Авогадро закону

III глава

Сабактын темасы: Авогадро закону.

Сабактын конкреттүү максаты: Заттын саны моль.Авогадро саны. Заттын абсолюттук массасы жөнүндө түшүнүк берип, заттарды түзүүчү бөлүкчөлөр жөнүндөгү билимдерге таянып, затты түзүүчү бөлүкчөлөрдүн санын билүү боюнча көнүгүү иштөө менен түшүнүктөрдү калыптандыруу.Заттын саны – моль боюнча маалымат алышып көнүгүү иштешет. Заттардын курамына сандык, сапаттык анализ беришет.Көнүгүү иштешет. Заттардын массасынын сакталуу закону боюнча теӊдеме жазууну үйрөнөт.

Көрсөткүчтөр:

• Эгерде окуучу затты түзүүчү эӊ майда бөлүкчөнү ченеп алууга мүмкүн экендигин түшүнсө,

• ар түрдүү газдар бирдей көлөмдү ээлей тургандыгын билишсе, ошол билимди пайдаланып маселе, мисал иштей алышса,

• газдардын көлөмүн, андагы кармалган бөлүкчөлөрдү эсептеп чыгара алышса.

• Заттардын курамына сандык, сапаттык анализ бере алса.

• Массанын сакталуу законунун негизинде теӊдеме жаза алышса.

С абакты уюштуруу: 1.Жаӊы теманы кабыл алууга окуучуларды даярдоо.

(чөйрө түзүү)

2.Өтүлгөн темалар боюнча кайталоо, жаны теманы кабыл үчүн көнүгүүлөр менен окуучуларды машыктыруу.Мисалы:

Мугалим окуучу менен бирдикте өтүлгөн темаларды эске түшүрүп жаӊы тема айтылат.

• Заттын саны эмне ченелет?

• Моль масса деген эмне?

• Молекулалык формула деген эмне?

• Заттардын массалык үлушү деген эмне?

• Заттардын курамына сандык жана сапаттык анализ бергиле?

Оозеки иштелүүчү тапшырмаалар аткарылат?

• 1моль N₂ жообу: М(O₂ ) = 28г/ моль

• 0,5моль N₂ жообу: М(O₂ ) = 14г/ моль

• 0,1моль N₂ жообу: М(O₂ ) = 2,8г/ моль

• 2 моль N₂ молдук массасы канча ? жообу: М(O₂ ) = 56г/ моль

Сабактын жүрүшү:

Сабактын темасы берилет: Авогадро закону.

М угалим:

1-Суроо:Силерге белгилүү болгон газдардын формулаларын жазгыла? ( окуучулар менен бирдикте суроо талкууланат)

Газдардын өзгөчөлүгү айтылат:

• Газдар көлөмгө ээ;

• Газдардын молекулаларынын ортосундагы аралык чоӊ;

• Газдардын көлөмү молекулалар ортосундагы аралыктар менен аныкталат;

• Молекулалар ортосундагы аракеттенүү начар начар жана бири-бирине көз карандысыз кыймылда болот.

2- Суроо: газдардын молекулалар ортосундагы аралыктар эмнеге көз каранды?

Текст: ( текст мугалим менен бирдикте талкууланып иштелет).

Тексти окуп чыгышат:

К өпчүлүк заттар кадимки шартта ( температура жана басым) газ абалында болот. Бул заттар суутек Н₂ , кычкылтек O₂ , азот N₂ , хлор CI₂ , суунун буусу H₂O , көмүр кычкыл газы CO₂ , метан,CH₄ ж.б. газ абалындагы заттар суюк жана катуу абалга айлануусу боюнча айырмаланышат. Газдардын молекулалары бири-бири менен тартылышпайт.Газ абалындагы заттардын көлөмү алардын санына жана молекулалардын арасындагы аралыкка жараша болот.Газдардын молекулаларынын арасындагы аралык эмнеге көз каранды ? Биринчиден сырткы басымга көз каранды . Басым жогулаганда газдардын молекулалары жакындашат да , анын көлөмү басымга пропорцияналдуу түрдө кичиреет. (33-сүрөт).

Экинчиден молекулалардын кинетикалык энергиясына көз каранды . Бул энергия канча көп болсо , молекулалар арасындагы аралык ошончолук чоӊ болот. Авогадро закону. Демек газдардын көлөмү андагы молекулалардын санына . сырткы басымга жана температурага көз каранды , ал эми газдардын жаратылышына көз каранды болбойт. XIX кылымдын башында 1841 –жылы италиялык окумуштуу А.Авогадро өз законун сунуш кылган.

Авогадро закону дептерлерине жазылат.

Газдардын молдук көлөмү боюнча, газдардын тыгыздыгын табуу боюнча көнүгүүлөр аткарылат:

Нормалдуу шартта төмөнкү заттар кандай көлөмдү ээлейт: а) 7,1г хлор (CI₂ ) ,б)1,4 г азот (N₂ ), в) 6,4 г күкүрттүн ( IV ) оксиди, г) 5,6г көмүртектин ( IV ) оксиди .

Андан кийин окуу китебиндеги окуучулардын “ өз алдынча иштөө үчүн тапшырмалар” ды аткарышат.

Сабак жыйынтыкталып, окуучулардын билимдери бааланат.