Жасуша – ?сімдік а?засыны? негізгі ??рылым бірлігі. ?сімдік жасушасыны? ??рылысы: ?абы?ша, цитоплазма, ядро, пластидтер, жасуша шырынына толы вауоль, ?осындылары. Пішіні мен м?лшері бойынша жасушаларды? алуан т?рлілігі.

К?ні: Сынып: 6

Саба?ты? та?ырыбы: Жасуша – ?сімдік а?засыны? негізгі ??рылым бірлігі. ?сімдік жасушасыны? ??рылысы: ?абы?ша, цитоплазма, ядро, пластидтер, жасуша шырынына толы вауоль, ?осындылары. Пішіні мен м?лшері бойынша жасушаларды? алуан т?рлілігі.

Саба?ты? ма?саты: жасуша жайлы о?ушылар?а тере?ірек ма?л?мат беру. Жасуша – тірі а?заларды? тіршілігі мен ??рылысыны? е? кіші ?лшемі екндігіне к?з жеткізу.

Білімділігі: Жасушаны? ??рылысы мен жасушаны? ??рамында?ы органикалы? ж?не бейорганикалы? заттар жайлы т?сінік ?алыптастыру.

Дамытушылы?ы: Жасуша туралы дербес алын?ан а?паратты ?ыс?аша, т?сінікті жеткізуге дамыту.

Т?рбиелілігі: Жасуша – ?сімдік а?засыны? негізгі ??ылым бірлігі туралы ал?ан білімдерін ы?ыласпен ?арау?а т?рбиелеу.

Саба?ты? барысы:

1. ?йымдастыру б?лімі: с?лемдесу, о?ушыларды т?гендеу, ?й тапсырмасын с?рау, саба?ты? ма?сатымен таныстырып, т?сіндіру. Саба?ты ?орытындылау.
2. Жа?а саба?ты т?сіндіру:

Препараттан пішіні т?рт б?рышты, ?зынша, бір – бірімен ты?ыз орналас?ан к?пжасушалар к?рінеді. Жеке бір жасушаны? ??рылыс – жасуша ?абы?шасы, цитоплазма, ядро, пластидтер ж?не вакуоль.

Жасуша ?абы?шасы жасушаны? сыртын ?аптайды. Ол ?те ты?ыз, ?алы?, ?атты, ысты? суда, бас?а да ?осындыларда ерімейтін мы?ты болады. ?абы?ша – целлюлозадан т?рады. ?абы?шаны? ?те ж??ар?ан жерін – са?ылау деп атайды.

Цитоплазма – ж?мырт?ана? аузына ??сас м?лдір, желім т?різді созылмалы ?оймалжы? тірі зат. Цитоплазманы? ??рамында 60 – 90% су, 10 – 20% н?руыз, 3 – 4% к?мірсулар, 2 – 3%май, 1% бейорганикалы? заттар бар. Жасушаны? тіршілігіне ?ажетті денешіктер цитоплазмада орналасады.

Ядро – цитоплазма?а ?ара?анда ты?ыз, ?рі сыртында 2 ?абат ?абы?шасы бар. Цитоплазманы? ішінен пішіні аны? к?рінеді.

Пластидтер – тек ?сімдік жасушасына ?ана тін денешіктер. ??рамында болатын боя?ыш заттарды? т?сіне ?арай пластидтер – хлоропластар, хромопластар, лейкопластар деп 3-ке б?лінеді.

Хлоропластар ?сімдікке жасыл т?с береді, хромопластар г?л к?лтелеріне, к?згі жапыра?тар?а, піскен жемістерге, тамыр жемістерге ?ызыл, сары т?с береді, ал лейкопластар ?сімдікті? тамырында, т??ымында, т?йнегінде кездесетін т?ссіз, ?са? денешіктер.

Вакуоль цитоплазмада орналасады, сыртында ?абы?шасы бар, іші шырын?а толы болатын б?лігі.

Пішіні мен м?лшері бойынша жасушаларды? алуан т?рлілігі. Барлы? тірі а?залар?а т?н ?асиет: белгілі бір пішіні мен м?лшеріні? болуы. Ат?аратын ?ызметіне, орналасуына байланысты жасушаны? пішіндері ?р т?рлі болады.

1. Бекіту: Жасуша ??рылысыны? б?ліктерін к?рсет:

2. Тест орында.

1. М?лдір, созылмалы ?оймалжы? зат.

А) вакуоль

Б) ядро

В) цитоплазма.

2. Жасуша мен ?орша?ан ортаны? арасында?ы шекара:

А) цитоплазма

Б) жасуша арасында?ы зат

В) ?абы?ша.

3. Барлы? тірі а?заларды? жасушаларына орта?.

А) кез келген тірі а?залар?а т?н – зат алмасу ж?реді.

Б) барлы? жасушаларды? к?лемі бірдей.

В) барлы? жасушаларда пластид болады.

4. жасушада?ы цитоплазма

А) ?оз?алмайды;

Б) ?те а?ырын ?оз?алады;

В) ?те жылдам ?оз?алады.

5. Крахмал т?зуге ?атысатын пластид.

А) хлоропластар;

Б)лейкопластар

В) хромопластар.

IV.?йге тапсырма беру. §6. ?сімдік жасушасыны? ??рылыс ж?не химиялы? ??рамы.