Первый звонок

Гимназия сыныптары бар №21 жалпы білім беру орта мектебі

Ашы? саба?

П?н: Ана тілі

Та?ырыбы: Алматы – бас ?алам,

Жас ?ала - Астанам

Орында?ан: 3«б» сынып жетекшісі

С?йінбаева Г.

2015 -2016 ж.ж.

Саба?ты? та?ырыбы: Жарас?ан ?бдірашев. Алматы – бас ?алам, Жас ?ала – Астанам.

Саба?ты? ма?саты: 1) Алматы ?аласыны? к?рікті жерлерін аралай отырып, о?ушыларды? ал?ан білімдерін ж?йелеу, пысы?тау.

2)Амалдарды орындай білуге да?дыландыру.

3)О?ушыларды? ?здеріне ж?мыс істету, ой-?рістерін дамыта отырып, о?ушыларды тияна?тылы??а, ??ыптылы??а т?рбиелеу.

К?рнекілігі: Ба?аланатын ж?ректер, плакат, слайд, интерактивті та?та.

Т?рі: Саяхат саба?.

Жоспар: I. Шатты? ше?бері.

?айырлы к?н достар! Сендерді к?ргеніме ?те ?уаныштымын.

Армысы? шапа?атты К?н - ана!

Армысы? шапа?атты Аспан - ана!

Армысы? мейірімді Жер - ана!

??т дарыт бар ?лемді жарыл?а

II. ?йымдастыру кезе?і.

– Балалар, біз б?гін ана тілі саба?ында Алматы ?аласына саяхат?а шы?амыз. Саяхат?а шы??ылары? келе ме?

- Балалар, Алматы?а пойызбен барайы? па? ?лде ?ша?пен барайы? па?

- ?айсысы тез жетеді деп ойлайсы?дар?

- На?ты ?айсысы тез баратынын білгіміз келсе, ?оз?алысты табу?а берілген есепті шы?арайы?.

?=50км/са? ?=1000км/са?

S=3000км S=3000км

t=? t=?

Шешуі: t= S:? Шешуі: t= S:?

t= 3000:50 t=3000:1000

t= 60са?. t=3 са?.

- Балалар, ?ша?пен баратын болды?.

ІІІ. Билет тарату.

- Балалар, ?ша?пен баратын болса? та, жол алыс, біра?, серігіп, к??ілді баратын болса?, уа?ытты? ?алай ?ткенін білмей ?аламыз.

IV. Сергіту с?ті.

?шып келем,

?шып келем к?гімде,

?шып келем

М?лдір аспан т?рінде.

К?кте ж?ріп ?ызы?амын

Жердегі –

Сонау, сонау

?зім ?ш?ан ??ірге.

(?ша?ты? ?онуына ба?даршамны? жасыл т?сі керек. Ол ?шін ?уелі ?ызыл т?сті? тапсырмасын орындау керек.)

V. ?ызыл т?сті ба?даршам тапсырмасы.

(?й тапсырмасын с?рау. ІлиясЖанс?гіров кім?)

Жанс?гіров Ілияс — а?ын, ?о?ам ?айраткері. Ал?ашында ?з ?кесінен, ауыл молдаларынан сауат аш?ан. ?ара?аш ауылында ж?дитше бастауыш мектепті бітіреді. Болаша? а?ынны? б?дан со??ы біраз уа?ыты ауылда ?теді. 1919 жылы. Ташкенттегі екі жылды? м??алімдік курс?а т?седі. Оны бітірген со? ?з ауылында м??алім болып, кейін «Тілші» газетінде ?ызмет ат?арады. 1922 жылыВерныйда?ы (Алматыда?ы) ?аза? а?арту институтыны? ме?герушілігіне та?айындалады. 1925 жылы М?скеудегі Журналистика институтына о?у?а т?сіп; 1928 жылы бітіріп шы??ан со?, «Е?бекші ?аза?» газетіне ?ызметке жіберіледі. Жанс?гіров шы?армалы? ж?мыспен ?атар ?аза?стан Жазушылар ода?ын ?йымдастыру ісіне де белсене ?атыс?ан.

VI. Сары т?сті ба?даршам тапсырмасы.

(Ілияс Жанс?гіровты? К?кшетау ?ле?ін м?нерлеп о?у.)

?й тапсырмасы с?рал?аннан кейін, жасыл т?с жанып, Алматыны? ?демі жерлерін аралау Шымб?ла?тан басталады.

- Балалар, Шымб?ла??а барар жол кілттеулі, ?ане бізге ?ояр шарты, не тапсырмасы бар шы?ар к?рейік.

