О?УШЫЛАРДЫ? ?ЗІНДІК ІС-?РЕКЕТТЕРІН ?ЙЫМДАСТЫРУ Ж?НЕ ТАНЫМДЫ? ?АБІЛЕТТЕРІН ДАМЫТУ.

/Cmd+V

?аза?стан Республикасыны? Президенті Н.?.Назарбаев «?аза?стан -2030» ?аза?стан хал?ына жолдауында ?аза?станды?тарды? ?мір сапасыны? артуында?ы міндеттерді? бірі осы заман?ы білім беру мен к?сіптік ?айта даярлау, «парасатты экономиканы?» негіздерін ?алыптастыру, жа?а технологияларды, идеялар мен к?з?арастарды пайдалану, инновациялы? экономиканы дамыту.

?аза?стан Республикасыны? «Білім туралы» за?ында білім беру ж?йесіні? жеке адамды ?алыптастыру?а, дамыту?а ж?не к?сіби шы?дау?а ба?ыттал?ан ролі атап к?рсетілген: «педагог ?ызметкерлер о?ушыларды? мемлекеттік білім беру стандартында к?зделген де?гейден т?мен емес білім, білік, да?ды алуын ?амтамасыз етуге, жеке шы?армашылы? ?абілеттеріні? к?рініп, дамуы ?шін жа?дай жасау?а міндеттті»- делінген.

Мемлекетімізді дамы?ан ?ркениетті елдер де?гейіне к?теру ?шін болаша? ?рпа?ты мектеп ?абыр?асынан бастап жан-жа?ты білімді, к?сіпкерлік орта?а бейімді етіп т?рбиелеу басты ба?ытымыз. Бізді? міндетіміз д?ниеж?зіндегі жа?алы?тармен, жауапкершілік, ерік к?ш сезімдерін сі?іру, я?ни оларды? дамуына ?лкен м?н беру. Ал дамуды? негізі-білімде.

Білім беру саласында?ы ?лемдік білім ке?істігіне ?мтылу?а байланысты жасалынып жат?ан талпыныстар мектеп о?ушыларыны? дербестігін, іздемпазды?ын, белсенділігін мен шы?армашылы? м?мкіндіктерін дамытуды талап етеді. Сонды?тан о?ушыларды? о?ып ж?рген кезінде оларды? ойлау белсенділігін дамытып, білімі мен біліктіліктерін ?мірді? жа?а жа?дайында пайдалана білуге ?ажеттілігі туындайды. Б?л міндеттерді? ж?зеге асуы о?ушыларды? шы?армашылы? іс-?рекеттерін о?тайлы ?йымдастыру?а тікелей байланысты. О?ушыс жа?аша ?мір с?ріп ?оймай, ?о?амны? ?леуметтік, ???ы?ты?, экономикалы? нормаларын ме?гере отырып, ?о?ам мен ты?ыз байланыста болуын дамыту.

Осы атал?ан ма?сат?а жетуді? міндеттеріне то?тала кетейік :

1) о?ушыларды? теориялы? білімдерін шы?дау

2) о?ушыларды? жеке дара ерекшеліктерін ескеру

3) шы?армашыл т?л?а ?алыптастыру.

Физиканы о?ыту процесін жетілдіру о?ушыларды? танымды? белсенділігі мен іздемпазды?ын арттыру?а негізделген. О?у танымды? ?ызметі барысында о?ушылар ?ажетті к?лемдегі білімді игеріп ?ана ?оймастан, танымды? ?абілеті мен шы?армашылды? ойлауы да дамытылады. О?ушыларды? танымды? ?ыз?ушылы?тарын дамыту?а арнал?ан зерттеулерді? н?тижелері о?ушыларды? танымды? ?ызы?ушылы?ыны? к?рсеткіштері ретінде т?менде берілген:

таным ?рдісіндегі белсенділігі, білімге ?ызы?ушылы?ы;

?здігінен ізденушілік ?рекет жасау?а ынтасы;

о?у-танымды? ?ызметтегі негізгі т?йінді аны?тау білігі;

игерілген білімді тасымалдай білуі;

?з іс- ?рекетін ба?ылауы, ба?алауы;

О?ушыларды? танымды? ?ызы?ушылы?ыны? е? жо?ары де?гейі танымды? міндеттерді ?здігінен шешуге ?тымды жолдарды ?олдана білуімен, жа?аны білуге деген ?ызы?ушылы?ыны? жо?ары болуымен ж?не ?з іс- ?рекетін ба?ылап, ба?алай білумен сипатталады.Орта де?гейде о?ушы танымды? іс-?рекет де?гейін ?здігінен орындауды о?ытушыны? к?мегін ?ажет етуімен сипатталады, т?менгі де?гейде о?ушы тапсырманы ?айталаумен шектеліп, о?ытушыны? к?мегімен орындалады.

