Туура тамактануу -узак жашоого оболго

Сабактын темасы :Туура тамактануу-узак жашоого оболго

Сабактын максаты :

Сабактын жабдылышы :

Жашылчалар,жер жемиштер,ар турдуу тамактардан аз-аздан дасторконго коюлат.Тамактануу,даам жонундогу макал-лакап,учкул создор жазылган лозунгдар.

Сабактын журушу:

Окуучуларга «Жакшы коргон тамагынарды атагыла»деп кайрылат.Ар бир окуучу жактырган тамагын атагандан кийин мугалим тамак-аштын адамдар учун зарылдыгын,туура тамактануу эрежеси бар экендигин айтып берет. Ал учун томондогудой даяр текстти да пайдаланса болот.

Тамактануунун так эрежеси барбы?

Кыргыздар туура тамактанууга коп деле конул бурушпагандыктан,улгайган курактагылардын тамак синируу органдары ооруга коп чалдыгарын дарыгерлер баса белгилеп журушот.Ал эми туура тамактануу омурдун узак болушуна,ден соолуктун чын болушуна оболго тузот эмеспи.Тамак адамга куч-кубат гана бербестен,анын жашоосунун ажырагыс факторлорунун бири болуп саналат.Тамактанууга жапондор озгочо конул буруп,ал тургай,бул тууралуу мыйзам да кабыл алышкан.Аларда кобунчо сууга бышкан куруч абдан бааланат.Ал эми Африкадагы айрым улуттардакурт-кумурска башкы сыйлуу тамак катары саналат.Италияда болсо кыргыздар учун анча маанилуу болбогон «макарон№ эн сыйлуу даам болуп эсептелет.Бирок жапондор же башка улуттар жеген тамак-аштар кыргыздарга таптакыр эле жакпай калышы мумкун.Анткени.ар бтр калктын озунун ашказанына жаккан улуттук тамак-ашы болот.Эжигей,курут,жуурат,каттама сыяктуу тупку тамак-аштарыбызды азыр кунумдук турмушта кенири колдонбосок да бешбармакты дайыма эле жасап журобуз.Негизинен Кыргызстандын тундугундо откон таш-тойлордо бул сыйлуу тамак созсуз даярдалып журот.

Кечки тамактан кийин дароо жатууга камдануу туурабы?

Адам канчалык коп иштесе,ошончолук тамактанышы керек деген принцип бар.Бул приципти айылда жашагандар кобуроок пайдаланса болот.Шаардыктар коп учурда аз кыймыл-аракет жасагандыктан,копчулугу жаш кезде эле толуп кетишет.

Дуйнодогу бардык диетологдор кечки саат алтыдан кийин желген тамак ото зыяндуу деп журушот.Ал эми биздин ата-бабаларыбыз тамактын кучтуусунон кечинде жеп-ичишкен эмеспи.Америкада болсо калктын 47 пайызы кечкисин кубаттуу тамак-аш ичишет.Бул –туура эмес.Кечки тамакты иче салып эле жатууга кам урган жарабайт,жатардагы оокат уйкуга эки саат калганда ичилгени он,эн акыркы тамакты кечки саат сегизде ичуу абзел.Ал эми туура тамактангысы келгендер томонку эрежени эске ала жургону он.Кунумдук райиондун 25 пайызын эртен мененки тамак,45 пайызын тушку тамак,калган 35 пайызын кечки тамак тузгону эн пайдалуу.Бул тамактануунун экинчи прициби.Учунчу приципке тамакты аздан жеп жана турлоп ичсе жакшы синет деген эрежеге ылайык.Тамакты майдалап чайнап жесе,ашказанга синимдуу болот.Бул ыкма-ашказан ооруларынын алдын алуучу,адамды ттолуп кетуудон сактоочу бирден бир курал.Качан тамакты шашып-бушуп,майдалабай жегенде,табити тартпай турса да,жон эле курсак тойгузуу учун ичкенде,тамак синируу органдарына куч келип,ошондон улам ар кандай жара оорулары пайда болушу мумкун.Кийинки прицип тамак-аштын температурасына байланыштуу.Коп учурда айылдагы женелерибиз,апаларыбыз самоорду шарактата кайнатып,ысык чайдын ырахаттана ууртаганды жакшы корушот.Бирок,алдыга келген биринчи тамакты же сунулган чайды 65-75градустан жогорку температурада ичкенибизде,кызыл онгочто,ашказанда ар кандай даражадагы куйуктор пайда болуп,бул кийин ушул органдык шишик ооруларына чалдыктырышы мумкун.

Дуйшомбу куну тамактын курамында жалан сут,айран сыяктуу азыктар болгону дурус.Шаршембиде эт аралаш тамак жеген туура.Тамактын курамында 100-150 грамм эт болгону жетиштуу.Шаршембиде жер-жемишти жеген пайдалуу.Картошка,сабиз,чамгыр,кызылча,капуста,болгар калемпири ж.б.ар турдуу жашылчалар микроэлементтерге жана витаминдерге ото бай.Жайында жана кузундо жемиштин турлорун болушунча жеп-жеп алыш керек.Бейшембиде,колдон келсе,балык жеген жакшы.Калган кундору адам озу каалагандай тамактанса болот.