Кредиттік о?ыту ж?йесі жа?дайында «Информатика» п?нін о?ытуды? жа?а ?дістері

?аза?станны? ?азіргі уа?ытта?ы білім беру ж?йесі д?ниеж?зілік білім ке?істігіне енуді? к?рделі м?селесін шеше отырып, ?айта ??рылып ?згеру ?рдісі ?стінде. «?аза?стан Республикасыны? 2015 жыл?а дейінгі білім беруді дамыту Т?жырымдамасыны?» негізгі ма?саты - білім беру ж?йесіні? барлы? де?гейінде ?о?амны? жа?а талаптарына с?йкес келетін білімді, к?сіби біліктілігі жо?ары жастарды т?рбиелеуге ?ол жеткізетін сапалы, б?сегеге ?абілетті білім ордаларын ?алыптастыру. ?рине, атал?ан ма?сат?а ?ол жеткізу ?шін ?лемні? жетекші елдерінде ?алаптас?ан білім беруді? мол т?жірибесін жан-жа?ты зерттеп, ?тымды жа?тарын алу ж?не ?лемдік стандарттар де?гейінде білім беріп ?ана ?оймай, б?секеге барынша ?абілетті, білімді мамандар дайындау. Осыны? н?тижесінде заман талабына сай елімізді? жо?ар?ы о?у орындарыны? ед?уір б?лігінде кредиттік о?ыту ж?йесі ?олданылуда.

О?ытуды? кредиттік ж?йесі білім беруді? жа?а технологиясы. Ол студентті? ?з бетінше, шы?армашылы? негізінде білім алуды ?з жа?дайына бейімдеп о?ытатын технология. Сонымен ?атар, б?л ж?йені? б?рын?ы классикалы? ж?йеден негізгі айырмашылы?ы - студент болаша? маманды?ына ?ажетті білімні? негізгі б?лігін ?зі ізденіп, тауып ме?гереді.

?азіргі ?о?амда?ы а?параттандыру жа?дайында студентті? жеке т?л?асын ?алыптастырып, а?паратты? ?о?амда ?мір с?руіне, оны? а?парат а?ымында д?рыс ба?дар жасап, тиімді шешім табуына ?ажет жа?а а?паратты? технологияларды та?дап алу ж?не оларды ?олдану ?абілеттілігін ?алыптастыруда информатика п?ніні? ма?ызы ?те зор екендігі белгілі. Осы?ан орай барлы? жо?ары о?у орындарында жалпы білім беретін информатика курсы міндетті п?н ретінде о?ытылуда.

Информатиканы игеру барысында студенттер а?паратты? компетентті жан?а айналуы тиіс, я?ни б?л п?нге компьютерлік ж?не а?паратты? сауаттылы?ты игеруді, студенттерге ?лемні? а?паратты? бейнесін ?йретуді, а?парат ?лемінде о? мен солын танитын біліктілікті калыптастыру ж?ктеледі.

Информатиканы? білім беру мен т?рбиелеуге ?атысты барлы? процестерді реформалау функциясын да атап ?ту ?ажет. Б?л м?селе ?Р Президентіні? жолдауларында да айтылды: «М?нда педагог р?лі ?згереді, оны? негізгі міндеті - о?ушыны? жеке т?л?а ретінде дамуын, оны? шы?армашылы? ізденісін с?йемелдеу ж?не ба?дарлау, біріге ж?мыс істеуді ?йымдастыру». О?у процесіні? технологиялы? жа?ынан ?айта жабды?талуы, жа?а педагогикалы? технологияларды? пайда болуы ал?а ?ойыл?ан ма?саттар?а жетуге деген саты болып саналады.

Информатика о?ыту ?дістемесіні? ерекшелігі–студент мен о?ытушыны? бірігіп о?у ынтыма?тасты?ын ??ру концепциясында. Б?л бір жа?ынан тиімді, ?йткені ЭЕМ-ні? аппаратты? ж?не ба?дарламалы? ?амтамасыз етуі к?ннен к?нге жа?аруда.

Б?л п?нні? та?ы бір ерекшелігі болып: о?уды жекелеу м?мкіншілігі ж?не даму, ойлау м?мкіндіктеріні? ерекшеліктерін ескеріп о?ыту. Б?л та?да информатика п?нін о?ыту?а жа?а талап ?ойылуда - ?зіндік ж?мыс, шы?армашылы??а ?йрету тек аны?тал?ан білімді беріп ?ана ?оймай, сонымен ?атар, оны ?зі ізденіп табатындай етіп ?йрету.

