Сохти устухонхои кисми сар ва устухонхои кисми руй

Машгулияти 6

Мавзуъ:Сохти устухонхои кисми сар ва устухонхои кисми руй

Скилети косаи сар (cranium) cохти хеле муракаб дошта,аз мачмуи устухон

хои ба хамдигар ба воситаи дарзхо ё чокхо мустахкам пайвастшуда иборат аст.Дар дохили косаи сар магз ё майнаи сар увзхои босира,сомеа ва мувози-

нат,шомма,зоика вакисмхои ибтидоии системахои хозимаю нафаскаши чой-

гир шудаанд.

Косаи сар аз ду кисм иборат аст. Кисми якум,ки дар дарунаш магзи сар чойгир аст,косаи магзи сар(cranium cerebrale s neurocranium) ва кисми дуюм,ки дар он аъзохои иптидои системаи хозимаю нафаскаши ва хам аъзо-

хои хис чойгир шуданд,косахонахои руй (cranium viscerale),ёкосаи сари дохи-

ли (srlanchnoeranium) мебошанд.Косаи магзи сари калонсолон аз устухони пушти сар,устухони фарк ё тораки сар,устухони пешона ё чабин,устухони чакка устухони фонашакл ё асос ва устухони туршакл ё галбершакл иборат аст.Косахонахои руйдар зери косаи магзи сар чойгир аст.Кисми зиёдтари косаи сари даруниро аппарати хоиш,ки аз ду устухони чоги болою поён иборат аст,таъсис медихад.Устухонхои бокимондаи руй устухонхои наон-

кадар калон буда,ба таркиби деворхои косахонаи чашм ковокихои бини ва дахон дохил мешаванд. Як кисми устухонхои косаи сар дар таркибашон ко-

вокихо доранд,к ибо хаво пур буда,бо ковокии бини пайвастанд.Устухони зери забон дар доираи пеши гардан чойгир буда,ба воситаи пайвандакхо ва мушакхо бо устухонхои косаи сар пайвастаги дорад.

Устухонхои пахни косаи сар аз моддаи исфанчии тунук (diploe) иборат буда,аз ду самт лавхачахои моддаи сахт ё компакти махдуд шудааст,ки лав-хачаи даруниро лавхачаи шишамонанд (lamina vitea)меноманд.Дар таркиби лавхача микдори моддаи органики камтар аст,ки боиси мурт будани он ме-

бошад.

Устухони пушти сар(os occipitale) кисми пушту поении косаи магзи сар-

ро таъсис мудихад.Ин устухон аз чор кисм- аз кисми асоси ду кисми пахлуи

ва пулак иборат буда,хамаи ин кисмхо сурохии калони пушти сарро ихота

мекунад.

Устухони фарки сар(os parietale) чуфт буда, кисми болою пахлуи гунбази

косаи сарро ташкил медихад.Ин лавхачаи устухони аз самти беруниаш бар-

часта буда,чор канору чор кунч дорад.Се канори устухон канорхои дандо-

надор буда, канори пеш бо пулаки уштухони пешона,канори акиб бо пулаки

устухони пушти сар,канори боло бо якдигар дар хати миёна,канори поён бо-

шад,бо пулаки устухони чакка пайваст мешавад.

Устухони пешона(os frontale) ток буда кисми пеш ва чукурии пеши асоси

дарунии косаи сарро ташкил мекунад. Устухони пешона аз чор кисм: пулак,

кисми димоги ва ду кисми косахонаи чашм иборат аст.

Устухони фонашакл (os sphenoidale) устухони ток буда, дар маркази косаи

сар чойгир аст. Устухони фонашакл аз пайкар,ки аз он се чуфт шохча,яъне болхои калону хурд ва шохчахои болшакл чудо мешавад, иборат аст.Дар болои пайкари устухон чукурчае вучуд дорад,ки зини турки меноманд.

Устухони туршакл(os ethmoidalt) устухони ток буда ба таркиби кисми пе-

ши асоси косаи магзи сару косахонаи руй дохил мешавад.Ин устухон аз лав-

хачаи уфуки чойгиршудаи галбершакле, ки ба ковокии косаи магзи сар нига-

рон аст,иборат аст.

Устухони чакка(os temporale) устухони чуфт буда,ба таркиби асосу кисми

пахлуи косаи сар дохил шуда, дар байни устухонхои фонашаклу тораку пуш-

ти сар чойгир шудааст.

Устухони ком(lamina horizontalis) устухони чуфт буда, дар ташакули ково-

кихои бини,дахон,косаи чашм иштирок дорад.

Устухони бини(os nasale) устухони чуфту лавхачаи чоркунчашакл аст Ус-

тухони бини бо шохчаи пеши чоги боло, бо кисми димогии устухони пешона

пайваст мешавад.

Устухони ашк(os lacrimale) устухони чуфт буда,лавхачаи чоркунчашакли

хеле тунуки мурт аст, ки дар кисми пеши девори дарунии косаи чашм чой-

гир аст.

Устухони рухсора (os zygomaticum) чуфт буда,ду шохча: шохчаи пешонию

чаккави ва се сатх дорад: сатххои чониби, чаккави ва косачашми.

Чоги поён (mandibula) ток буда,пайкару ду шохча дорад.Чоги поён ягона устухони косаи сар аст,ки бо устухони чакка пайваст шуда, бандахои чаккаю

Чоги пойонро таъсис медихад

чоги боло (maxiIIa) устухони чуфт буда, дар ташаккули ковокихои бини, да-хон ва косаи чашм иштирок дорад. Вай аз пайкару чор шохча иборт аст.