Разработки уроков татарского языка

Тема:

Алмашлык с?з т?ркеме

Максатлар:

1. Белем бир? максаты: алмашлыклар турында белемн?рне ныгыту.

2. ?стер? максаты: м?ст?кыйль с?з т?ркемн?рен ??мл?д? д?рес билгели алуларына иреш?. Алмашлык т?ркемч?л?рен д?рес билгел?? к?некм?л?рен ныгыту. Т?ркемн?рд? эшли бел? к?некм?л?рен ?стер?; сорауларга т?г?л ?авап бир? к?некм?сен камилл?штер?.

3. Т?рбияви максат: ?з фикерл?рен д?лилли алучанлыкларын, эзлекле фикер й?рт?л?рен, танып-бел? эшч?нлекл?рен ?стер?, туган телг? ихтирам т?рбиял??г? эт?ргеч ясау.

Метод ??м алымнар: ??г?м?, дидактик уеннар, тест сорауларына ?авап бир?, т?ркемл?п эшл??, индивидуаль бирем ?т??.

Предметара б?йл?неш: татар ?д?бияты

Я?а педагогик технология: компьютер технологиясе.

Д?рес т?ре: ?йр?нг?н темаларны гомумил?штереп кабатлау.

?и?азлау: компьютер, проектор, д?реслек (Н.В. Максимов, М.З. Х?мидуллина “Татар теле” 6 нчы сыйныф, Казан “М?гариф” н?шрияты, 2010), индивидуаль биремле карточкалар, тест биремн?ре,презентация.

Д?рес планы.

I. Оештыру. (2 минут)

II. Белемн?рне актуальл?штер?. (5 минут)

Алдагы д?ресл?рд? ?тк?нн?рне кабатлау.

III. Я?а тема. (13 минут)

1. Практик эш. Б?йл?нешле с?йл?м ?стер?. Туган телебезг? карата ихтирам, х?рм?т хисл?ре т?рбиял??.(6 минут)

2. Сайланма диктант. (5 минут)

3. Д?реслект?ге параграфны укып, н?ти?? ясау. (2 минут)

IV. Белем ??м к?некм?л?рне камилл?штер?. (20 минут)

1. Карточкалар бел?н эш. М?каль ??м ?йтемн?рд?н алмашлыкларны билгел??. (8 минут)

2. Текст ?стенд? эш (5 минут)

3. Морфологик анализ ясау (2 минут)

V. Рефлексия.

1. М?ст?кыйль эш (тест башкару). ( 2минут)

VI. Йомгаклау. ( 3 минут)

1. Сорауларга ?авап алу. (2 минут)

2. Белемн?рне б?ял??. (1 минут)

VII. ?йг? эш. ( 2 минут)

Д?рес барышы:

I. Психологик у?ай хал?т тудыру.

Укытучы:

-Та? атканда, ??рбер кеше изгелекл?р тел?рг?, бер-берсен? яхшы с?зл?р ?йтерг? тиеш. К?нне яхшы с?з бел?н башласа?, к?н д? матур ?т?р, дил?р.

Дуслар, ?йд?гез, бер-беребезне я?а к?н бел?н котлыйк!.

Укучылар:

-Я?а к?н тынычлык алып килсен!

-?ти-?ниебезг? ягымлы булыйк!

-Я?а к?нд? я?а “5”ле алыйк!

-Я?а к?нд? барыбыз да яхшы эшл?р ген? кылыйк!

Числоны ??м сыйныф эшен тактага ??м д?фт?рл?рг? язып кую.

II. Белемн?рне актуальл?штер?.

Сорауларга ?авап бир?. (Clock buddies - укучылар бер-берсе бел?н очрашалар ??м сорауларга ?авап бир?л?р).

1 сорау. Нинди с?з т?ркеме алмашлык дип атала?

Укучы. Исемне, сыйфатны, сан ??м р?вешне алмаштырып кил? торган м?ст?кыйль с?з т?ркеме алмашлык дип атала.

2 сорау. Ясалышлары ягыннан алмашлыклар нич? т?рле була?

Укучы. Тамыр, кушма, парлы, тезм?, ясалма алмашлыклар була.(5)

3 сорау. Алмашлыкларны? м?гън?л?ре ягыннан нич? т?ркемч?се бар?

Укучы. ?иде т?ркемч?г? б?лен?: зат, тартым, к?рс?т?, сорау. Билгел??, билгесезлек, юклык алмашлыклары.

4 сорау. Алмашлыклар ??мл?д? нинди ??мл? кис?кл?ре булып килерг? м?мкин?

Укучы. Ия, х?б?р, аергыч, т?мамлык булып килерг? м?мкин.

