СДЕЛАЙТЕ СВОИ УРОКИ ЕЩЁ ЭФФЕКТИВНЕЕ, А ЖИЗНЬ СВОБОДНЕЕ

Благодаря готовым учебным материалам для работы в классе и дистанционно

Скидки до 50 % на комплекты
только до

Готовые ключевые этапы урока всегда будут у вас под рукой

Организационный момент

Проверка знаний

Объяснение материала

Закрепление изученного

Итоги урока

Б и т к үр к е – к үз. Т е л к үрк е – с үз.

Категория: Всем учителям

Нажмите, чтобы узнать подробности

Фразеологик әйтелмәләрне сөйләмдә актив кулланырга өйрәнү. Телдән сөйләм осталыгын, логик фикерләү сәләтен үстерү.

Просмотр содержимого документа
«Б и т к үр к е – к үз. Т е л к үрк е – с үз.»

 Б и т к үр к е – к үз, Т е л к үрк е – с үз.  ( Татар халык мәкале )  Беренче санлы Иске Балтач урта мәктәбе Мансурова Рима Рим кызы

Б и т к үр к е – к үз,

Т е л к үрк е – с үз.

( Татар халык мәкале )

Беренче санлы Иске Балтач урта мәктәбе Мансурова Рима Рим кызы

Күгәрченнәр  кебек Алтын куллы Колак салу

Күгәрченнәр кебек

Алтын куллы

Колак салу

Д әреснең максаты:  Фразеологик әйтелмәләрне сөйләмдә актив кулланырга өйрәнү, телдән сөйләм осталыгын, логик фикерләү сәләтен үстерү.

Д әреснең максаты:

Фразеологик әйтелмәләрне сөйләмдә актив кулланырга өйрәнү, телдән сөйләм осталыгын, логик фикерләү сәләтен үстерү.

Кагыйдә:  Ике яки берничә сүздән төзелгән, бер күчерелмә мәгънәне аңлата торган сүзтезмә фразеологизм , яки фразеологик әйтелмә  дип атала. Фразеологизмнар сөйләмдә бер мәгънә аңлаталар, бер җөмлә кисәге булалар, аерым кисәкләргә таркалмыйлар.

Кагыйдә:

Ике яки берничә сүздән төзелгән, бер күчерелмә мәгънәне аңлата торган сүзтезмә фразеологизм , яки фразеологик әйтелмә дип атала. Фразеологизмнар сөйләмдә бер мәгънә аңлаталар, бер җөмлә кисәге булалар, аерым кисәкләргә таркалмыйлар.

җим сибү авызга су кабу алма кабу ризык йоту ут йоту чикләвек вату баш вату " width="640"

Ирекле сүзтезмә Фразеологизм

борчак сибү җим сибү

авызга су кабу

алма кабу

ризык йоту

ут йоту

чикләвек вату

баш вату

Рус һәм татар фразеологизмнарының охшашлыгы Браться за ум Трай тибү Пальчики оближешь Ике тамчы су кебек  Кот наплакал Алып кадәр  Полтора Ивана Борынын  салындырган  Как две капли воды Телеңне йотарлык  Повесил нос Энә очы кадәр генә  Бить баклуши Акылга утыру

Рус һәм татар фразеологизмнарының охшашлыгы

Браться за ум Трай тибү

Пальчики оближешь Ике тамчы су кебек

Кот наплакал Алып кадәр

Полтора Ивана Борынын

салындырган

Как две капли воды Телеңне йотарлык

Повесил нос Энә очы кадәр генә

Бить баклуши Акылга утыру

Ял минуты Бер уңга, бер сулга, Әйләнәбез урында. Бер алга, бер артка, Атлап торыйк урында. Утырыйк чүгәләп, Ял итик бергәләп. Бераз гына ял итик тә, Аннан без эшләп китик .

Ял минуты

Бер уңга, бер сулга,

Әйләнәбез урында.

