Ашық сабақ "Абылай хан"

Қазақстан тарихы

Сабақ тақырыбы:

Абылай хан билігі тұсындағы қазақ хандығы

Сабақтан

қалмай,

сапалы да,

саналы

білім алу

Сабақтың барысы

ІІ

Мақсаты

І

Тақырыбы

ІІІ

Үй тапсыр-

масы

VI ІІ

Бағалау

І V

Өткенді

қайталау

VI І

Қорытын -

дылау

V

Жаңа

сабақ

VI

ОЙын жаттығулар

3

Мақсаты

Білімділік: Абылай хан туралы толық мәлімет беру, Абылай хан туралы білулеріне бағыт-бағдар беру.

Дамытушылық: Оқушылардың ақыл-ойын, байқағыштық қабілеттерін дамыта отырып, сана-сезімін ояту.

Тәрбиелік: Оқушылар бойында өз жеріне, еліне деген сүйіспеншілікке баулу, оның қадір-қасиетін ұғынуға тәрбиелеу.

4

Үй тапсырмасын тексеру

• Әбілхайыр хан қай жылы қайтыс болды?
• “ Орынбор (“Қырғыз-қайсақ”) экспедициясы” қай жылы құрылды?
• Кіші жүзден кімдер, қай жылы Анна Иоановнаның қабылдауында болды?
• Тәуке хан қай жылы қайтыс болды?
• “ Ақтабан шұбырынды, Алқакөл сұлама” қай жылы болды?

Жаңа сабақ

Абылай хандығы

Мұхтар Әуезов

“ Қазақтың дербес ел болуына, әрі-беріден соң қазақтың қазақ болуына, басы қосылып, бір жеңнен қол, бір жағадан бас шығаруына ерен еңбек сіңірген Абылайдан артық адам болмас”.

Абылай (Әбілмансұр)

(1711 ж. – 23.05.1781 ж.)

Абылай

Өмір сүрген жылдары

1711-1781 жж

Билік құрған жылдары

1771-1781 жж

Қолбасшы, саяси дипломат, реформатор, халық мәдениетінің жанашыры

Сыртқы саясаты-

Ресей, Қытай, Орта Азия елдерімен экономикалық және сауда байланысы.

Қазақ жеріне ешкім қол суға алмайтын тұтастығын қамтамасыз етуге бағыттады.

Ішкі саясаты-

• Бір орталықтан басқаратын мемлекет құрды.
• Сот билігін күшейте түсті.
• Қазақ рулары мен тайпаларының арасындағы қақтығыстар мен барымта алуды тоқтатты.

Абылай хан

” Сандар да сөйлейді” ойыны

1745 ж.

1748 ж. тамыз

1711-1781 жж.

Абылайдың тұтқыннан босатылуы

Қалдан Сереннің өлімі

Абылай ханның өмір сүрген жылдары

” Сандар да сөйлейді” ойыны

1743 ж.

1755-1756 жж.

1740 ж.

Ойраттардың шапқыншылығы, Орта жүздегі жағдайлардың шиленісуі

Қытайдың әскери компаниясы, жоңғарлардың тәуелсіздігінің жойылуы

Әбілмәмбет, Абылай сұлтан және басқа да қазақ ақсүйектерінің Ресейге ант беруі

Абылай есімімен байланысты өлендерінен де ел бірлігін көздеген ойымен қатар, ханға айтқан ақылын, ханның ел басқарудағы жақсы істері мен кемшіліктерін жырлағаның көреміз.

Қалқаманұлы, Бұқар жырау

Қырық беске келгенде,

Жақсы мен жаман демедің.

Елу жасқа келгенде,

Үш жүздің баласының

Атының басын бір кезеңге тіредің.

Абылайды Абылай еткен, оған бақ – абырой әперген, бір жағынан, «елдігі болса», екіншіден «бар күшін қазақтың абыройы мен ары үшін сарп етіп» ел қамын ойлаған қаһарлы батырлары еді деген әділ пікір айтқан. Абылайға көп өлеңдер арналуының бір себебі – қазақ елін хан айналасына топтастыру еді.

“ Адамзат күнтізбесі”

“ Бәйге” ойыны

30

20

10

30

20

10

10

20

30

Сөзжұмбақты шешу

• Жоңғар қалмақтарының атақты батыры.
• Әбілмәмбеттің ұлы.
• 1756 жылы қай мемлекетпен дипломатиялық қатынас орната бастады.
• Жетісуды басқарған сұлтан.
• Абылайдың кеңесшісі болған жырау.
• Көкшетау аумағындағы қырғыз елі.

Үйге тапсырма

Күнделікті енді ашайық Үй тапсырмасын жазайық. Абылай хан туралы алған білімді, Ұмытпай есте сақтап алайық.

Абылай кімнің ұрпағы?

Абылай ханның әкесінің аты?

Абылай ханның шын аты?

Абылай ханның өмірін жырлаған жырау.

Абылай бала кезінде кімнің түйесін бақты?

Абылай ханның аса құрметтеген батыры

Абылай хан тарихын алғаш зерттеген қазақ ғалымы

Абылай қанша тіл білген?

Абылай ханға Бөгенбей батыр өлімін естірткен қай жырау?