5 сорау. Алмашлыклар с?йл?мд? нинди ???миятк? ия?

Укучы: Алмашлыклар с?йл?мне ?ыйнак ??м матур я?гырашлы ит?. Урынсызга бер ?к с?зне кабатлаудан коткаралар.Т?рл?нмил?р.

Укытучы. Бер-берегезг? р?хм?т ?йтеп, урыннарыгызга утырыгыз.

III. Я?а материал ?стенд? эш.

Практик эш.

1.Бирем. Парталарда шигырь тексты куела (слайд). Шигырь текстыннан алмашлыкларны? т?ркемч?л?рен билгелил?р ??м сорау куялар(Think-Write-Round-Robin -укучылар ?авапларын уйлап, язып алалар ??м чират буенча ?зл?рене? ?аваплары бел?н таныштыралар).

Б?йл?нешле с?йл?м ?стер?. Туган телебезг? карата ихтирам, х?рм?т хисл?ре т?рбиял??.

Укытучы :

–Безне? туган телебез бик бай, л?кин без телебезне кайвакыт ватып с?йл?ш?без, матур с?зл?рне онытабыз. Безне? телебезд? ягымлы с?зл?р бихисап! Без х?зер сезне? бел?н шушы матур, т?мле с?зл?ребезне иск? т?шереп алырбыз.

И туган тел, и матур тел, ?тк?м-?нк?мне? теле!

Д?ньяда к?п н?рс? белдем син туган тел аркылы.

И? элек бу тел бел?н ?нк?м бишект? к?йл?г?н,

Аннары т?нн?р буе ?бк?м хик?ят с?йл?г?н.(Г. Тукай)

Сагыш-мо?ым таратучы назлы тел,

И? газизе, бу д?ньяда азмы тел?!

Сине зурлап к?пме ?ырлар ?ырланган,

И? м?катд?с шигъри юллар юлланган.

(Р?зин? М?хияр “Яш?р ?ле телем”)

Тел ачылгач, ?з теле?д? ?йт? алса?: "?ни!" - дип,

Тел ачылгач, ?з теле?д? ?йт? алса?: "?ти!" - дип -

К?зл?ре?? яшьл?р тыгылмас,

Туган теле? ?ле бу булмас. (З?лф?т “Туган тел хакында”)

?йт? алмыйм ?ле - ул с?зл?рд?н

Аз булса да д?нья ?зг?рерме?

Тик югалтмам, туган телем, синн?н

Алып торган асыл с?зл?ремне.

(Роберт Ми?нуллин “Туган телем?”)

Кил?ч?кне? башы - б?генгед?.

Нинди шатлык картлык к?не?д? -

Оныклары? си?а р?хм?т ?йтс?,

Матур итеп туган теле?д?!

(Равил Ф?йзуллин “Туган тел турында бер шигырь”)

2. Сайланма диктант.

Арттырмыйм да, киметмим д? шуны бел –

Татар теле – эн?е, м?р??н тулы тел.

Мо?лы тел ул, нурлы тел ул.

Туган тел-

Баш очында кош булып тора гел!

И минем ?андай кадерлем,

И ?ылы, тере телем!

Кайгылар теле т?гел син,

Шатлыгым теле б?ген.

Тик сине? ярд?м бел?н

Тик сине? с?зл?р бел?н.

Уйларын й?р?кк?емне?

Д?ньяга ?йт? бел?м.

3. Д?реслект?ге параграфны укып, н?ти?? ясау(144-145 нче битл?р).

М?гън?л?ре буенча алмашлыкларны? 7 т?ркемч?се бар( слайд).

1. Зат алмашлыклары (личные местоимения).

2. Сорау алмашлыклары (вопросительные местоимения).

3. К?рс?т? алмашлыклары (указательные местоимения).

4. Билгел?? алмашлыклары (определительные местоимения).

5. Билгесезлек алмашлыклары (неопределенные местоимения).

6. Юклык алмашлыклары (отрицательные местоимения).

7. Тартым алмашлыклары (притяжательные местоимения).

Физкульминут

- Без сезне? бел?н х?зер аз гына ял итеп алабыз. Моны? ?чен без ФОЛОУ ЗЕ ЛИДЕР ( следуем за лидером) структурасын кулланабыз. Сез х?зер бер-берегез артына басасыз. Музыка уйный башлау бел?н лидер укучы х?р?к?тл?р ясый, сез ул ясаган х?р?к?тл?рне кабатлап барасыз. Х?р?к?тл?рне сыйныф б?лм?се буенча эшлибез. Музыка бет?г? лидер алышына. Лидер укучы артка барып баса. Х?зер инде икенче укучы лидер була, физик к?нег?л?рне ясауны д?вам ит?без(музыка).

