Ма?ал-М?тел

Ма?ал — на?ыл с?з. Ол ?мірдегі т?рлі ??былысты жина?тап, т?йіп, ы?шамдап беріп, бір не екі тарма?тан т?ратын, алды??ы жолдарында пайымдап, со??ы жолдарында ?орытыл?ан ой айтатын халы?ты? бейнелі поэтикикалы? жанрды? бір т?рі, ?асырлардан екшеліп жеткен тере? мазм?нды, та?ырып аясы ке? с?з м?йегі. Ма?алдар к?біне ?ле? ?лгісінде кейде ?ара с?збен де айтылады. ?й?ас?а (“?айра?ы жо? к?лден без, ?айырымы жо? ерден без”), аллитерация?а (“Етігін шешпей ер шы?аймас”), ассонанс?а (“?атты жерге ?а? т?рар, ?айратты ерге ба? т?рар”) ??рылады. Ма?алдар тура ж?не ауыспалы ма?ынада ?олданылады. Ауыспалы ма?ынада?ы с?здер ішкі астары бар, т?тас бір ойды білдіреді (“Бір же?нен ?ол шы?ар, бір жа?адан бас шы?ар”), (“Ырыс?а ?арай ?л ?сер, ?оныс?а ?арай мал ?сер”), (“Ел — ырысты? орманы, ер — ырысты? ?ор?аны”), (“Ер жігіт ?ш а? ?й тігеді, ?ш ?ара ?й тігеді”).

М?тел — ?зіні? негізгі т?йіндеуін кесіп айтпайтын, бір-бірімен кере?ар шендестіруі жо?, ?орытындысы т?спалды, ?ыс?а да н?с?а на?ыл с?з. Ма?ал?а ?те жа?ын. М?тел сы?ар тарма? болып келеді. С?з ?стемелене келіп, ма?ал?а айналады. Мысалы, “?а?ба?тан ?ашса?, д??бекке” — м?тел. “?а?ба?тан ?ашса?, д??бекке жолы?асы?” — ма?ал. М?тел тура, ауыспалы, астарлы ма?ынада ?олданылады. М?тел адамны? айт?ан пікіріне ой ?осады, сезімін ?серлі де айшы?ты жеткізеді. А?ын-жазушыларды? ?тымды с?здеріні? біразы Ма?ал-М?телге айнал?ан: (“?ылымды іздеп, д?ниені к?здеп” — Абай), (“Жал?анды жалпа?ынан басып ?тіп” — Жамбыл, т.б.).