Ізденіс ж?мысыны? ж?не о?ушыны? ойлау ?абілеттіні? даму жолдарыны? ал?ы шарттарыны? бірі – баланы? п?нге деген ?ызы?ушылы?ын аны?тау, т?рбиелеу, жетілдіру, бойында?ы ерекше ?асиеттерін к?рсетуге, дамыту?а м?мкіндік к?рсету. Осы ?а?иданы? негізінде ерекше ?абілеті бар балалар ізденіс ж?мыстарына белсенді ?атысып тартылады.

Іздену ж?мыстары ар?ылы о?ушыны? ойлау ?абілетін аны?тап ж?не оларды? жетілуіне тиімді жа?дай жасау. Балаларды? ізденіс ж?мыс?а бейімделуі – тере? білімні? негізі болып ?ана емес, о?ушыны? ойлау ?абілетіні? даму кепілі болып табылады.

?азіргі ?ркениетке ?мтыл?ан ?о?ам талабына с?йкес, ?аза?стан Республикасыны? дамы?ан елдермен иы? тіресіп т?руы ?шін, елімізді? болаша?ы мен ?азіргі кезе?і ?шін білімді, зерделі, ?з бетімен іс-?рекет ете алатын, ?о?амнан ?з орнын таба алатын ш?кірттерді дайындау ?стазды? міндеті.

О?ушыны? ізденушілік ?асиетін ?алыптастыру о?ытуды? т?рлі формалары мен ?дістері ар?ылы ж?зеге асырылады. Соларды? ішіндегі е? тиімдісі (ізденушілік) – о?ушыны? ?ылыми ?о?амын ?йымдастыру. Биік танымды? ?абілет, т?рмыс-тіршілікті? сырын ??у?а талпыныс баланы? ерте жасынан туындайды екен. Сонды?тан ізденушілікке баулу бастауыш сыныптан басталуы керек. Ендеше мектепте о?ушыны ізденіс ж?мысына ?атыстыра отырып ?ылыми мен техниканы? жетістігіне с?йкес армандарына жетуге, ?з жолдарын д?л табу?а ?ылым?а жетелеу ар?ылы ?здеріні? ?абілеттін ашуларын к?мектесуіміз ?ажет. О?ан ?ол жеткізетін тиімді ізденіс ж?мыс т?ріні? бірі – о?ушыларды? ?ылыми ?о?амын ?йымдастыру.

Зерттеушілік процесс барысында о?ушылар белгілі фактілер мен ??былыстар?а берілетін т?сініктемелер мен д?лелдеулерді ?з бетінше іздестіріп, т?сінуіне тура келеді.Ол - есеп шы?арудан рухани ?ана?аттануы мен эстетикалы? л?ззат алуы ж?не зерттеу ма?сатына жету м?мкіншілігіне сенімді болуы.О?ушыларды математикалы? зерттеу ?дісіне ?йрету, олар?а зерттеушілік да?дыларын ?алыптастыру ар?ылы математикалы? танымды? ?абілетін дамыту?а м?мкіндік тудырады.

Физиканы о?ыту ?рдісінде о?ушыларды? о?у- танымды? іс-?рекеттін к?теру о?у уа?ытын к?п ж?мсауды ?ажет етеді. Осы?ан байланысты физика саба?ында ??рал жабды?тарды?, физикалы? есептерді шы?аруда дайын сызбалар мен жазуларды?, ?олдан жасал?ан дидактикалы? материалдарды? тиімділігі зор.

О?ыту процесі шы?армашылы?пен ?йымдастырылса, онда о?ушыларды? білім д?режесі о?ытушы айт?ан с?здерден емес, ?здеріні? ізденуі ж?не есеп шы?ару ?дістерін іздеу ар?ылы ?алыптасады.

?ай елде болсын бала?а білім беру ісі елеулі орын алып, ?рпа?ыны? білімділігі мен біліктілігін шындау?а бет б?рды. Шынында да о?ушыларды? жалпы білімін к?теру ?лкен м?селе екені с?зсіз. Елімізді? м?ртебесіні? биік болуы ?о?ам м?шелеріні? келешек ел ?ожасы – жас ?рпа?ты? белсенділігі мен іскерлігіне тікелей байланысты болма?. ?азіргі та?да елімізді? келешегін, ?з елін с?йетін, ?дет-??рпын, салт-санасын ?астерлейтін ?рпа?ты т?рбиелеу – бізді? басты борышымыз.

Зертеушілік ?дісте ?олдану да?дысы т?л?а дамуыны? негізі: керекті а?парат, фактіні жинау, т?рлі к?з?араста сараптау да?дысы, ?орытынды жасап, пайымдау.

