?орша?ан ортамен таныстыру ар?ылы экологиялы? т?рбие беруде психологиялы? ?олдау к?рсету

Елімізді? б?гіні мен ерте?і, мемлекетімізді? басты байлы?ы, ?рі тірегі- бала.?мірге келген ?рбір бала ба?ытты болу?а тиіс. Сонды?тан да баланы? денсаулы?ын ны?айту, толы??анды дене бітімін дамыту, ?мірін г?лдендіріп саналы т?рбие мен сапалы білім беру бізді? басты ма?сатымыз. Б?лдіршіндерді? ал?аш?ы даму кезе?і, білім мен т?рбие беруді? ал?аш?ы сатысы балаба?шадан басталады. ?орша?ан орта?а бейімі, е?бекке араласуы, білім алуы, адамдармен ?арым – ?атынасы, ойлау, ?иялдау ?абілеттері, с?здік ?орларыны? дамуы мектепке дейінгі кезе?де ?алыптасады. Баршамыз?а белгілі ?аза?стан Республикасы білім ж?не ?ылым министрлігіні? мектепке дейінгі т?рбие мен о?ытуды? жа?а стандартын ?зірлеп енгізген болатын. Б?л стандартта мектепке дейінгі т?рбие мен о?ытуды ?ада?алауды ?йымдастыру, педагогтар?а ?ойылатын талаптар мен оларды? біліктілігін арттыру, бала дамуыны? де?гейін ж?йелі ба?алауды ?амтамасыз етеді.Т?рбие мен ?йымдастырыл?ан о?у іс-?рекеттер н?тижелері бес т?рлі ??зыреттілікті ?алыптастыру?а ба?ыттал?ан. «Денсаулы?», «?атынас», «Таным», «Шы?армашылы?» ж?не «?леуметтік орта».?р білім саласыны? балаларды? дамуына ?ойылатын талаптары мен ма?саттары берілген.Соны? ішінде «Таным» білім саласыны? ма?саты: танымды? іс-?рекетті? да?дыларын ме?герген, ?лемні? т?тас бейнесін т?сінуге ж?не а?паратты ?мірлік ма?ызды м?селелерді шешуде ?олдану?а ?абілетті т?л?а ?алыптастыру.Соны? ішінде балаларды? дамуына ?ойылатын талаптар:?орша?ан орта?а ?ызы?ушылы? білдіруге; ал?а ?ойыл?ан міндеттерге барабар ?ызмет т?сілдерін та?дау?а;ал?а ?ойл?ан ма?сат?а жетуге; психологиялы? ойындар ойнату ар?ылы білімді ме?геруге; с?ра?тар ?ою?а, эксперимент жасау?а, себеп-салдарлы? байланыстар орнату?а; ??растырылымды? іс-?рекеттегі ойды ж?зеге асыру?а; заттарды оларды? жалпы т?сінігі негізінде іріктіруге ж?не олар?а ауызша аны?тамалар беруге м?мкіндік береді. «Таным» білім саласы мынадай ?йымдастырыл?ан о?у іс-?рекеттерінде ж?зеге асырылады: сенсорика; ?арапайым математикалы? ??ымдарын ?алыптастыру; ??растыру; экология негіздері-?орша?ан ортамен таныстыру. ?зім ж?мыс жасап жат?ан ересек тобыны? балаларына к?нделікті ?мірде с?йлесу, ??гімелесу, арнайы берілген тапсырмаларды орындату, ?рт?рлі дидактикалы ойындар, серуен кезінде ба?ылау, таби?ат ??былыстарын, ?орша?ан ортада?ы болып жат?ан о?и?алар, ертегілер, сурет бойынша ??гіме ж?не ?йымдастырыл?ан о?у іс-?рекеттер ар?ылы таным ??зіреттіліктерін дамыту?а ы?пал ету ?ажет. Заттарды сенсорлы? ?асиеттері бойынша атайды, сезу, есту, иіс сезу ?абілеттері артады. Уа?ытты, ке?істікті, м?лшерлер туралы ??ымдары ке?ейеді. Та?ерте?, т?с, кеш, т?н сия?ты т?улік б?ліктерін, к?ру, салыстыру ар?ылы зерттеу ?дістерін ?йренеді. ??рылыс материалдарын ?з беттерінше та?дау, ?демі етіп жасау?а тырысу, зейін, ойлау, ?иялдау ?абілеттері дамиды.Таби?атта ?зін-?зі ?стау, жануарлар мен ?сімдіктер д?ниесіне ересектермен бірге ?ам?орлы? жасау?а тырысады. ?лі ж?не тірі таби?атта?ы болып жат?ан ??былыстарды ажыратады. Жел со?ады, а?аштарды? б?та?ы шай?алады, к?н шы?са жылы болады деген сия?ты себеп-салдарлы? ??ымдары ке?ейеді.Тіршілік атаулы?а ?ам?орлы?, жа?сы к?ру, ?ам?ор болу сия?ты т?сініктері ?алыптасады ж?не іске асыру?а талпынады. Балаларды? психологиялы? ?абілеттеріні? одан ары ?арай ке?еюіне «?ай пішін жо??», «Т?сін таны», «Кімні? даусы?», «К?белектер г?лге ?онды», «Т?рлі-т?сті тая?шалар» сия?ты дидактикалы? ойындар мен «?з ?йі?ді тап», «К?ліктер» сия?ты ?имылды ойындарды пайдалану?а болады.«?анша болса, сонша», «?айсысы к?п?» «Не ?згерді?» ойындары ар?ылы ?арапайым математикалы? ??ымдарын арттыра аламыз. ??растыру іс-?рекетіне де байланысты ойындар да баланы? ?орша?ан ортада?ы алуан т?рлі ??былыстарды танып ж?не солар?