Түрдүн пайда болушу

Аллопатрикалык (географиялык) түр пайда болуу

Аллотропия (гр аллос, «башка» жана патрис «мекен») же аллопатрикалык, географиялык тур пайда болуу – түр пайда болуунун бир жолу болуп саналат. Мында түрлөрдүн ортосундагы тоскоолдук чөйрөлүк изоляциянын негизинде калыптанат.

Чөйрөлүк изоляция популяциянын бөлүгүнүн миграциясынан, геологиялык кайра пайда болуулардан (мисалы, аралдардын калыптанышы), же антропогендик факторлодун эсебинен (мисалы, айыл-чарбалык ишмердүүлүк) пайда болот.

Бөлүнгөн популяцияларда убакыттын өтүшү менен генотипикалык жана фенотипикалык ажыроо келип чыгат

Чөйрөнүн таасиринде популяциянын генофонду өзгөрөт, жаңы мутациялар пайда болот жана гендердин айкалышуусу келип чыгат. Жыйынтыгында ар түрдүү түрлөр менен аргындашууга мүмкүн эместик – репродукциялык изоляция пайда болот.

Экологиялык түр пайда болуудан айырмасы болуп аллотропия үчүн ареалдардын алмашуусу жетиштүү. Ареалдын чек арасы болуп дарыялар, көлдөр, деңиздер, тоолор, токойлор саналат .

Репродуктивдик изоляциянын пайда болушу

Бир түрдүн популяцияларынын ортосундагы географиялык изоляциянын сакталышы

3

2

1

Аллопатриялык түр пайда болуу узак процесс болгондуктан бир нече этаптарды басып өтөт

жашаган чөйрөнүн өзгөрүшү жана ареалдын кеңейиши (миграция, ландшафтын, климаттын өзгөрүшү

Табыгый тандоонун жүрүшүнүн өзгөрүшү (адаптация, мутагенез)

Жаңы чөйрөгө жакшы ыңгайланган особдордун сакталышы, адаптациянын генотипте бекемделиши

Жаңы түрдүн келип чыгышы

Аллопатрикалык түр пайда болуугу мисалдар

Суслик крапчатый

Суслик серый

Ак жана күрөң аюулар географиялык изоляцияланган жана ар түрдүү экологиялык шарттарда жашоого ыңгайланышкан.

Ак аюу

Күрөң аюу

Географиялык түр пайда болуу

Май ландышы

Европанын жазы жалбырактуу

токойлорунда таралган

Закавказ ландышы

Кавказ токойлорунда таралган

Кейске ландышы

Ыраакы Чыгышта кездешет

Көлөмдүү (30см)

Түндүк Американын жана Евразиянын бөлүнүшүнөн бул материктерде жаны түрлөр пайда болгон

Европа карагайы

Канада карагайы

Түндүк Америкада жана Евразияда жашаган кундуздар да географиялык түр пайда болууга мисал боло алат

Европа кундузу

Америка кундузу

Америка жана Европа кундузунун таралган аймагы

Америка кундузунун таралган ареалы

Европа кундузунун таралган ареалы