Доклад: Уругну школаже ооренииринге белеткээри

Уругну школаже ооренииринге белеткээри.

Психологтуг словарьдан алгаш коорге « уругну школага ооренииринге белектээри»-дээрге улуг болуктун уругларынын мага- бодунун, угаан- медерелинин онзагайы болгаш школаже ооренип киреринге чедиишкинниг хандыртынган орукту эрткени болур. В.С. Мухинанын бадыткап турары-биле уругну школаже ооренииринге белеткээри дээрге-ле-оорениири эргежок чугула дээрзин угаап билири, уругнун социалдыг иштики делегейинге чорулдээлернин тыптыры болгаш ооредилгеге улуг кузел дээрзин медереп билири. Д.Б. Эльконинии-биле школага уругну белеткээри социалдыг дурумнерни эргилдирери, тодаргайлаарга уруг биле улуг кижинин аразында социалдыг хамаарылга системазы болур. Школаже белеткээринге оон составтыг компонтентилери: мотивациялыг; интеллектуалдыг; эмоциялыг тура-сорук. Ооредилге бурузу дорт чергелешкек чадалыг болур.

Бирээде: сонуургал -кижинин ишти-хоннунун чаа чуулду хулээп алырынга белени;

Ийиде: Чаа чуулду дыннап,коруп, билип, шингээдип алыры;

Уште: Чаа билигни ажыглаарын шенээри;

Дорте: Кичээлден оске байдалга билигни чогаадыкчы езу-биле ажыглаары, болбаазыдары, чаа чуулду немээри. Чада бурузунде кижинин психиказынын шынарлары сайзырап турар: ишти-хоннунун шимчээшкиннери ( сонуургал, сагыш- човаашкын, коргуушкун, мунгарал, киленнээшкин, оорушку дээн ышкаш), дыл-домаа, тура-соруу, мээ-медерели. Ынчангаш уругнун дараазында психиктиг сайзыралын хынаар:-угаанынын сайзыралын; шын адап билирин; кичээнгейин; бижип билиринге салаа-сайгыдынын сайзыралын; инструкция езугаар ангы-ангы чуулдерни кылып билири; логиктиг угаан-бодалынын сайзыралын; хос-делгемнин уг-шиин тып билирин (он, солагай,мурну, арты); долгандыр делегейни медереп билирин, санга арга мергежилин.Бир эвес уругнун дыл домаа сайзырангай эвес болза, оон сагыш-сеткили база-ла шоолуг сайзырал чок, байлак эвес болур. Тура соруу кижизиттинмээн; бодун башкарып билбес; кичээнгейин чангыс чуулче угландырып шыдавас; мээ-медерелинин логиктиг сайзыралы кошкак; долгандыр делегейни эвээш билир,чугаа-домаа чедир сайзыраваан уругну школага белен эвес деп болур. Ынчангаш уругну чажындан тура угаан ажылынын культуразынга чанчыктырары чугула, база даразында чуулдерже кичээнгейни угландырган турар ужурлуг бис: Бирээде-танывазы улуг болгаш бичии кижилер биле чугаалажып билиринге, ангы-ангы дуржулгалыг болурунга; ийиде- уруглар хой улус аразынга бодун чидириптер тренировка кылдыр уруун азы оглун уе-уе болгаш хой улус чыылган байырлалдарже эдертип турары ; уште- бодунун негелделерин шын чугаа-биле илередип билиринге ооредиир; дорте- уругну оожум олурарынга болгаш ажылдаарынга тодаргай уеде ооредиир.; беште-даразында чуулду сактып алыр ужурлуг болза эки. Школаже киирерде уругнун шуут-ла бижип, номчуп, санап билири албан эвес, кол чуул «Мен мону кылып шыдаар мен»- деп медереп билир болуру чугула. Уругларнын школаже белеткелинин уезинде ажыглаар тестилер. (кежилишкен шыйыглар-кичээнгейге; чажыртынган херексел -_шингээдип алырынга; коруп алгаш сагын; он ылгалды тып ).

«Хунчугеш» уруглар садынын

психолог башкызы

Монгуш Саяна Кертиковна.