С?з мерген

Саба?ты? та?ырыбы: С?з мерген

Саба?ты? ма?саты: о?ушыларды? ана тіліне деген с?йіспеншілігін арттыру. Ана тіліні? ?адір-?асиетін біліп, к?ркемдігін, тіл байлы?ын дамыту. Мемлекеттік тіл м?ртебесін к?теру ?шін ат салысу?а ша?ыру.

Саба?ты? к?рнекілігі: тіл туралы ?лы адамдарды? с?здері.

Саба?ты? барысы: тіл ?ай ?лтта болса да, ?ай елде де болса да ?астерлі, ?асиетті. Ол ?рбір адамны? бойына ана с?тімен бірге еніп ?алыптасады.

Тіл байлы?ы-?р елді? ма?танышы. Ол атадан бала?а мирас болып ?ал?ан ба?а жетпес байлы?. Елбасы Н.? Назарбаевты? 1998 жылды? 20-?а?тарында?ы жарлы?ына с?йкес 22-?ырк?йек «?аза?стан халы?тарыны? тілдері» к?ні ретінде аталып келеді. Со?ан байланысты ?ткізіліп отыр?ан «С?з мерген» атты танымды? сайыс?а ?ош келді?іздер.

Ж?ргізуші: С?йемін ту?ан тілді, ана тілін,

Бесікте жат?анда-а? барген білім.

Шыр етіп жерге т?скен минутымнан

??ла?ыма сі?ірген таныс ?ні?- демекші тіл- ?р халы?ты? ?рпа?ты? ?рпа??а жал?асып келе жат?ан ?асиетті ??ралы. Оны ?р уа?ыттааялай, ш?барламай таза к?йінде м?ра етіп ?алдыру – бізді? борышымыз.(тіл туралы о?ушылар ?ле? о?иды)

Ту?ан тілде сыры тере? жаным бар,

Ту?ан тілде ?нім менен с?нім бар

Ту?ан тілім тіл болудан ?алса егер,

Ж?регімді суырып-а? алы?дар,-дей келе сайысымызды бастау?а р??сат еті?іздер. Сайыс?а 3 топ ?атысып отыр. Олар: «Ал?ырлар», «Тап?ырлар» ж?не «Ептілер».ойынымызды? сарапшыларымен таныс болы?ыздар:

Сайысымыз т?рт белестен т?рады.1.«Мы?ты болса?, тауып к?р».

2.«Ж?йрік болса?, шауып к?р».

3.«Шешен болса?, с?йлеп к?р».

4. «Ойлы болса?, озып к?р».

Б?гінгі сайысымызды бастамас б?рын бір с?т ?лылардан ?ал?ан ойлы с?здерге к?з ж?гіртейік.

“ Анамызды? а? с?тімен бойымыз?а дары?ан тілімізді ?мыту – б?кіл ата-бабамызды, тарихымызды ?мыту.” Б.Момыш?лы.

“?рбір санаслы, м?дениетті азамат?а ана тілі мен сол ана тіліндегі ?дебиетті? ?адірін білмеу - м?дениетсіздік”. М.О.?уезов

“Т?рлі-т?рлі байлы? бар. Соларды? та?дауын берсе, мен тіл байлы?ын та?дар едім. ?йткені тіл байлы?ы – б?рінен де сенімді байлы?”.?. М?сірепов.

??рметті о?ушылар! Тіл-халы?ты? тарихы, тіл ?лтты? ?азына, тіл-бізді? намысымыз, арымыз, байлы?ымыз, барымыз демекпін.

Ойынымызды? бірінші белесі: «мы?ты болса?,тауып к?р» деп аталады.б?л белесті? шарты бойынша ойыншылар берілген с?здерден т?ра?ты с?з тіркестерін ??растырып ма?ынасын ашып айту керек. Ендеше іске с?т деп бірінші белесімізді бастайы?.

1.Сиыр бас кез

?ой к?з ай

Ла? ш?п тырна? кір с?з о?

Т?йе ая? тас

2. Са?ал к?шік сиыр

Шаш ит ?лген ат салмау

Бас сипау тауы? т?йе

бет ?аз ?ой

3. білезік ?ол ішек

Ал?а білезік тон

Са?ин тілеп алу барма? тістеді жиде бау

сыр?а тырна? жекет

( 1.?ой аузынан ш?п алмас-жуас, тырна? астынан кір іздеу-б?ле іздеу, с?зі мірді? о?ындай- ?ткір с?з.2.Са?алын сипап ?алу-алдану, ит ?лген жер- алыс, ат ізін салмау-бармау.3.Сау басына са?ина тілеп алу-?зіне б?ле тілеу, барма?ын тістеді-?кінді, тонны? ішкі бауындай-дос,тату).

Ж?ргізуші: Ойынымызды? екінші белесі: «Ж?йрік болса?, шауып к?р». Б?л белесте «с?зді? к?ркі-ма?ал» демекші берілген с?здерден ма?ал- мателдер ??растыру.

