К?пжасушалы жануарларды? тыныс алуы

Сазды орта мектебіні? м??алімі

Тапаева Молдир Худайбердиевна

Саба?ты? та?ырыбы: К?пжасушалы жануарларды? тыныс алуы.

Саба?ты? ма?саты: Тыныс алу туралы т?сіндіре отырып,тыныс

алу,таза ж?рулерін, одан ?рі ?арай о?ушыларды? білім де?гейлерін

жетілдіру.

Саба?ты? ма?саты:

а) Білімділік: о?у-т?рбие ?рдісіне жа?а технология енгізе отырып,

о?ыту мен т?рбиелеуді? тиімділігін арттырып, к?пжасушалы

жануарларды? тыныс алу жолдары, оларды? тобымен таныстыру

ар?ылы о?ушыларды? шы?армашылы? де?гейін к?теру.

?) Дамытушылы? : Жа?а та?ырып ар?ылы о?ушыларды?

білімділігін одан ?рі жетілдіру, ойлау, есте са?тау, есту, к?ру сезімдерін

жетілдіре т?су, с?здік ?орларын байыту.

б) Т?рбиелік : Жануарларды? тыныс алу жолдарыны? ??рылысын

т?сіндіру ар?ылы о?ушыларды ой- ?рісін дамытып, д?ние танымын

ке?ейтіп, таби?атты с?юге, жануарларды ?ор?ау?а т?рбиелеймін.

Саба? ?дісі : с?ра? – жауап, ??гімелесу, ой ?оз?ау, пікір алысу.

Саба?ты? т?рі : Аралас саба?.

К?рнекті ??ралдар : плакат,о?улы?, карточкамен ж?мыс.

Саба?ты? барысы :

1. ?йымдастыру кезе?і :

1. О?ушылармен амандасу.

2. О?ушыларды т?гендеу.

3.Сыныпты? тазалы?ы.

4.О?ушыларды? п?нге деген дайынды?ы.

5.Т?ртібін ?ада?алау.

II. ?й тапсырмасын с?рау.

О?ушылардан ?й тапсырмаларын ?лестірмелі карточкалар

Ар?ылы с?раймын. О?ушылардан ?й тапсырмасын біз ?ткен саба?та

омырт?алы жануарларды? тыныс алуы, к?пжасушалы жануарларды?

тыныс алуыны? ??сас жа?тарын білеміз солай ма ? Карточка

с?ра?тары :

1. Жа?ауызды тобына жататын жануарлар ?

2. Омырт?алыларды ?ры?ыны? даму ерекшеліктеріне байланысты неше

топ?а б?леді ж?не ?андай ?

3. С?т?оректілерді? тістеріні? неше т?рі бар ж?не ?андай ?

4. ??старды? ?арны неше б?лімнен т?рады ж?не оларды ата ?

5. ??старда асты? ?орытылуы ?айда ж?реді ?

6.??старда асты? ?орытылуы ?ай м?шесіні? ар?асында ж?реді ?

7. ??старды? жемсауы болмайтын, я?ни жем ??ештен ?арын?а ?тетін

??старды ата ?

8. Аш ішек пен то? ішек то?ысатын жерін не деп атаймыз ?

9. ?т дегеніміз ?

10. Майды ?са? тамшылар?а ыдыратып, ?орытылуын ?амтамасыз

ететін ?ай м?ше ?

11.Етпен ?оректенетін жырт?ыштарды? ішегіні? ?зынды?ы ?зіні? дене

ішегіні? т?р?ысынан неше есе ?зын ?

12.Омырт?алылар дене температурасына байланысты неше топ?а

б?лінеді ж?не ?андай екенін ата ?

13. Клоака дегеніміз не ?

14.С?т?оректілерді? з?р шы?ару м?шесі ?

15. ?ауырсынны? теріге ?адалатын ?шы не деп аталады ?

Жауаптары :

1. Шеміршекті, с?йекті балы?тар, ?осмекенділер, жор?алаушылар,
2. ??стар ж?не с?т?оректілер.

2. II топ?а ?ана?а?сыздар мен ?а?ана?тылар.

3. III топ?а к?рек тістер, сойда? тістер, азу тістер.

4. 2 безді ?арын, етті ?арын.

5.Ішекте ?бден ?орытылады.

6.Бауыр мен ?й?ы бездері.

7. ?арлы?аштар, ?йректер.

8. Б?йен.

9. Бауырдан б?лінетін с?л.

10. ?т.

11. 4-5 есе.

12. 2 жылы?анды жануарлар ж?не сал?ын ?анды.

13.Б?йрек.

14.Несепа?ар мен жыныс ?німі шы?атын ?зек ашылатын тік ішекті?

ке?ейген б?лігі.

15.?алам.

1. Негізгі б?лім.Жа?а саба?ты? та?ырыбы.

К?пжасушалы жануарларды? тыныс алуы. Асты?

?орытылыуы кезінде органикалы? заттарды? жай заттар?а ыдырауы

ж?не оларды? а?за жасушаларына, ?лпаларына, ?рт?рлі м?шелеріне

т?н органикалы? заттарды? ?айтадан т?зілуі ?шін оттегі керек.

Оттегін сі?іріп, к?мір?ыш?ыл газын сырт?а шы?аратын

а?заларды аэробты тыныс алатын а?залар дейді. Ал бас?а

жануарларды? ішкі м?шелеріне тіршілік ететін паразит жануарларды

анаэробты , я?ни оттексіз тыныс алатын а?залар дейді. М?ндай

а?заны? тыныс алуыны? негізгі м?ні аэробтыларды? тыныс алуы

м?німен бірдей. Тек ыдырау синтез процестері оттегіні? ?атынасынсыз

ж?реді.

Оттегі а?за?а екі т?рлі жа?дайда сі?еді. Ауада?ы оттегін

??рлы? жануарлары газ к?йінде, ол суда тіршілік ететіндерді? к?пшілігі

оттегін суда еріген к?йде сі?іреді.

Мазм?нын с?рау :

1.Тыныс алу.

2.Тыныс алуды? м?ні.

3.Газ алмасу.

4.Аэробты а?залар.

5.Анаэробты а?залар.

6.Оттегіні? екі к?йі.

7. Тыныс алу м?шелері.

Ж?а саба?ты бекіту :

О?ушылар?а жа?а саба?тан т?сінгендерін, я?ни ойларын

жина?тау ?шін, олар?а та?ырыпты? ?р жерінен с?ра?тарын ?оямын.

Саба?ты ?орытындылау :

Б?гінгі ?тілген жа?а саба?ымды о?ушылар?а бекіту

с?ра?тарын ?ойып ?орытындылаймын.

Ба?алау :

О?ушыларды? саба??а ?атынасына ?арай, с?ра? -жауап беруіне

?арай ба?алаймын.

?йге тапсырма :

№ 38 К?пжасушалы жануарларды? тыныс алуы.