Университетімізді? о?у ?рдісінде ?олданылып отыр?ан кредиттік о?ыту технологиясы? негізгі ?станымдарыны? бірі - о?ытуды жекешелеуді ж?зеге асыруды? басты ??ралы болып табылады. Даралап о?ыту ?станымы келешекте жо?ары с?раныс?а ие мамандарды? ?атарынан к?рінгісі келетін білім алушыны?, ?зіні? шы?армашылы? ?абілетін арттыруына, ?здігінен білім алу негізінде ?зін – ?зі т?рбиелеуіне жол ашады.

Егер классикалы? ж?йеде о?ытушы - білім беруші болса, кредит ж?йесінде - ол білімні? ба?ытын беруші. О?ытушы д?ст?рлі саба?тарда дайын білімді ме?гертуші адам болса, кредиттік о?у ж?йесінде студенттерді? танымды?, зерттеу ?ызметін ?йымдастырушы?а айналады. Б?л аудиторияда?ы психологиялы? жа?дайды да ?згертеді, ?йткені о?ытушы ?зіні? о?у-т?рбиелік ж?мысына да, студенттерді? ж?мысына да зерттеу, іздеу, шы?армашылы? сипат дарытады. Б?гінгі та?да, жас ?рпа?ты о?ыту мен т?рбиелеуге жа?а к?з?арас, жа?а т?сіл, жа?а педагогикалы? ізденістер мен идеялар керек. П?нді игеруге к?мектесетін білімгерді? ?з бетінше ж?мысына ?ол?абыс болатын н?с?ауларды жасау ?ажет.

Заман талабына сай, о?у процессінде білім беруді? белсенді ?дістеріні? аясын ке?ейту керек. Мысалы, білімгерді? о?ытушымен бірігіп орындайтын ?зіндік ж?мысын ж?ргізуде ойын, с?хбат, диспут, дискуссия бас?а да ?дістермен ?атар, ?з шы?армашылы? ж?мысын жасап, оны ?ор?ау ?дісін де ке? ?олдану ?ажет. Б?ны? барлы?ы бірінші ?атарда білімгерді? ?з бетімен ж?мыс жасау ?абілеттерін ?алыптастырады, ?з ойын, идеясын логика?а с?йене отырып ?ор?ау?а ?йретеді, с?з байлы?ын арттырады.

?зіндік ж?мысты ?йымдастыруда д?рісханалык саба?тарды? орны ?лкен. М?селен, студенттерге берілетін с?ра?тар ?з маманды?ына байланысты ??растырылады. Сонда студенттерді? кемінде екеуіне баяндама-реферат жасау тапсырылса, олар берілген та?ырып бойынша ?р т?рлі ма?л?мат к?здерінен а?парат жинап, оларды салыстыру ба?ытында ?ткізу студенттерді кызы?тыратынды?ы бай?алады. Олар кейбір кітаптарды? ?аза?ша терминологиясына сынау жасап, ?з ойларын орта?а салу?а тырысады. ?зіндік ж?мысты? жалпы о?у ?рдісіндегі ма?ыздылы?ы мынадай ерекшеліктері бойынша сипатталады:

- ?зіндік ж?мыс студент ойларын жазбаша т?рде к?рсете білумен ?атар шы?армашылы? ойлауыны? ж?не зерттеу ж?мыстарыны? негізін бекітуін ?амтамасыз етеді;

- д?рістен ал?ан білімдерін ке?ейтіп, тере?детумен ?атар теориялы?, т?пн?скалы? материалдарды талдау да?дысын ?алыптастырады;

- о?у ба?дарламасына с?йкес студентті? ?аншалы?ты белсенділік, шы?армашылы? ба?ытта ?суін ба?ылауга м?мкіндік береді.

?зіндік ж?мыс студентті? ?зін-?зі т?рбиелеуіне, ?з ортасында ?зіні? жауапкершілігін сезінуіне, білім ?орыны? артуына, іс-?рекетті ж?зеге асыруда практикалык т?жірибесіні? жина?талуына, м?селелік жа?дайларды? шешімін таба білуіне зор ?серін тигізеді. Ал, м?ндай ??зіреттіліктер студетті? болаша?та к?сіби маман болуыны? негізгі к?рсеткіштері болып табылады. Сонды?тан да, кредиттік о?ыту технологиясында о?у ?рдісін ?йымдастыруда студентті? ?зіндік ж?мысына ерекше м?н беру ?ажет деп есептейміз.