VII. Шымб?ла?.

(Жарас?ан ?бдірашев а?амызбен танысу)

- Жарас?ан ?бдірашев — ?аза? а?ыны. 1948 жылы ?ызылорда облысы, Арал ауданы Аман?ткел ауылсоветінде д?ниеге келген. 1969 жылы ?аза? Мемлекеттік университетіні? филология факультетін бітірген. ?аза? а?ыны, сыншы, аудармашы, Ма?жан Ж?мабаев бай?ауыны? лауреаты, ?аза?стан жазушылар ода?ы поэзия ке?есіні? т?ра?асы, Аграрлы? партия ?йымдастырушыларыны? бірі. Жас таланттар?а арнал?ан кейін ?зіні? есімімен аталып кеткен ж?лдені? ??рылтайшысы. Жарас?ан ?бдірашев ?зіні? шы?армашылы? жолында ?аза? тіліні? н?рін жо?алтпастан, ?рпа?ына таза ?алпында жеткізіп, ?ле?дерін ту?ан хал?ына, еліне, жеріне арнап жазды.?зін мазала?ан ойлары да оны? ?ле? жолдарынан ?ркез табылып отырды. Ж.?бдірашев 20-дан астам кітап басып шы?арды.

(Тапсырма орындал?аннан кейін, ша?ын Шымб?ла? бейнеклипі к?рсетіледі.)

Шымб?ла? – Алматы ма?ында?ы Іле Алатауы шат?алыны? 2510 метр биіктігінде орын тепкен тау-ша??ылы? курорты. Тал?ар асуыны? б?ктеріндегі б?л спортты? кешен 1954 жылдан бастап тау ша??ысы спортшыларыны? с?йікті орнына айнал?ан. Ал?аш?ыда б?л кешен ке?ес тау ша??ышыларыны? олимпиада?а дайынды? базасы ретінде ??рыл?ан. Жарыс жолыны? ені 25 метр, е?істігі 11-29 градустарды? аралы?ында, сонды?тан ша??ышыларды? е? жа?сы жылдамды? к?рсетуіне ?олайлы. Техникалы? сипаттамасы жа?ынан Еуропаны? е? жа?сы жарыс жолдарынан кем емес, к?п жа?дайда (?арыны? сыр?ана?ты? сапасы бойынша) олардан арты?. Кешенді жа?а ж?ндеу бойынша жалпы ?зынды?ы 6 ша?ырымнан екі есеге ?зартылды. Ал ені е? негізгі б?ліктерінде 10-20 есеге ке?ейтілген. Тау ша??ы трассаларыны? бойына ?ар зе?біректері орнатыл?ан, аспалы жолдарды? болат ар?андары жа?артыл?ан. Алда?ы к?ндері ша??ы жолдарын ?арлытау м?зды?ына дейін ?зарту к?зделген. Осы шаралар іске ас?аннан кейін ша??ы трассасыны? ?зынды?ы бойынша Шымб?ла? ?лемдік жетекші курорттарымен те?есетін болды. Сондай-а?, ?она? ?йлер ?айта жаса?талып, мейрамханалар мен д??гіршектер, боулинг, спа-орталы?тар ??рылады. Осы ж?мыстарды? барлы?ы 2011 жыл?ы Азия ойындарыны? ?арса?ында ая?талды. М?нда демалысты? бас?а т?рінен г?рі, айдындай тай?ана? м?з жолдарын ?алайтын ша??ышылар, шеберліктерімен демі?ді іші?е алып та? ?алдыратын, экстримальді секіретін ж?не ?илы б?рылыстар жасап т?сетін батыл сноубордшылар келеді. С?йтіп, Шымб?ла? ?араша – мамыр аралы?ында ша??ы жарыстарын ?ткізетін, ша??ы тебетін мекенге айналса, жаз айларында ?ар жамыл?ысы бар тауларды тамашалайтын, туристер к?п келетін, ?алалы?тар дем алатын тамаша орын?а айналма?.

VIII. Медеу.

(Жарас?ан ?бдірашевты? Алматы – бас ?алам, Жас ?ала – Астанам ?ле?ін м?нерлеп о?у, мазм?нын т?сіну.)

(Тапсырма орындал?аннан кейін, Медеуді? слайдшоу суреттері к?рсетіледі.)

