Мен мугалиммин

Болду! Жетет! Дүйнөнү эми адамдар мугалими жок да тааный берет. Биз АДАМ ЖАН ДҮЙНӨСҮН үйрөтүшүбүз керек. Бүгүнкү 21-кылымдын мугалиминдеги эң чоң милдет – адам таанытуу. Өтмүшүбүздү, келечекти адамдын жүрөгү, соккон илеби, деми, руху аркылуу таануунун мезгилинде жашап жатабыз. Боорукердик, сүйүү, таасирленүү, суктануу, аёо деген сезимдерди жер бетинде сактап калуу аракетин мугалимдер көрүүгө милдеттүү. Бүгүн этиштин чактарын, ээ менен баяндоочтун сан, жак боюнча ээрчишин, адабияттын теориясын, Сыдыкбековдун канчанчы жылы төрөлгөнүн эле үйрөткөн мугалим мугалим эмес. Бүгүн адам жүрөгүн, каалоосун, сезимин окуткан мугалим чыныгы мугалим.

“Ак кеме” повестиндеги бала балык болуп сүзүп кетет эмеспи. Кайран Чыңгыз аба, ишеними, үмүттөрү талкаланган каарманын аяп, сууга сүздүрүп жибериптир. Таятасынын бугуга кол салып жатканын көргөн бала кийин чоңойгондо адамга деле кыйналбай кол салган бала болмок чыгаар. “Адам өмүрү ыйык” десең, - “Таятам да бугуну ыйык дээр эле, бирок ал мени алдаптыр” деп айтмактыр.

Бүгүн мен иштеген мектепте миңдеген каармандар окуйт. Алардын ар бири “Ак кемедеги” баладай назик сезимдерди багып жүрөт. Аларды алдаганга мүмкүн эмес. Эл, Мекен, Ата Журт, Ата Эне ыйык экенин айтып, өзүбүз да аны ыйык тутуубуз керек.

Бир китептен мугалими тууралуу жазылган акындын эки сабын окудум эле.

Сыдыковдун лекциясын уккандар,

Ата Журтка чыккынчылык кылышпайт.

Демек, биз окуткан балдар Мекенге чыккынчылык кылбашы керек. Биз ал үчүн жооптуубуз. Мен зат атоочту өтүп жатып да, “кечирим”, “адамгерчилик”, “намыс”, “акыл”, “максат”, “тилек” деген абстрактуу зат атоочтор бар экенин, ал сөздөрдүн маанилери Мариан чуңкурунан да терең, Эверестин чокусунан да бийик экенин түшүндүрүп отурушум керек. Такалбай, шар, эркин сүйлөгөнгө үйрөтүп жатып, жалаң жакшы сөздөрдү, дилге, жүрөккө жакын сөздөрдү сүйлөөгө үйрөтүүм абзел. Мен “Алтын балык” жомогунан ачкөздүктүн, “Иттин доолдай тиктирем дегени” тамсилинен жалкоолуктун кесепетин көрсөтүп отурушум керек. Айтматовдун ааламы аркылуу жандүйнөнүн каршылыктарын, кемчиликтерди кечире билүүнү, “Манастагы” Каныкейдин образы менен аял затынын бүгүнкү доордогу ордун, миссиясын айтууга милдеттүүмүн.

Бүгүн адамзаттын жашоо жолу иш-үй-иш болуп, “механикалык жашоого” айланып баратканда балдарды айлана-тегерекке көз салууга тарбиялап алуу талабы турат. Биздин окуучулар биз окуткан илим-билим, булар адамзат жашоосу экенин аңдашы керек.