Ма?та. Ма?таны? т?рлері мен сорттары

Ма?та – ба?алы талшы?ты да?ыл. Ол халы? шарушылы?ыны? ?р саласында т?рлі ма?сатта пайдаланылады. Е? бастысы – ма?та то?ыма ?нерк?сібі ?шін негізгі шикізат. М?селен, бір тонна шитті ма?тадан 330-360 кг талшы?, 550-580 кг т??ым ж?не 30-40 кг ?ыс?а талшы? алынады. Ма?тадан ?зын талшы?ты сорттарынан ?р т?рлі маталар – б?тес, с?тен, маркизат то?ылады. Орташа есеппен ал?анда 1 тонна шитті ма?стадан 3000 метр мата то?у?а болады. Ма?таны? ?ыс?а талшы?тарынан целлюлоза, пластмасса, фотопленка, медицинада ?олданылатын ма?та, жан?ыш пілте, жасанды жібек ж?не бас?а б?йымдар дайындалады.

Ма?та талшы?ынан тігін машиналары ?шін жіп, ар?ан, электр ора?ыш ж?не бас?а да заттар алынады.

Ма?таны? т??ымында 20-25 пайыз?а дейін май болады, сонды?тан 1 тонна шитті ма?тадан 100-110 кг жо?ары сапалы май алынады. Ма?та майы тама?, консерв, парфюмерия ?нерк?сібінде ке?інен ?олданылады.

Ма?таны? 1 тонна т??ымынан 400-420 кг к?нжара алынады. Оны? ??рамында 40 пайыз?а жуы? а?уыз бар, сонды?тан ол мал азы?ы ?шін де пайдаланылады. Біра?, к?нжараны? ??рамында улы зат госсипол болады, сол себепті оны т?улігіне 2-3 кг м?лшерінде ?ана ірі ?ара мал?а береді, ал шош?а?а беруге болмайды.

Ма?таны? 1 тоннасынан 380-400 кг т??ым ?абы?ы шы?ады. Ол этил, метил спирттерін, лак, ?а?аз, органикалы? ?ыш?ылдар, целлюлоза ж?не бас?а да заттар алу?а пайдаланылады.

Ма?таны? саба?ы (?оза) отын ретінде ?олданылады.

Отамалы да?ыл бол?анды?тан егіншілікте ма?та д?нді ж?не бас?а да?ылдар?а жа?ы ал?ы егіс болып есептеледі.

?азастанда?ы жал?ыз талшы?ты да?ыл – ма?та. Ол тек О?т?стік ?аза?стан облыстарында ?ана ?сіріледі. М?нда 2006 жылы ма?та 204,0 мы? гектар жерге егілді, оны? ?р гектарыны? 23,0 центнерден т?сім алынды, жалпы 470 мы? тонна ма?та жиналды.

Ма?таны? т?рлері мен сорттары. Ма?таны? екі т?рі ?сіріледі: бірінші т?рі – орташа талшы?ты к?дімгі немесе мексикалы? ма?та. Оны? к?сегі ірі, ж?мыр, жо?ар?ы жа?ы ?шкір, ?ауаша?ы 3-5 жерден алынады, ?р к?секті? ?ауаша?ында 5-10 дана т??ымы бар.талшы?ыны? сапасы жо?ары, ?зынды?ы 30-35 мм, жі?ішкелігі 17-20 мкм.

Екінші т?рі – жі?ішке талшы?ты перу немесе мысыр ма?тасы. Оны? к?сегі ?са? конус т?різдес, ?зынша келеді. ?ауаша?ы 3-4 ?ялы, онда ²-8 жала?аш т??ым бар. Талшы?ыны? сапасы жо?ары, ?зынды?ы 38-40 мм, жі?ішкелігі 12-18 мкм.

?аза?станда негізінен ма?таны? орта талшы?ты сорттары ?сіріледі. О?т?стік ?аза?стан облыстарында 2006 жылы ма?таны? Киргизский -3, С-4727, С-6524, С-4908, 108-Ф, Пахтарал-3031 ж?не 3044 сорттары аудандастырыл?ан.

Ма?та – ба?алы талшы?ты да?ыл. Ол халы? шарушылы?ыны? ?р саласында т?рлі ма?сатта пайдаланылады. Е? бастысы – ма?та то?ыма ?нерк?сібі ?шін негізгі шикізат. М?селен, бір тонна шитті ма?тадан 330-360 кг талшы?, 550-580 кг т??ым ж?не 30-40 кг ?ыс?а талшы? алынады. Ма?тадан ?зын талшы?ты сорттарынан ?р т?рлі маталар – б?тес, с?тен, маркизат то?ылады. Орташа есеппен ал?анда 1 тонна шитті ма?стадан 3000 метр мата то?у?а болады. Ма?таны? ?ыс?а талшы?тарынан целлюлоза, пластмасса, фотопленка, медицинада ?олданылатын ма?та, жан?ыш пілте, жасанды жібек ж?не бас?а б?йымдар дайындалады.

Ма?та талшы?ынан тігін машиналары ?шін жіп, ар?ан, электр ора?ыш ж?не бас?а да заттар алынады.

Ма?таны? т??ымында 20-25 пайыз?а дейін май болады, сонды?тан 1 тонна шитті ма?тадан 100-110 кг жо?ары сапалы май алынады. Ма?та майы тама?, консерв, парфюмерия ?нерк?сібінде ке?інен ?олданылады.

Ма?таны? 1 тонна т??ымынан 400-420 кг к?нжара алынады. Оны? ??рамында 40 пайыз?а жуы? а?уыз бар, сонды?тан ол мал азы?ы ?шін де пайдаланылады. Біра?, к?нжараны? ??рамында улы зат госсипол болады, сол себепті оны т?улігіне 2-3 кг м?лшерінде ?ана ірі ?ара мал?а береді, ал шош?а?а беруге болмайды.

Ма?таны? 1 тоннасынан 380-400 кг т??ым ?абы?ы шы?ады. Ол этил, метил спирттерін, лак, ?а?аз, органикалы? ?ыш?ылдар, целлюлоза ж?не бас?а да заттар алу?а пайдаланылады.

Ма?таны? саба?ы (?оза) отын ретінде ?олданылады.

Отамалы да?ыл бол?анды?тан егіншілікте ма?та д?нді ж?не бас?а да?ылдар?а жа?ы ал?ы егіс болып есептеледі.

?азастанда?ы жал?ыз талшы?ты да?ыл – ма?та. Ол тек О?т?стік ?аза?стан облыстарында ?ана ?сіріледі. М?нда 2006 жылы ма?та 204,0 мы? гектар жерге егілді, оны? ?р гектарыны? 23,0 центнерден т?сім алынды, жалпы 470 мы? тонна ма?та жиналды.