Медеу Спорт Кешені – жасанды м?з айдыны бар д?ние ж?зіндегі е? ірі спорт кешені. Алматы ?аласынан 18 км жерде, Кіші Алматы шат?алында, те?із де?гейінен 1691,2 м биіктікте орналас?ан. Таби?и м?з айдыны ретінде 1951 ж. пайдаланыла бастады. Медеу Спорт Кешені 1972 ж. т?р?ызылды. ??рылыс?а ?атыс?ан архитекторлар: В.З. Кацевке, А.С. ?айнарбаев?а инженер С.Б. Матвеевке, та?ыда бас?а. (барлы?ы 10 адам) 1975 ж. КСРО Мемлекеттік сыйлы?ы берілді. Конькишілерге арнал?ан жасанды м?з айдыныны? ауд. 10,5 мы? м. Жарыс жолыны? ені 5 м, айналымы 400 м. Айдынны? орта??ы б?лігі — хоккей ойынына ж?не м?нерлеп сыр?анау?а арнал?ан. 12,5 мы? орынды? кешенде 2 ж?зу бассейні, спорт залы, мейманхана, асхана, кинозал, кітапхана ж?не баспас?з орт. орналас?ан. Жасанды м?з айдыныны? асты??ы жа?ында?ы биікт. 2,3 м 20 т?рлі материалдар ?абаты орасан зор темір бетон та?таны? ?стіне орналастырыл?ан. М?нда ?зынды?ы 170 м-лік сал?ындат?ыш темір ??бырлар тартыл?ан. Айдынны? жары?тануын 8 т??ыр?а орнатыл?ан 1600 ?уатты шамдар ?амтамасыз етеді. Ортада?ы фотофинишпен байланыстырыл?ан жылдам жазатын электронды таблоны? 30 мы?нан астам шамы 1 мин ішінде 6 мы? т?рлі бейнені к?рсете алады. Жасанды м?зды? ?алы?д. — жазда 3 — 4 см, ?ыста 10 — 15 см-ге дейін жетеді. Медеу Спорт Кешені ??рамына Медеу ?она? ?йі кіреді. Медеу ?она? ?йіні? бір, екі орынды?ты ж?не люкс б?лмелері бір мезгілде 376, ал жылына 10 мы??а жуы? адамдарды ?абылдай алады. Сенбі, жексенбі к?ндері — Медеу м?з айдыны 9 мы??а жуы? ?уес?ой конкишілерді ?абылдай алады. Медеу м?з айдынында спринтерлік ж?не классик. к?псайыстан, т.б. спорт т?рлерінен ?р т?рлі халы?ар. жарыстар ?ткізіліп, д?ниеж?з., еур. ж?не ?лтты? рекордтар жасалды. Медеу Спорт Кешені — тек спорт жарыстары ?шін ?ана емес, сонымен ?атар ?ала т?р?ындары мен ?ала ?она?тарыны? ?сем таби?ат аясында демалатын орны. 1990 жылдан д?ст?рлі “Азия дауысы” халы?аралы? ?н бай?ауы ?ткізіліп келеді.

IX. К?кт?бе. С?зж?мба?ты шешу.

1. ?арт Алатауды автор кім дейді? Шалы
2. А?ын Алматыны ?андай ?ала деп атайды? Бас
3. Елге несі бар ?ала жарасады дейді? Тауы
4. Алашаны еске т?сіретін ?ай ?лке? Сарыар?а
5. Астана ?андай даланы? с?ні? Керілген
6. Сарыар?ада ?аза?ты? несі бар дейді? Болаша?ы

(Тапсырма орындал?аннан кейін, ша?ын К?кт?бе бейнеклипі к?рсетіледі.)

К?кт?бе – Іле Алатауыны? б?ктеріндегі к?рікті жерде орналас?ан т?бе. Алматы ?аласыны? о?т?стік-шы?ысында. Абсолют биіктігі 1070 м, салыстырмалы биіктігі 370 м-дей. Беткейлері тіктеу келген. Оларда б?та, жусан аралас тауды? ?р т?рлі асты? т??ымдас ш?птесіндері ?скен. К?кт?беде биіктігі 372 м болатын телевизиялы? м?нара, ?ала т?р?ындарыны? демалыс айма?тары, т.б. орналас?ан. К?кт?бе – Алматы ?аласына панорамалы? шолу жасайтын орын саналады.

X. Т?уелсіздік монументі.

- Астана туралы не білесі?

(Балалардан с?рау.)

(Тапсырма орындал?аннан кейін, Т?уелсіздік монументіні? слайдшоу суреттері к?рсетіледі.)