-ХАЙ ФАЙВ (игътибар).

IV. Белем ??м к?некм?л?рне камилл?штер?.

1. Индивидуаль карточкалар бел?н эшл?? (Сималтиниус Раунд Тейбл- т?г?р?к буенча к?газьг? ??р укучы ?зене? ?авабын яза. Аннары 1 номерлы укучы м?кальл?рне укып м?гън?сен а?лата, 3 номерлы укучы алмашлыкларны? т?ркемч?сен билгели).

Д?ньяда и? ачы н?рс? д?- тел, и? т?че н?рс? д? –тел.

Авыздагы с?зг? син ия, авыздан чыккач с?з ия.

Уен с?зне ??ркем белм?с, кешесен? карап с?йл?.

?зе? с?йли башлаганчы, кеше с?зен ты?лап бетер.

Кеше с?зен ты?ла, ?з акылы?ны тот!(слайд)

Укытучы. М?каль ??м ?йтемн?р аша халык ни ?йтерг? тел?г?н?

Укучы. Телне? роле, телг? осталык, туган тел ??м чит телл?р;с?зне с?йл?ш? бел? ??м с?йл?? ?д?бе:с?зне? к?че, тоткан урыны ??м т?рл?ре, с?йл?ш? бел?, вакытында, урынында с?йл??,с?зне ты?лый бел, кешене? акылы, кемлеге с?зенн?н белен? ?.б.

2. Текст ?стенд? эш (слайд)

Укытучы:

-Сезне? алдыгызда текст бирелг?н.? х?зер ??рбер т?ркем бирелг?н ?зене? тексты ?стенд? эшли.

БИРЕМ- 1 нче укучы-текстны с?нгатьле укый.

2 нче укучы- зат алмашлыклары бел?н ялгызлык исемн?рен алмаштырып яза.

3 нче укучы- текстка исем бир?.

4 нче укучы-т?п фикерне ?йт?.

(Укучыларны? ?аваплары ты?лана- Джот Тотс).

3. Алмашлыкка морфологик анализ ясау(слайд) Round Robin - морфологик анализ т?ртибе парта ?стенд?).

- Х?зер сез алмашлыклар бел?н ?ч ??мл? т?зерсез ??м морфологик анализ ясарсыз -Round Robin.

V. Рефлексия.

- Ни ?чен без алмашлык с?з т?ркемн?рен телебезд? кулланабыз?

Тест (слайд)

1. Лексик-грамматик билгел?ре бел?н алмашлык нинди с?з т?ркемен? карый?

а) м?ст?кыйль; ?) б?йл?геч; б) модаль.

2. Алмашлыкка туры килг?н билгел?м?не к?рс?тегез.

а) эш яки х?лне яис? билгене? билгесен белдер?;

?) предметны? билгесен белдер?;

б) исем, сыйфат, р?веш, сан с?з т?ркемн?рен алмаштырып, аларны? м?гън?л?рен белдер?.

3. Алмашлыкларны нич? т?ркемч?г? б?леп ?йр?н?л?р?

а) 5; ?) 7; б) 8.

4. ??мл?д? алмашлыклар нинди функция ?ти?

а) ??мл? кис?ге булмыйлар;

?) ия,х?б?р, аергыч, т?мамлык, х?л булып кил?л?р;

б) аергыч кына булып калалар.

5. Зат алмашлыклары н?рс? бел?н т?рл?нмил?р? а) сан; ?) килеш; б) тартым.

6. Д?рес язылышны билгел?гез.

а ) ??мм?; ?) х?мм?; б) ?амм?.

VI. Д?реск? йомгак.

- Укучылар, б?тенегез д? б?ген д?рест? бик актив эшл?дегез, р?хм?т сезг?. ? Х?зер ?зегезне? б?ял?м?гезне яки сорауларыгызны стикерларыгызга язып куегыз ( стикерлар ?ст?лд?). Д?ресне яхшы к?еф бел?н т?мамлар ?чен, ?йд?гез бер-беребезг? р?хм?т ?йтик ??м бер-беребезне? к??елен к?т?рик (Team Cheer – сыйныф шаулашып ала).

VII. ?й эше (слайд)

1. Кагыйд?не укырга.

2. Алмашлык т?ркемч?л?ре бел?н 7 ??мл? язарга.

3. “Туган телем-ирк? г?лем,

Ки?дер си?а к??ел т?рем” диг?н темага инша язарга.

\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\ Д?ресебез т?мам. Игътибарыгызга р?хм?т. Сау булыгыз!

\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\чего, никакой, никак, когда-то,