Австралия мамлекет

АВСТРАЛИЯ

pptforschool.ru

• Австралия — Жер шарындагы эң чакан материк, дүйнө бөлүгү. Чыгыш жээгин  Тынч океандын  деңиздери (Тасман, Коралл), түндүгүн Арафура деңизи, батышы менен түштүгүн Инди океаны чулгайт. Жакынкы жайгашкан  Жаңы Гвинея , Тасмания, Кенгуру, Мелвилл, Батерст, Грунт-Айленд аралдары менен кошо Түштүк жарым шардан орун алган.

• Австралия-Жер шарындагы эң чакан материк, дүйнө бөлүгү.

Австралия созунун мааниси.

• «Австралия» созу латынча . australis, «туштук »дегенди билдирет.

• Официальдык тили– англис тили.
• Борбору – Канберра.
• Ири шаарлары - Сидней, Брисбен, Мельбурн, Перт.
• Башкаруу системасы – Конститутциялык монархия.
• Королева – Елизавета II
• Мамлекеттик тузулушу– федералдык мамлекет.
• Аянты – 7 686 850 км²
• Калкы – 21 065 592 чел. (жергиликтуу калк 1,5% - 250 000ге жакын).
• ИДП - $766,8 млрд.
• Валютасы – Австралия доллары.

Австралиянын символдору.

Австралиянын желеги

Австралиянын Герби

Географиялык абалы

• Эң түндүк чегин Йорк (10°41' түш. к.), түштүгүн Саут-ИстПойнт (39°11' түш. к.), батышын Стип-Пойнт (113°05' чыгыш уз.), чыгышын Байрон (153°34' чыгыш уз.) тумшуктары түзөт. Чыгыш жээгин  Тынч океандын  деңиздери (Тасман, Коралл), түндүгүн Арафура деңизи, батышы менен түштүгүн Инди океаны чулгайт. Жакын жайгашкан  Жаңы Гвинея , Тасмания, Кенгуру, Мелвилл, Батерст, Грунт-Айленд аралдары менен кошо Түштүк жарым шардан орун алган. Түндүк-чыгыш жээгин бойлой Чоң Тоскоол рифи 2,3 миң кмге созулат. Жээктеринде булуң-буйтка аз; эки чоң булуң (түндүгүндө Карпентария, түштүгүндө Австралия Чоң булуңдары) кургактыкка терең кирет. Эң ири жарым аралдарын ( Кейп-Йорк  менен  Арнемлендди )  Карпентария булуңу  бөлүп турат.

Климаты

  Суммардык күн радиациясы жогору (жылдык өлчөмү 5880ден 7500 МДж/м 2 ге чейин). Материктин аймагынын жарымынан көбү тропиктик, түндүк чет жакасы субэкватордук, түштүгү субтропиктик климаттык алкактарда жайгашкан. Субэкватордук климаттык алкакта жайкы муссон (жылдык жаан-чачындын 70%ке жакыны жаайт) жана кышкы кургакчыл сезон даана байкалат. 20-28°Сге жеткен дайыма ысык абарайы мүнөздүү; жаанчыл сезон болор алдында 40°Сге чейин ысыйт. Кээде түндүк жээгине тропиктик ураган да кириши мүмкүн. Тропиктик климаттык алкак эки секторго бөлүнөт: кургакчыл чөл жана жарым чөлдүү континенттик (батышта Инди океанынын жээгинен чыгышта Чоң Суубөлгүч кыркатоосуна чейин) жана жайы ысык, нымдуу, кышы жылуу, бирок анча нымдуу эмес океан жээктик (чыгыш жээктеринде жана тоолордун айдарым капталдарында). Тоолору жапыз болсо да нымдуу абаны батышты карай өткөрбөй, жаан-чачынды негизинен жээк тилкесине жана кырка тоолордун чыгыш капталдарына жаадырат. 