І-топ: ІІ-топ: ІІІ-топ:

1.О?ы?ан ту ??с

Талапты жауар ?н?ран балапан

Білімді отау тік тор?ай іледі

саналы елта?ба ?кі

2. ауыз д?птер к?рек

К?з кітап б?ла? ?айла о?у

??ла? ?ол бала ине

м?рын ?ке лом

3. ?ос би жара?

Дос дау сезім ?ызыл ?ару тіл

А?а ?нер ??рал

іні досты? сауыт

( 1. Талапты?а н?р жауар, ту?ан жерге туы? тік, балапан ?яда не к?рсе,?ш?анда соны іледі,.

2. К?з ?ор?а?,?ол батыр, кітап - білім б?ла?ы, о?у – инемен ??ды? ?аз?андай.

3. Досы к?пті жау алмайды, ?нер алды-?ызыл тіл, тіл ?аруы- с?з, с?з ?аруы- ой)

Ж?ргізуші: Келесі кезе? «Шешен болса?, с?йлеп к?р». Шешендік ?нер – тіл м?дениетіні?, с?йлеу м?дениетіні? шы?ы.

Б?л кезе?де шешендік с?здерге байланысты с?ра?тар?а жауап беру.

І-топ: Досбол биге ?артай?ан ша?ында ауылдас бір ?ария : «Жерден ауыр не? Судан тере? не? Оттан ысты? не? К?ктен биік не?» деп с?рапты. Сонда Досбол ?алай жауап беріпті? (Жерден ауыр - а?ыл,білім. Оттан ысты? - ?ашы?ты?, судан тере? - о?у, ?ылым, к?ктен биік – т?к?ппарлы?)

ІІ-топ: А?тайла? би ?анай шешеннен «Ер басында ба?ыт нешеу? Кемдік нешеу? ??лазу нешеу?» деп с?рапты. Сонда ?анай шешен не деп жауап беріпті? (Ер басында ба?ыт – бесеу: ж?рдек ат, жа?сы жар, жа?сы бала,?ке – ас?ар тау, шеше – ?айнар б?ла?. Кемдік - ?шеу: шабан ат, жаман жар, жаман бала. ??лазу – т?ртеу: ел к?шсе - к?л, мал кетсе – бел, нар?ы жо? с?з, ?атарынан айырыл?ан шал).

ІІІ-топ: Бірде ?з Ж?нібек хан билерінен : «Жігітке жа?сы болу ?шін не керек?» деп с?рапты. Сонда билері не деп жауап берген? (Жігітке бірінші – білім, екінші – ?ылым, ?шінші – ??ым керек. Сосон отты ж?рек, батыл тіл керек).

Ж?ргізуші: Ойынымызды? келесі белесі: «Ойлы болса?,озып к?р» деп аталады. Б?л белесті? шарты бойынша сендерге с?здер беріледі, сол с?здерді? ма?ынасын т?сіндіріп берулері? керек.

Базарлы? – алыс сапар?а, саяхат?а шы??ан адамдар, жерлестеріне, к?рші-к?лемдеріне, жас балалар?а ірілі- ?са?ты сыйлы?тар ?келеді.

Бай?азы – балаларды?, жастарды? жа?а киімі, заты ?шін берілетін а?шалай немесе заттай сый.

Баста??ы-?йді? ?лкендері жол ж?ріп кеткенде ауыл жастары сол ?йге жиналып, ойын-сауы? жасап бас ?осуы.

К?гент?п – бір-біріне жа?ын туыс, ж?ра?ат адамдарды? баласына ескерткіш, сый ретінде берілетін мал.

Енші –балалары ер жетіп, жеке ?й бол?анда ата-анасы о?ан отау тігіп, д?ние-м?лік мал береді. М?ны «енші» деп атайды.

Б?л?ынша? – сусын ??ю?а арнал?ан тері ыдыс.

Б?гінгі ойынымыз да ?з м?ресіне келіп жетті. ?зіні? байлы?ы, с?лулы?ы ж?не икемділігі жа?ынан д?ние ж?зіндегі озы? тілдермен те?десе алатын ана тіліміз бар екенін ?мытпа?дар. Ана тіліні? к?сегесін к?теріп, м?ртебесін ?сіру, баянды ету ендігі жерде ?здері?е байланысты. Тіл болаша?ы мына сендерді? ?олдарында.

Ж?ргізуші: ата-бабаларымызды? сан ?асыр ?лы арманы бол?ан, ?л-?ыздарымызды? киелі ?аны мен беймезгіл ?иыл?ан жаныны? н?тижесінде келген Т?уелсіздігімізді баянды етер басты ?аруымыз – тіл.

Сонды?тан ту?ан тілімізді ш?барламай, ?ркез к?зімізді? ?арашы?ындай са?тай білу – б?гінгі жас ?рпа?, бізді? парызымыз.

Ойында ?здеріні? білімділігін, тап?ырлы?ын, шешендігін сын?а салып, ?з ?нерлерін таныт?ан ойыншылар?а ?лкен ал?ыс айта отырып, орта?а сарапшыларды ша?ырайы?. С?з кезегі ?здері?ізде.