Келешек кредиттік о?ыту жа?дайында студенттерді? ?зігінен орындайтын ж?мыстарыны? жа?а формалары мен ?діс-т?сілдерін ендіруді, жа?а а?паратты? технологиялармен ?здігінен орындалатын ж?мыстарды ?йымдастыруды жа?артуды талап етеді. Сол себепті университетімізді? о?у ж?йесінде «Информатика» п?нін ж?ргізуде студентті? ?здік ж?мысы (С?Ж) мен студентті? о?ытушы к?мегімен орындайтын ?здік ж?мысына (СО?Ж) айры?ша назар аударылады.

?зіндік ж?мыста негізгі жауапкершілік студентті? ?зіне ж?ктелгенімен де, о?у орны мен о?ытушы?а артылатын міндет те аз емес. ?здік ж?мыстарды ?йымдастыруда о?ытушы о?у ?дерісін саба? беру логикасына ба?ындырмайды, керісінше, студентті? білімді ?здігінен игеру логикасына ба?ыттайды.

Кредиттік о?ыту ж?йесі бойынша теориялы? материалды о?ып ?йренуді ?йымдастыру?а ?олданылатын технологиялар:

• Слайд-лекция;
• Видеолекция;
• Мультимедиалы? лекция.

Лекциялар о?у ?рдісінде ?йымдастырушы ж?не ба?ыт ба?дар беруші ?ызмет ат?арып, студенттерді? ?збетімен тере? білім алу?а деген с?раныстарын ж?не ?абілеттерін дамыту?а тиісті.

КОЖ жа?дайында лекция?а ?ойылатын талаптар:

• А?паратты? сипатта;
• М?селелік жа?дайларды? шешімін табу сипаты;
• Ке?ес берушілік сипатта (бірінші орында).

КОЖ жа?дайында?ы лекциялы? саба?ты? жалпылама ??рылымы:

• Фронтальді с?ра?нама (5-7 минут);
• Лекция (20-25 минут);
• Материалды бекіту ж?не тере?дету ж?мысы (15-20 минут).

Кредиттік ж?йе талабы бойынша о?ытушы ?рбір саба??а арнаулы белсенді таратпа материал (БТМ) (Hand – outs) дайындап, ?олдануы керек. Ол материалдар кафедра отырысында талданып, бекітілуге тиісті.

Белсенді таратпа материалды? кейбір т?рлері.

• Репродуктивті тесттер (берілген лекция м?тінін тере? зерделеуге к?мектеседі);
• Материалды т?сінуге арнал?ан жатты?улар (о?ылатын материалды тере? ме?гертуге ба?ытталады);
• Шы?армашылы? тапсырмалар (ал?ан білімді ?олдану?а м?мкіндік береді);
• Рефлексивті анализ (іс-?рекет кезінде ж?не оны? н?тижесінде ?з ж?мысы?ды ?ада?алау?а ж?не ба?алау?а м?мкіндік береді).

Кредиттік о?ыту ж?йесі талап ететін жо?арыда аталып ?ткен, белсенді таратпа материалдарды біз «Информатика» п?нін ж?ргізуде ке?інен ?олданамыз. Іс-т?жірибеде дайын ?лгідегі м?ндай материалдар болма?анды?тан, п?нні? «Мемлекеттік білім беру стандартына», со??ы ?олданыс?а т?скен ба?дарламалы? жаса?тамалар?а с?йкес, сай таратпа материалдар дайындап ?олданудамыз. Сонымен ?атар, студенттерді? д?рісте ал?ан білімдерін бекітуде ?олданылатын жа?а дидактикалы? н?с?а ретінде «сы?ыл?ан а?парат пара?тары» пайлаланылады. Енді осы таратпа материалдарды? ?олдану барысын ай?ындап ?арастырып ?тейік.

?ашы?тан о?ыту жа?дайында е? алдымен студенттерге д?рісті? электронды м?тіні о?ып танысу?а беріледі. Ал д?ріс о?ытуды? д?ст?рлі жа?дайында ?тілетін болса, о?ытушы д?рісті? материалын ауызша айтумен ?атар слайдтарды да ?олданады. Т?менде мысал ретінде №1 д?рісті? ?ту барысы к?рсетіледі.