , жамандык жакшылыкка ....... мамиле кылуу. (Сухомлинский)

а) өлүп калган / сезбей калуу / жоопкерчиликсиз

б) уктап кеткен / ойлонбой коюу / кайдыгер

в) билмексен / айтбай кою / жоопкерчиликтүү

г) түш көргөн / ой жүгүртпөй калуу / кайдыгер

3) Айтчы деги, дүйнө тиреги жер, кай заманда кайсы ..... ушинтип өз баласын бир көрүүгө зар болуп, көзүнөн .... чачырап, кыйкырыгы ..... жарып жол тосту эле (Ч.Айтматов)

а) ата / от / тоо б) эне / жаш / таш

в) эне / кан / таш г) ата / жалын / тоо

4) Бүткүл монгол феодалдарынын чоң ..... мамлекетти империя деп ,өзүнө ........ титулун алат. Ал жеринин аймагын кеңейтип, кошуна элдердин баарын өзүнө ...... ....... . (Кыргызстан тарыхы 10кл.)

а) жыйналышында / Амир Темир / баш ийдирген

б) курултайында / Балбай баатыр / каратып алган

в) курултайында / Чынгыз хан / баш ийдирет

г) жыйынында / Кубат бий / каратып алган

5) Мышыкка ........... бүтсө , .......... тукуму үзүлмөк .

Эшекке ......... бүтсө, эч жанды койбой .........

а) канат / пилдин / кулак / укмак б) бут / иттин / куйрук / урмак в) канат / канаттуунун / мүйүз / сүзмөк г) канат / алп куштун / тиш бүтсө / жемек

6)

Жаш кезиңде ........ жүргүн ,

Ак сакалды, ................. .

.............. кайра өзүңө,

.............. тиет жарыгы.

а) ырдап / жашты да / Ырдаганда / Үндүн

б) ойноп/ сыйлагын / Жаш мезгилде / Нуру

в) сыйлап / карыны / Картайганда / Сыйдын

г) урматтап / апаны / Элүү жашта / Сыйдын

7) ............ сөз адамдын ......... , ........ ....... адам ......... туткуну . (Макал)

а) акча алганча / марттыгы / алгандан кийин / акчаны

б) айкандан соң / көркү / ушак сөз / баласынын

в) чечен / ушак сөз / адам / оюнун

г) айтылганча / туткуну / айтылгандан кийин / сөздүн

8) Кыргыз мифтеринде ......... бир эле учурда ааламдын жаратуучусу жана көктүн (асмандын) Кудайы болгон. Андан тышкары ............. жана сууга сыйынышкан. Жер эне жөнүндөгү түшүнүктөн башка энелерди, бала-бакыраны коргогон ......... ....... да ишеним болгон.

а) Теңир / Жерге / Умай энеге б) Кудай / Күнгө / Теңир бабага

в) Аллах / Айга / Умай энеге г) Кудай / Жерге / Теңир бабага

9) Акылдуулардын арасында акылга ......... кошулса , акмактардын арасында ........ акырындап ........... .

а) акыл / акыл / азаят б) акыл / береке / түгөйт в) акылдуулар / акмактар / жоголот г) акыл / акыл / көбөйөт

10) Өмүрдүн узундугу анын .......... карай ........... .

а) мазмунуна / бааланат б)убайына / талданат

в)акылына / карай г) жылына /эсептелет

11) Кыргыздарда чыгармачылык илхамы, көрөңгөсү көбүргөн ....... ....... өнөр абдан өрчүгөн Х кылымдагы ..... саякатчысы Абу Дулаф кыргыздардын тили ...... табияты менен айырмаланарын жазган (7-класс Кыргызстан тарыхы)

а) жазуучулук-акындык / араб / ыр б) төкмө акындык / араб / уйкаштыруу в) төкмө акындык / фарс / ырчылык г) устачылык-узчулук / араб / уйкаштыруу

12) Дүйнөлүк океандын сууларынын температурасы .......... жылуулугу менен байланыштуу. Ал чоң аянтты ээлегендиктен .......... салыштырганда күндүн жылуулугун ........ ........ . (география 7-кл.)

а) жердин / бийиктикке / аз алат б)асмандын / кургактыкка / ала алат в) жер бетинин / сууларга / ала албайт г) күндүн / кургактыкка / арбын алат

13) ......... өкүм сүргөн жерде ........ ...... орун жок.

а) согуш / тынчтык б) адилет / курал жаракка

в) сот / прокурорго г) булбул / бөдөнөгө

14) Таман ...... , ....... териңерден гана ....... жакшырып , ....... жашай аласыңар. а) асты / бешене / өмүр / ынтымактуу

б) асты / бешене / жашоо / кайраттуу

в) акы / маңдай / турмушуңар / бактылуу

г) акы / маңдай / үй-бүлөңөр / бирдиктүү

15) ..... ..... көңүлгө ачуу тиет, бирок аны ...... пайдасы өлчөмсүз зор. (Ж. Баласагын)

а) Орой сөз / кечире билсең

б) Калп сөз / айта билсең

в) Туура сөз / сиңире билсең

г) Чындык сөз / колдоно билсең

16. “Адамда баары сулуу болуш керек: ........, ............., .............., .........” , – деп айткан А.П.Чехов.

А) бети да / көйнөгү да / сүйлөөсү да / досу да

Б) жүзү да / кийими да / дүйнөсү да / ойлору да

В) бою да / жүргөнү да / ичи да / акылы да

Г) келбети да / басканы да / жүргөнү да / сүйгөнү да

17. “Кырк чоросун жулкунтуп, айгайлаган ....... ....... , ак асаба .... .... .... , кабылан Манас келе жаткансыйт” (“Манас” эпосунан)

а) жоо кууп / кылыч найзасын кармап

б) ызы-чуу салып / кызыл туусун кармап

в)кырк чорону ээрчитип / тууну жерге сайып,

г) үн менен / тууну төмөн каратып

18. ............ иштеп, ............ ич. (Макал)

А) катуу / жыргап Б) кулча / бийче

В) тырышып / айбанча Г) таза / адамча

19. Анын жүзү суз .... , сүрдүү .... көрүнүп, жүрөктүн үшүн алат.

а) анткени / ошондуктан б) да / дагы эле

в) да / да г) жана / менен

20. Бул ................ жыргалчылыгы эмнеде? Менимче, ................... жакындап барып калган чыгармачылык ................. . (В.А.Сухомлинский)

А) өмүрдүн / өмүрдүн акырына / өмүрдө

Б) турмуштун / искусствого / эмгекте

В) күндүн / жакшы жашоого / адамда

Г) табияттын / өнүгүүгө / өсүштө