Климаты

• Австралиянын түштүк бөлүгүнө тропиктик чөл климаты мүнөздүү; мында жыл бою континенттик аба үстөмдүк кылып, жаан-чачындык жылдык өлчөмү 250 ммден ашпайт (мында Австралиянын эң ысык жери Чоң Кумдуу чөл жайгашкан). Абанын жайкы орточо температурасы 28-30°С (кээде 40°Сден ашат, абсолюттук максимуму 53,1°С), кышында 12-20°С (кээде абанын кескин муздашы да байкалат). Материктин түштүк-батыш, ошондой эле түштүкчыгыш бөлүктөрүнө, Муррей дарыясынын алабына жер ортолук деңиз тибиндеги климат мүнөздүү, жайы ысык, кургакчыл, кышы серүүн, нымдуу. Кыш айларынын орточо температурасы 5-10°С. Австралия Альп тоолорунда жаан-чачын арбын жаап, абанын температурасынын сезондук өзгөрүүсү кыйла жогору .Тасманиянын түштүгү мелүүн алкакка кирет. Австралия агын сууга жарды. Дарыя агымынын өлчөмү болгону 350 км3, суу агымынын катмары 50 мм (жылдык; бул болсо Европаныкынан 6 эсе, Түштүк Американыкынан 8 эсе аз). Суусу мол дарыясы Муррей эң узуну Дарлинг (узундугу 2740 км). Негизинен жаан-чачын сууларынан куралат. Көп дарыяларында суу мезгил-мезгили менен пайда болот (криктер). Австралиянын аймагынын 60%и суу агып чыкпаган туюк облуска кирет. 

Табияты

Австралия дүйнө жүзүндөгү эң кичине материк; деңиз деңгээлинен орточо бийиктиги 215 м. Аймагынын 95%ке жакын аянтынын бийиктиги 600 мден ашпайт. Материктин чыгыш бөлүгүн жалпак чокулуу, бири биринен обочо жайгашкан тоолордон турган Чоң-Суу-Бөлгүч кырка тоосу ээлейт. Анын чыгыш капталы тик, батышы жантайыңкы дөбө-дөңсөөлүү (даунстуу). Эң бийик жери Австралия Альп тоолорундагы Косцюшко чокусу (2228 м). Материктин орто бөлүгүндөгү Борбордук ойдуңундагы Эйр-Норт көлүнүн бети деңиз деңгээлинен 12 м төмөн жайгашкан (Австралиянын эң чуңкур жери). Батышы бөксө тоолуу (400-500 м); көптөгөн кырка жана супа сымал тоолордон турат: Хамерсли (бийиктиги 1251 м), түштүк-батышында Дарлинг (571 м), Стерлинг (1096 м), чыгышында Мак-Донелл (1511 м), Масгрейв (1440 м) кырка тоолору, түндүгүндө Кимберли платосу (937 м) жайгашкан. Материктин түштүк-батыш чет жакасында орто, бийик жана жапыз тоолор Флиндерс (1180 м) жана Маунт-Лофти (932 м) ээлейт.

Австралиянын калкы

Австралиянын калкынын антропологиялык курамы ар түрдүү. Аборигендер (жергиликтүү адамдар) австралия расасына кирет. Түштүк австралиялыктар түндүктөгүлөргө караганда кыска бойлуу, жазы мурундуу жана денесинин түктүүлүгү менен айырмаланат. Түштүк жана Түндүк континенттегилер тармал чачтуу, каратору, калың эриндүү келет. Калгандары ар башка антропологиялык типтерге, көбүнчө европеоид расасына кирет.

Австралиянын жандуу жаратылышы

Животный мир Австралии уникален: 9/10 видов животных не встречается больше нигде в мире. Здесь обитают такие животные, как кенгуру, утконосы, коала, плащеносные ящерицы. Вместе с тем разнообразие видов фауны в Австралии невелико: известно всего 235 видов млекопитающих, 720 птиц, 420 видов рептилий. Среди зверей преобладают сумчатые (около 125 видов). Из более высокоорганизованных млекопитающих (появившихся на континенте значительно позже сумчатых) много летучих мышей, мышевидных грызунов, водится собака динго.

