СДЕЛАЙТЕ СВОИ УРОКИ ЕЩЁ ЭФФЕКТИВНЕЕ, А ЖИЗНЬ СВОБОДНЕЕ
Благодаря готовым учебным материалам для работы в классе и дистанционно
Скидки до 50 % на комплекты
только до
Готовые ключевые этапы урока всегда будут у вас под рукой
Организационный момент
Проверка знаний
Объяснение материала
Закрепление изученного
Итоги урока
Саба?ты? ма?саты:
а) о?ушыларды «?озы К?рпеш-Баян с?лу» жырыны? к?не д?уір м?расы екендігімен,оны? ерекшелігімен,батырлар жырынан айырмашылы?ы,жыр варианттары,жырды зерттеушілермен таныстыру;
?)о?ушыларды? та?ырып?а ?ызы?ушылы?ын ояту,ма?ынаны танып білуге,ажырату?а,ой тол?ау?а да?дылындыру;
б) Елін, жерін,Отанын с?юге баулу;
Саба?ты? т?рі: лекция саба?
Саба?ты? ?дісі: с?ра?-жауап, талдау-жина?тау, жобамен ж?мыс т.б
Саба?ты? к?рнекілігі: о?улы?, модульді-блокты жоспар т.б
П?наралы? байланыс: тарих
Саба?ты? барысы:
а) ?йымдастыру кезе?і:
О?ушылармен амандасу,т?гелдеу, о?у ??ралдарын тексеру, сыныпты? тазалы?ына к??іл б?лу. О?ушыларды? зейінін саба??а аудару.
?) ?й тапсырмасын пысы?тау:
?йге берілген лиро-эпосты? жырын с?раймын. О?ушылыр?а бірнеше с?ра?тар ?оямын.
б) Жа?а саба?ты т?сіндіру:
Ертедегі ?аза? поэзиясында сюжетті ??гімеге ??рыл?ан жырларды? бір б?лігі лиро-эпос деп аталады. Егер батырлар жырыны? басты та?ырыбы, к?рделі ??гімесі ел ?ор?ау жайы болса,лиро-эпосты? жырларды? олардан айырмашылы?ы-онда к?бінесе бір-біріне ?ашы? бол?ан адамдар жайы,оларды? ?уанышы мен арман –м??ы,?ай?ы-шері суреттеледі.
Лиро-эпосты? жырды? ішіндегі та?ырыбы,о?и?асы,??рылысы жа?ынан ерекше орын алатын ж?не халы? арасында к?п тара?анны? бірі –« ?озы К?рпеш-Баян с?лу» жыры.
Жыр тек ?ана ?аза? арасында ?ана емес,к?ршілес бол?ан,т?рмыс-салты, тіршілігі ??сас елдерде де айтылып ж?рген жыр.
Жыр к?п вариантты болып келеді.
Зерттеуші ?алым |
жылы |
?ай жерде,кімнен |
формалары |
Орыс ?алымы Саблуков |
1830 |
Семейдегі к?кпектілік жыраудан |
Жазып ал?ан |
?.Дербісалин |
1834 |
Омбыны? губернаторлы? Ке?есінде іс ж?ргізуші болып істеген |
Бір ?лгісін хат?а т?сіреді. |
Андрей Фролов |
1841 |
Б?рын?ы Аяг?з сырт?ы окургтік приказыны? тілмашы |
?аза? а?ындарыны? айтуынан жазып ал?ан. |
Ш.Уалиханов |
1851 |
Ата?ты Жана? а?ыннан |
Жазып алады. |
А.С.Пушкин |
Орынбор жанында?ы ауылдарда болып |
Естіп жазып алады да поэма етіп жазуды ойлайды. |
|
М.Путинцев |
1865 |
?аза?стан?а келіп |
Жазып алып орыс тіліне аударады. |
Академик Радлов |
1870 |
Бір н?с?асын жазып алады да,?зіні? ?шінші томына енгізеді. |
|
Профессор Н.Н.Березин |
1876 |
«Т?рік хрестоматиясы» кітабында |
Бір вариантын жариялайды. |
Археолог ?алым Н.Пантусов |
1898 |
Т?рік ?лкесін зерттеуші |
?озы мен Баян моласын зерттеп,?з кітаптарында бастыр?ан. |
Орыс тарихшысы И.А. Кастанье |
1910 |
Оренбург м?ражайында |
Он ша?ты н?с?асына дерек беріп,бір н?с?асын орысша?а аударады. |
Советтік д?уірде М.?уезов |
1925 1936 1939 |
М?скеуде Алматыда «Батырлар жыры» |
Бірінші рет басылып шы?арылады. Жана? айтуында?ы н?с?асын шы?арады «Батырлар жыры» жина?ына енген. |
?ткен ?асырда да, ?азір де «?озы К?рпеш-Баян с?лу» жыры жайында ?алымдарды? бір тобы пікір айтса,ал бір тобы ескі д?ниені? ескерткіш белгісі ретінде зерттеген екен.
Зерттеушілерді? аты-ж?ні |
жылы |
е?бектері |
т?жырымдама |
С.Сейфуллин |
1932 |
«?аза? ?дебиеті» |
Радлов варианты бойынша то?талады. |
С.М??анов |
1935 |
«батырлар жыры» туралы е?бегінде |
Халы?ты? сипатта?ы жыр екендігін д?лелдейді. |
?.Ж?малиев |
1944 |
«?аза? ?дебиеті» |
Халы? жыры |
?.Мар??лан М.А?ынжанов |
1958 |
«?аза? ?дебиеті» о?улы?ы «?аза? эпосы мен ?дебиеті тарихыны? м?селелері» монографиясында |
Жырды? халы?ты? ортада туында?анын айтады. |
Жана? а?ын?а то?талса?,ол ірі а?ын ж?не ас?ан ?обызшы бол?ан.Жана? ?з кезінде жетісу,семей жа?тарын к?п арала?ан,а?ындармен айтыс?а т?скен,?лкен жырлар айтып ж?рген.
Жана? жырла?ан «?озы К?рпеш-Баян с?лу»-халы?ты? жыр,к?рделі шы?арма.
Б?гінгі ?тейін деп отыр?ан жырды? да ерекшелігі-о?и?аны? реалистігі. ?озы мен Баян, ?арабай мен ?одар ?мірде бол?ан типтік бейне.
Жырды? ?зіне т?н ерекшелігі-о?и?аны? диалогтік т?рде берілуі.
Алдын ала жырды о?ып келген екі о?ушы мазм?нын айтып береді.
Білімді бекіту: ?тілген та?ырып?а байланысты бірнеше с?ра?тар ?оямын. Т?сінбеген с?ра?тарына жауап беремін.
1.Жырды? ?андай варианттары бар?
2.Кімдер зерттеген?
3. Жырды неге ?ашы?ты? жыр?а жат?ызамыз?
Білімді ба?алау: О?ушылырды? жауаптарына,саба??а белсене ?атысып отыр?андарына ?арай білімдері ба?аланады.
?йге тапсырма: «?озы К?рпеш-Баян с?лу» жырын о?ып, мазм?ндап келуге беремін.
© 2015, Жолымбетова Г?лжайнар К?дірбай?ызы 425