1996 жылы Алматыда?ы Республика ала?ында ?аза?стан т?уелсіздігіні? бес жыл толуы ??рметіне биік обелиск т?рінде т?р?ызыл?ан монументті ??рылысты? авторлары: архитектор Ш.У?лиханов (топ жетекшісі), м?сіншілері Н.Далбай, ?.Ж?мабаев с?улетшілері ?.Жарыл?апов, ?.Монта?аев, т.б. бас конструкторы С.П. Каламкаров. Т?уелсіздік монументі сол жылы 16 желто?санда ашылды. Ескерткішті? ашылу салтанатына ?аза?стан Республикасыны? Президенті Н.Назарбаев пен Т?ркия президенті С. Демирель ?атысты. ?аза?ты? ?олданбалы ?нерінен тамыр тарт?ан т?уелсіздік монументіні? негізгі ортасында композициясы ?лтты? ?рнекпен к?мкерілген текшелі ді?гек тастан ??ралып, оны? биіктігі 28 м-ге жетеді. К?к аспан?а ?арай шаншыла бой к?терген орталы? ді?гекті? ?шар басы ?ауызы ашылма?ан ?ыз?алда? т?різді ж?мырланып м?сінделген ?рі о?ан ?аза?станны? елта?басы ойылып т?сірілген. Оны? ?сті?гі жа?ында?ы ?оладан ??йыл?ан ?анатты барысты? ?стінде о? ?олында ?ыран ??сы, сол ?олында сада?ы, белінде ?анжары мен асынып ал?ан ?орамса?ында?ы сауыт, б?зар алтын?а малын?ан жебелері бар дулы?алы жас сарбазды? ??рыштай мы?ым бітім-т?л?асы (биіктігі 6 м, ал салма?ы 4 т) аса айбарлы кейіппен, т?уелсіздік монументіні? беріктігі мен ау?ымдылы?ын ай?ын а??артады. Т?уелсіздік монументіні? екі ?апталын айнала ?аза? хал?ыны? тарихи ?ткен ?мір белестерінен сыр шертетін ша?ын архитектор-м?сіндемелік бедерлі бейнелер, я?ни сонау са?тар д?уірінен т?уелсіздікті? жариялануына дейінгі тарихи кезе?дерді: Томирис заманынан бастап ?л-Фараби, ?аза? ханды?ыны? ??рылуы, А?табан ш?бырынды, Ал?ак?л с?лама, жо??ар шап?ыншылы?ына ?арсы к?рес, ?аза? пен орыс хал?ы арасында?ы байланыстар, ?лт-азатты? ?оз?алыстары, 2-д?ниеж?зілік со?ыс, Желто?сан к?терілісі мен Т?уелсіздікті? жариялануын к?рсететін ?тымды шешім тап?ан к?рініс-суреттер орналасып ?рі олар бір-бірімен жымдаса жал?асып, к?ркем жарасым тап?ан. Ді?гекті? т?рт жа?ында орналас?ан т?рт м?сіндік бейне де т?уелсіздік монументіні? архитекторлы? ж?не м?сіндік шешімін д?л тап?анды?ымен ерекшеленеді. Дала данасы а?ылг?й абыз ата мен ж?регі мейірімге толы а? жаулы?ты Жер-ана ж?не оларды? алды??ы жа?ында?ы ??лынша??а мінген бала мен ?ызды? бейнесі ескерткішті? с?улетті символик. мазм?н-сипатын ашумен ?атар, ?лтты? рухы мен сыр-сымбатын ай?ындап ас?а?тата т?седі. Ол 20 ?асырды? со?ына ?арай ?лтты? с?улет ?нері тарихында ?з орны бар м?сіндік ж?не с?улетшілік ой шы?армашылы?ы то?ысты?ынан ту?ан озы? архитектор ж?дігерлеріні? біріне айналды.

«Астана-Б?йтерек» монументі – Астананы? на?ыз символы, оны? танымал карточкасы. ?аза?ша аудармасы «б?йтерек» дегенді білдіреді. Монумент ?зын темірлі ??рылымдардан, е? шы?ынды шишадан керемет ?лкен шардан т?рады. ??рылым биіктігі 105 метрді ??райды. Салма?ы 1000 т асып, 500 ?ал?а?а тіреледі. 97 метрді ??райтын к?рініс кешені заманай ?аланы? к?ркем бейнесін ашады. 97 саны кездейсо? емес, ол астананы? Алматыдан Астана?а ауысуын білдіреді.

XI. Естелікке ескерткіштен о?ушылар?а тарату.

- Балалар, ?айтатын уа?ыт болды. Барар жол алыс, біра?, серігіп, к??ілді баратын болса?, уа?ытты? ?алай ?ткенін білмей ?аламыз.

XII. Сергіту с?ті.

?шып келем,

?шып келем к?гімде,

?шып келем

М?лдір аспан т?рінде.

К?кте ж?ріп ?ызы?амын

Жердегі –

Сонау, сонау

?зім ?ш?ан ??ірге.

(?ша?ты? ?онуына ба?даршамны? жасыл т?сі керек. Ол ?шін ?уелі ?ызыл т?сті? тапсырмасын орындау керек.)

XIII. ?ызыл т?сті ба?даршам тапсырмасы.

(Не т?йді??)

XIV. Сары т?сті ба?даршам тапсырмасы.

(?ле?ді жаттау, мазм?нын ??ыну)

XV. Жасыл т?с. Жарайсы?дар балалар. Ба?алау.