Арифметикалык квадраттык тамыр

Арифметикалык квадраттык тамыр

Арифметикалык квадраттык тамыр жөнүндө түшүнүк

Эгерде квадраттын жагынын узундугу белгилүү болсо, анда анын аянтын тапса болот.Ошол эле убакта тескери маселени да чыгарууга туура келет башкача айтканда квадраттын белгилүү аянты боюнча анын жагын табуу керек.

Мисалы квадраттын аянты 100 болсо, анда анын жагы 10 смге барабар. Мында биз квадратты аянттын берилген маанисине барабар болгон санды таап алдык. Мындай сандар, жалпысынан айтканда , экөө:10 жана -10. Бирок, биз, алардын ичинен албетте, терс эмес санын алдык, себеби узундук терс сан менен туюнтула албайт

Эгерде квадраттын жагы a болсо , анда анын S аянтын S= формуласы менен эсептесе болот. Ошондо эле математикада, квадраттын жагын анын аянты аркылуу туюнтула турган жол бар.Тийиштүү формуланы жазуу үчүн бизге жаңы: - символун киргизүү керек. Бул символ менен аянты Sке барабар бологон квадраттын жагы белгиленген б.а. - бул квадраты S болгон терс эмес сан. белгисин квадраттык тамыр же радикал ( radix- тамыр деген латын сөзүнөн) деп аташат, ал эми туюнтмсын Sтен квадраттык тамыр деп окушат; S- тамыр астындагы туюнтма деп аталат. белгисин француз математиги Р. Декарт (1637- жылы) киргизген.Тамырдын белгисинин астындагы туюнтма тамыр астындагы туюнтма деп аталат.

Киргизген символду колдонуп, аянты S болгон квадраттын жагын табуу формуласы төмөнкүчө жазылат:

=

Мисалы, S= 64 болсун. Анда 64=Биз туюнтмасын анын мааниси 8 саны менен алмаштырдык, же 64 төн квадраттык тамыр чыгардык деп айтабыз. 8 санын, 64 санынан алынган арифметикалык квадраттык тамыр деп аташат.

S санынан алынган арифметикалык квадраттык тамыр деп, квадраты Sке барабар барабар болгон терс эмес санды айтышат.

туюнтмасы S 0 болгондо гана мааниге ээ.

Квадраттык тамырдын кыскача аныктамасы:

0,= S

Арифметикалык квадраттык тамырларды табуу (же аны тамырдан чыгаруу деп коюшат) мисалдар келтиребиз:

Маселе чыгаруу

Мисалдар

Маселе:

1.

2.

3.=1,1

4.

5.

6. 3-2

7. = =5

8. 5 - 3 5 =5 8-3 4 = 28

Рене Декарт

Рене Декарт (1596—1650) — азыркы батыш философиясын негиздөөчү, философия тарыхын изилдөөчүлөрдүн көбү ушундай деп эсептешет. Ал Францияда, Лаэ деген жерде туулат. Иезуиттик Ла-Флеш коллежинде окуп, 1616-жылы укук адистиги боюнча билим алат. Германияда, Италияда, Голландияда жана Францияда көп жолу саякатта болот. Бир аз убакыт, адегенде протестанттык, андан кийин католиктик Бавардык армияда кызмат өтөйт. Дал ушул мезгилде Ульмада ызгаардуу кыштын күндөрүндө өзүнүн философияга болгон мамилеси жөнүндө ой жүгүртүп, аныктап алуу үчүн от күчтүү жагылган ысык бөлмөдө бир топ убакыт жашоого мүмкүнчүлүк болот.