Бер алга, бер артка,

Атлап торыйк урында.

Утырыйк чүгәләп,

Ял итик бергәләп.

Бераз гына ял итик тә,

Аннан без эшләп китик .

 Ситуатив бирем: “ Тырыш укучы” , “Ялкау укучы”

Ситуатив бирем:

Тырыш укучы” , “Ялкау укучы”

Әдәби әсәрләрдә фразеологизмнар . Мисаллар: 1) Якын аланга җитү белән, таң калабыз. 2) Төлке язын урман тавыклары тирәсендә була, шуңа аның авыз сулары килә. 3) Әле урманда агачларны шартлатып, төнге суыклар мылтык ата. 4) Җәен куяннар ак йоннарын сорыга алыштыра башлыйлар,аннары, шушы сәер төсләре белән куркытып, табан ялтыраталар.

Әдәби әсәрләрдә фразеологизмнар .

Мисаллар:

1) Якын аланга җитү белән, таң калабыз.

2) Төлке язын урман тавыклары тирәсендә була, шуңа аның авыз сулары килә.

3) Әле урманда агачларны шартлатып, төнге суыклар мылтык ата.

4) Җәен куяннар ак йоннарын сорыга алыштыра башлыйлар,аннары, шушы сәер төсләре белән куркытып, табан ялтыраталар.

    Бер көнем  Бармакка бармак сукмадым, Тел очында торган җавап,  Ахры сул аяктан тордым. “Эһ” дигәнче, башка килде.  Урын-җирне дә җыймыйча, Сүзне сүзгә ялгый белдем  Мәктәбемә китеп бардым. Алдым шулай яхшы билге.    Борыным салынган иде, Башым күккә тия язды,  Очрады, ярый, җан дустым. Борын күтәрмәдем ләкин.  Күңел күтәрелде бераз, “5”ле алгач, кәеф яхшы, “ Исәнме!”, дип, кулын кыстым. Ал да гөлгә әйләнде көн.  Без икәүдән- икәү генә – Очып кына кайттым өйгә,  Яттан шигырь сөйләп бардык. Әниемнең мин уң кулы.  Көне буе баш күтәрми, Бөтен савыт-сабаларны  Җиң сызганып белем алдык. Ялт иттерде үскән улы!    Судан коры чыктым бүген: Шайтан аяк сындырырлык  Сорадылар – җавап бирдем. Иде йокы бүлмәсендә.  Сүзгә кесәгә кермичә, Трай тибеп эш чыкмас, дип,  Матур итеп сөйли белдем. Гөл иттердем һәммәсен дә  (Г.Әхтәмова)

    Бер көнем

    Бармакка бармак сукмадым, Тел очында торган җавап,

    Ахры сул аяктан тордым. “Эһ” дигәнче, башка килде.

    Урын-җирне дә җыймыйча, Сүзне сүзгә ялгый белдем

    Мәктәбемә китеп бардым. Алдым шулай яхшы билге.

     

    Борыным салынган иде, Башым күккә тия язды,

    Очрады, ярый, җан дустым. Борын күтәрмәдем ләкин.

    Күңел күтәрелде бераз, “5”ле алгач, кәеф яхшы,

    “ Исәнме!”, дип, кулын кыстым. Ал да гөлгә әйләнде көн.

    Без икәүдән- икәү генә – Очып кына кайттым өйгә,

    Яттан шигырь сөйләп бардык. Әниемнең мин уң кулы.

    Көне буе баш күтәрми, Бөтен савыт-сабаларны

    Җиң сызганып белем алдык. Ялт иттерде үскән улы!

     

    Судан коры чыктым бүген: Шайтан аяк сындырырлык

    Сорадылар – җавап бирдем. Иде йокы бүлмәсендә.

    Сүзгә кесәгә кермичә, Трай тибеп эш чыкмас, дип,

    Матур итеп сөйли белдем. Гөл иттердем һәммәсен дә

    (Г.Әхтәмова)