?ылыми жобалау ?дісіндегі іс-?рекететуші т?л?а, зертеушілік шы?армашылды?, ролде ойнаушы, іздемпаз т?л?а.

Жобалауды? жалпы ??рылымы :

1) алдымен жобаны? та?ырыбын типін та?дау ;

2) зерттеуді? ма?ыздылы?ы;

3) міндеттерді топтар?а б?лу, зеттеу ?дістерін тал?ылау, а?парат іздеу, шы?армашылы? шешімдер ?абылдау

4) зерттеулерді?, шы?армашылды? міндеттері бойынша ?здік ж?мысы, ба?ылау

5) ал?ан а?параттары бойынша тал?ы?а салу

6) ?ор?ау

Жобалау ?дісіне ?ойылатын талаптар

-зерттеудегі шы?армашылы? жоспарды? проблемалары мен міндеттерін кіріктірілген білімді, оны шешу ?шін ізденушілігін талап ету.

-практикалы?, теориялы?, танымды? н?тижелерді? к?рсеткіштері

-о?ушыларды? ?здігінен іс-?рекет етуі.

-жобалауды? мазм?ныны? ??рылымы.

Жобалау ?дісіні? алгоритмі

1.Проблема

2.Жобалау

3.А?парат к?здерін іздестіру

4.Н?тижені ?орытындылау

5.Презентация.

Білуге деген ??штарлы?, ба?ылау?а тырысушылы?, т?жірибеден ?ндіруге дайын т?ру, ?лем туралы жа?а м?лімет жинау?а талпынушылы? ?асиеттер бала?а т?н д?ст?рлі мінез.

?азіргі кезде зерттеу ісі б?гінгі заман адамыны? ?мір с?ру т?сіліне енген к?сіби шеберлігін танытуда ?зіндік к?з?арасына с?йкес ?ызмет болып табылады. Б?гінгі білім беру саласыны? ма?ызды міндеті баланы ?зіндік ізденушілікке баулу, о?ан зерттеу да?дысы мен білігін ?йрету. ?р о?ушыны жеке т?л?а ретінде ?алыптастыру ?шін оны? танаымды? ?абілетін т?рлі ?рекете к?рсету ?шін зерттеуге дайындау ?ажет.

?орытынды:

О?у тапсырмаларыны? ?лгі кезе?деріне ба?ытталуы (дидактикалы? аспект);

?р т?рлі де?гейлілікті ж?не ?рбір о?ушыны? жеке ерекшелігін ескеру (педагогикалы? аспект)

О?ушыларды? ?зіндік ж?мысын ?йымдастыруда?ы ж?йелікті са?тауды т?мендегі негізгі жа?дайлар ?ажет етеді;

О?ушыларды? парасаттылы?ын ?алыптастыруда, ойлау ?рекетінде шы?армашылы?, а?паратты? м?дениет ж?не сауаттылы? ?ызмет бай?алады;

О?ушыларды? ?зіндік ж?мысын ?йымдастыруды? т?йінді м?селелерін шешу м??аліміні? к?сіптілігімен байланысты шеберлігінде дамитыны с?зсіз.

Елді? ерте?і білімні? тере?дігі мен ?лшенеді демекші.?здіксіз ?згеріп т?р?ан ?лем адамнан да ?абілет пен ?ажеттіліктерді ?здіксіз дамытуды талап етеді.Сонды?тан білім беру саласыны? басты ма?саты о?ушыларды ?згермелі ?мірде ?оры?пай, еркін ?мір с?руге, білім мен білігіне сай келетін ба?дар та?дап алатындай д?режеге, ?з бетінше ж?мыс істеу да?дыларын ?алыптастыру?а, аналитикалы? ойлау ?абілеттерін дамыту ж?не оларды? шынайы ?мірде дара т?л?а етіп ?алыптасуына ы?пал ету.

«Ш?кірт – ны?ырлай беретін ыдыс емес, керісінше т?тандыруды талап ететін шыра?» демекші о?ушыларды? жеке шы?армашылы? м?мкіндіктерін дамыту ж?не оларды шынайы ?мірдегі дара т?л?а етіп дайындау мектепті? басты ма?саттарыны? бірі.

Пайдаланыл?ан ?дебиеттер тізімі:

1.?аза?стан Республикасы Президенті Н.Назарбаевты? ?аза?стан хал?ына Жолдауы, 2012.

2. ?аза?стан Республикасы «Білім туралы» За?ы –Астана,2004.

3. ?біл?асымова А.Е. « Студенттерді? іздемпазды?ын ?алыптастыру» Алматы,1994

4. «Математика ж?не Физика» журналы 2010,№5