Өсүмдүктөр жана жаныбарлар дүйнөсү

• Австралиянын өсүмдүктөр жана жаныбарлар дүйнөсү байыркылыгы ж-а эндемизмдүүлүгү м-н өзгөчөлөнөт. 12 миң татаал өсүмдүк түрүнүн 80%и эндемия өсүмдүктөр (мисалы, акация уруусунун 500дөй түрү, эвкалипт уруусунун 500дөй түрү Австралия флорасынын эң мүнөздүү өкүлү болуп саналат). Австралиянын флорасында ошондой эле Түштүк Американын (мисалы, түштүк бук), Түштүк Африканын (протейлүүлөр), Түш.-Чыгыш Азиянын (фикус, панданус ж. б.) өсүмдүктөрүнүн айрым өкүлдөрү да кездешет. Бул болсо А. бор мезгилине чейин башка материктер менен туташ болгондугун айгинелейт. Материктин чет жакасын (батышынан башкасын) нымдуу токой түндүк-чыгышын дайыма жашыл, түштүк-чыгышын жана түштүк-батышын эвкалиптүү тропик токойлору ээлейт. Материктин ичин карай климаттын континенттүүлүгүнүн күчөшүнөн нымдуу токой тропиктик кургакчыл эвкалипт токою, сейрек токой жана саванна менен алмашат. Австралиянын ички кургакчыл бөлүгүн бадалдуу жана чөп өсүмдүктүү формациялар ээлейт.

Өсүмдүктөр жана жаныбарлар дүйнөсү

• Жарым чөлдөрдө скрэб бадалдарынын, чөлдөрдө чөл өсүмдүктөрүнүн үстөмдүк кылышы Австралиянын өзгөчөлүгүн түзөт. Жарым чөлдүү жана саванналуу аймактары табигый жайыт. Товардык мааниси бар токой материктин 2%ин аянтын ээлейт. Токойлорунда эвкалипт басымдуу, анын жыгачы катуу, бышык, чирибейт, андан эфир майы да алынат. Жаныбарлар дүйнөсү эндемик уруусунун жана тукумунун көптүгү, татаал түзүлүштөгү сүт эмүүчүлөрдүн аздыгы (башка жактан алынып келинген жана кийин жапайы болуп кеткен ит, чочко, коёнду кошпогондо) менен айырмаланат. Баштыктуу жаныбарларга (кенгуру, баштыкчан момолой) өтө бай. Жумуртка туучу сүт эмүүчүлөр (өрдөк тумшук, ехидна) менен эки түрдүү дем алчу цератод балыгы Австралияда гана кездешет. Эму төө кушу, какаду тоту кушу жана башкалар Австралияга мүнөздүү.

Диджериду

Жер жузундогу эн байыркы уйлонмо аспаб катары эсептелет.Узундугу 2 метрге жакын.Эвкалипт бутактарынан даярдалып, ортосуна термиттер чийилип,тушурулот. Аборигендер бул аспабты «Асан-усон жылаанынын » флейтасы деп аташат.

Пайдалуу кен-байлыктары .

Австралия кен байлыктарга аябай мол мамлекет. Обеспеченность Австралии природными ресурсами в 20 раз выше среднемирового показателя. Олко бокситтин курамы боюнча дуйнодо 1-орунда турат(1/3 мировых запасов и 40 % добычи), циркония, Урандын запасы боюнча 1-чи орунда(Дуйнонун 1/3) .Австралия комурдун запасы боюнча дуйнодо 6-орунда турат.Ошондой эле алтын ,алмаз,марганецтин запасы боюнча дагы белгилуу. Тундук-чыгыш жана тундук –батыш жээктеринде нефттин жана жаратылыш газынын запастары бар.

Корробори

Бул бий жергиликтуу абориген уруусунун шан-шоокоттук эркектердин бийи болуп саналат.Бий австралиядык абориген уруусунун улуттук баалуулуктарынын бири болуп эсептелет.

Бумеранг

Бумерангдар Австралиянын аборигендеринин баардык жеринде колдонулат.Ошондой эле алар бул континент эн “бумерангдуу” планета деп эсептешет.

Австралиялык бумерангдардын тусу аябай ачык жана озгочо суроттолушко ээ.Раскраска австралийских бумерангов очень яркая и необычная. Адам, жаратылыш жана жаратылыш кучтору, бул жерде бир тилде суйлошушот жана жаратылышка бир коз менен карашат.

Коргонунуздорго чоон рахмат!!!