а байланысты іс-?рекеттерді бейнелеу ар?ылы ?здеріні? шы?армашылы? ойларыны? ж?не к?ркемдік тал?амдарыны? баюына ?сер етеді. Психологиялы? білімдерін толы?тыру ма?сатында балалар?а к?нделікті серуен кезінде ауа-райын ба?ылату, жыл мезгілдерінде болатын ?згерістерді бай?ап айта білуге жетелеймін.«К?н мен жа?быр», «Тез жина» ?имылды ойындарын ойната отырып ептілікке, шапша?ды??а ж?не зейінділікке, т?йсіктеріні? ?алыптасуына ж?не т?стерді ажырата білуге баулимын.«Таным» білім саласы бойынша ?ткізілген «К?п ж?не біреу», «Кел, бала?ай ойнайы?» атты ашы? о?у іс-?рекеттерімде балалар?а «?айсысында к?п?» «К?п пе, ?лде біреу ме?» ойындары ар?ылы сипап-сезу іс-?рекеттері ар?ылы зерттеу іскерліктеріні? жетілуіне, «?ажайып ?орапша» ойыны ар?ылы к?ріп-тану, салыстыру, пішіндерді, т?стерді ажырата білуге ы?пал еттім.?лестірмелі материалдармен ойын кезінде балалар?а «о?», «сол» к?п, аз ??ымдарын ажыратып т?тастыру ?дісі ар?ылы солдан о??а ?арай затты орналастыра білуге, сауса?тарыны? ?са? моторикаларыны? жетілуіне ?сер етемін.Ойын барысында с?ра?-жауап ала отырып тілдеріні? жетіліп, с?здік ?орларыны? молаюына ы?пал етемін.Таби?ат ??былыстарында?ы ?згерістерді бай?ап, атап айт?ызу, ?имыл-?оз?алыс ар?ылы к?рсету ар?ылы есте са?тау?а, зейінділікке жетелеймін.Сол сия?ты к?нні? ІІ жартысында ?йымдастырылатын ойындар, ?з беттерінше ойындар, балаларды? ?мірлік іс-?рекеттері мен т?рбиесін ?йымдастыру ар?ылы балаларды? ойындарын ба?ылап зерттеу ж?мыстарын ж?ргіземін. Мысалы: Аяжан?а ма?ан ана ойыншы?ты домалатып жіберші десем, ол ма?ан к?п ойыншы?ты? арасынан допты домалатады, я?ни т?йсік ар?ылы допты? домалайтынын сезінеді.Мына ойыншы?тардан ?й ??растырайы?шы дегенде кубиктерді ?келе бастайды.Сонымен ?атар «біз далада ойнап ж?рміз, кенет аспанды б?лт торлап жа?быр жауа бастады, не істейміз?» деген с?ра? ?ой?анымда балалар ішке кіреміз деп жауап берді, я?ни жауын кезінде ойна?анны? ?олайсыз екенін т?йсінеді.Балаларды? ал?аш?ы ойлау операциялары: салыстыру, ?орыту, заттар мен т?сініктер арасында?ы кейбір байланыстарды ??ру ептіліктерін ?алыптастыру.??растыру да?дыларын ?алыптастыру. ??рылыс б?ліктерін к?леміне ?арай (?лкен-кіші, ?зын-?ыс?а, биік-аласа, ке?-тар) ажырата білуге ?йрету.Таби?атта?ы маусымды? ?згерістерді бай?ау?а ?йрету,?сімдіктер мен жануарлар ?лемімен таныстыру,олар?а ?ам?орлы? жасау керектігін ??ындыру. К?к?ністер мен жемістер туралы, оларды? д?мін ажырата білу сия?ты т?сініктерін ке?ейту. ?орша?ан ортада?ы нысандар мен ??былыстар?а танымды? ?ызы?ушылы?тарын ?алыптастыру. Айналада?ы заттар, оларды? сапасы, ?асиеті, ?ызметі, неден жасал?анды?ы туралы т?сініктерін ж?йелеу. Заттарды? к?лемі, т?сі, пішіні, б?ліктері мен б?лшектерін бірнеше сенсорлы? белгілері бойынша топтау, ?арастыру, зерттеу, атау ж?не ажырату ептіліктерін жетілдіру. К?лік т?рлерін, автомашинаны? б?ліктерін, ба?даршамны? белгілерін, к?шеде ?здерін д?рыс ?стай білу сия?ты да?дыларын ?алыптастыру.?зіміз т?ратын еліміз, ?аламыз туралы т?сінік беру, аттарымен таныстыру. ?олжетімді а?параттармен (кітаптардан, телеба?дарлама, фильмдерден, ересектерді? ??гімесінен) ж?мыс істеуді? ?арапайым да?дыларын дамыту. Т?жірибе жасау, (су- т?гіледі, боялады, топыра?тан м?сін жасау?а болады) т?жірибе н?тижесін к?ру ?шін бас?аларды? ?рекеттерін ба?ылау сия?ты іс-?рекеттерді іске асыра отырып ?орша?ан ?лем жайлы ?арапайым т?сініктер мен танымды? іс-?рекетті? ?арапайым да?дыларын ме?герген, игерген да?дыларын к?нделікті ?мірде ?олдану?а ?абілетті т?л?а ?алыптастыру?а болады.

?олданыл?ан ?дебиеттер:

1.Ж.?.Ма?атова «Т?рбие теориясы мен ?дістемесі» 2014жыл

2.Республикалы? ?ылыми ?дістемелік журналы «Мектепке дейінгі білім» №3(51)2014жыл

3.Республикалы? ?ылыми ?дістемелік журналы «Астана ?стазы»№4(7)2014жыл

4.О?ыту т?рбиелеу технологиясы журналы №5.2014 жыл